Szwedzka Narnia, czyli ,,Bracia Lwie Serce''

,, 3. Korelacja nauczania religii z edukacją szkolną. Język polski […]. Teksty kultury: Astrid Lindgren 'Bracia Lwie Serce' […]'' - ,,Podstawa programowa katechezy Kościoła katolickiego w Polsce'', dokument z 8 marca 2010 roku [w]: www.katecheza.episkopat.pl.

Już w wieku przedszkolnym oglądałem w telewizji film o Pipi Langstrump – rudowłosej dziewczynce, która była silna, przyjaźniła się ze zwierzętami i nie chodziła do szkoły, co mi się bardzo podobało ;-). Do dziś pamiętam jej określenie: ,,tabliczka schorzenia'', zamiast ,,tabliczka mnożenia'' :-). O jej Autorce, Astrid Lindgren (1907 – 2002) dowiedziałem się w klasie drugiej czy trzeciej szkoły podstawowej w trakcie omawiania ciekawej lektury ,,Dzieci z Bullerbyn'' (początkowo myślałem, że była … mężczyzną – sic!, bo nie wiedziałem, że Astrid to imię żeńskie ;- ). Jeszcze w latach 90 – tych sięgnąłem po książki: ,,My na wyspie Saltkråkan'', ,,Bracia Lwie Serce'' i ,,Słoneczny kamień'' (?). W czasie jednej z podróży po Internecie dowiedziałem się, że rządzący Szwecją socjaliści kazali Lindgren oddać na rzecz państwa prawie całą nagrodę za twórczość. 

 

Powieść ,,Bracia Lwie Serce'' (szwedzkie: ,,Bröderna Lejonhjärta'') została wydana w 1973 r. Akcja rozgrywa się w XX wieku w aż trzech światach – w naszym (w Szwecji), w Nangijali, oraz w Nangilimie. Nangijala to jakby szwedzka odpowiedź na Narnię. Jest to fantastyczna, pseudo – średniowieczna kraina znajdująca się po drugiej stronie gwiazd, z której pochodziły wszystkie baśnie. W Nangijali podobnie jak w Narnii czas biegł szybciej niż w naszym świecie. Tyran Tengil wybudował most łączący Nangijalę z Karmaniaką – niejako odpowiednikiem Mordoru. W Nangijali ludzie, którzy dostawali się tam po śmierci, żyli szczęśliwie i pomagali sobie nawzajem. Jednak nie był to do końca odpowiednik Nieba. Nangijalę najechali mieszkańcy Karmaniaki, którym przewodził zły Tengil mający na swe usługi smoczycę Katlę. Notabene Katla, słuchająca głosu magicznego rogu jest jakby odpowiednikiem Jedynego Pierścienia z trylogii Tolkiena – nie można jej wykorzystać w dobrym celu, trzeba ją zabić, co ostatecznie czyni wodny wąż Karm (scena śmierci Katli przypomina więc scenę zniszczenia Pierścienia w ogniu Orodruiny, w którym został wykuty przez Saurona). Drugim fantastycznym światem jest Nangilima – świat, do którego udawali się ludzie zmarli w Nangijali; w jakiś sposób nawiązujący do chrześcijańskich wyobrażeń Nieba (tytułowi bohaterowie po niszczącej bitwie dostali się do Nangilimy skacząc w przepaść). Owi tytułowi bohaterowie to 13 – letni Jonatan i 9 – letni Karol ,,Sucharek'' Lew. Podczas gdy Jonatan był silny, zdrowy i powszechnie lubiany, jego młodszy brat był chorowity i nielubiany. Mimo to bracia bardzo się kochali. Jonatan zginął w czasie pożaru ratując brata i otrzymał przydomek Lwie Serce nawiązujący do średniowiecznego, angielskiego króla Ryszarda I Lwie Serce (1157 – 1199). Karol zmarł niedługo potem i dołączył do ukochanego brata w Nangijali, gdzie żyli szczęśliwie aż do czasu wojny z tyranem Tengilem.

Ciekawie przedstawiają się nawiązania kulturowe w powieści. I tak rudobrody myśliwy Hubert – najlepszy łucznik, lubiący siwe konie może nawiązywać do postaci św. Huberta. Walcząca przeciw Tengilowi Sofia, zwana Królową Gołębi, sądząc po imieniu może symbolizować mądrość. Karczmarz Jossi Złoty Kogut – szpieg Tengila mógł być wzorowany na Judaszu, zaś wypalone na jego piersi piętno Katli wyraźnie nawiązuje do Apokalipsy św. Jana, gdzie mowa o znamieniu Bestii. Katla i Karm nawiązują do biblijnej symboliki smoków i węży jako obrazów diabła, z czego Karm ponadto może nawiązywać do morskiego węża Jormundgandra, syna Lokiego z wierzeń skandynawskich. 

 

Książka choć nie wspomina bezpośrednio o Bogu (podobnie jak dzieła Tolkiena i Lewisa) to mówi o tęsknocie za Niebem, co ma szczególną wartość w ojczyźnie Autorki – silnie zlaicyzowanej Szwecji. Powieść jest wielką pochwałą rodziny, patriotyzmu (motyw walki o wolność Nangijali – dla mnie opowieści o wyimaginowanych krainach też mogą przemycać wątki patriotyczne), a także przestrogą by nie oceniać ludzi po pozorach. Wpisałem ją do swojej wersji kanonu fantasy (patrz post ,,Dopisane do kanonu'').