,,Tyś niezwyciężonego, plastr miodu, Samsona’’
- ,,Godzinki o Najświętszej Maryi Pannie’’
W lutym 2021 r. obejrzałem południowoafrykańsko – amerykański film biblijny ,,Samson’’ z 2018 r. zrealizowany przez Bruce’a MacDonalda na motywach rozdziałów 13 – 16 Księgi Sędziów (Sdz).
Akcja rozgrywa się 1700 lat p. n. e. w Ziemi Świętej.
Tytułowy bohater, syn Manoaha był sędzią Izraela. Od urodzenia poświęcony Bogu jako nazirejczyk objęty był rytualnymi zakazami dotykania zmarłych, picia wina i ścinania włosów. Owe tabu były zewnętrznymi oznakami jego wyjątkowej więzi z Bogiem; prawdziwym źródłem jego nadludzkiej siły. Został powołany przez Boga do obrony swego ludu przed uciskającymi go Filistynami. Na filmie pokazano jako bohater przeżywał rozterki i pragnął pokoju między Izraelitami a Filistynami, zmuszony do walki w ostateczności. Jednocześnie zdarzało mu się grzeszyć pychą i przedkładać własną wolę nad wolę Boga, co ostatecznie doprowadziło go do klęski.
Momentami film odbiega nieco od biblijnego pierwowzoru wprowadzając na scenę takie postaci i motywy jak: Kaleb – młodszy i bardziej rozsądny brat Samsona, filistyński następca tronu Ralla – podstępny i okrutny, jego ojciec – król Balak, który skrycie był ateistą uważającym bogów za symbole doczesnej władzy, egipski mocarz na służbie Filistynów, którego Samson pokonał w widowiskowym pojedynku, czy Dalila próbująca wykupić Samsona z niewoli, w którą popadł z jej winy (Samson kazał jej, aby wykupiła jego brata Kaleba).
Wiele innych wątków zgadza się jednak z pierwowzorem jak: filistyński kult Dagona (został on zgodnie z prawdą przedstawiony jako lądowe bóstwo urodzaju, a nie mężczyzna z rybim ogonem 1), zakazana miłość i małżeństwo z Filistynką (na filmie nosiła ona imię Taren i była zakładniczką swego władcy), zabicie gołymi rękami lwa i późniejsze znalezienie miodu dzikich pszczół w jego ścierwie, co zainspirowało Samsona do zadania filistyńskim weselnikom trudnej zagadki (w dawnych wiekach fragment ten był wykorzystywany jako argument za rzecz wiary w samorództwo), zdarcie tunik z zabitych samemu filistyńskich żołnierzy, spalenie pól wroga za pomocą trzystu szakali z pochodniami przywiązanymi do ogonów (starsze przekłady mówią tu o lisach), pokonanie całej armii będąc uzbrojonym wyłącznie w oślą szczękę 2, romans z Filistynką Dalilą, która podstępem wydobyła od Samsona tajemnicę jego siły, oślepienie (na filmie Ralla wypalił oczy Samsona rozpalonym końcem miecza), oraz finałowe zniszczenie świątyni Dagona, pod której gruzami zginęli bohater i jego oprawcy (łącznie z niewierną kochanką).
Film oceniam jako bardzo dobre ,,kino sandałowe’’ z chrześcijańskim przesłaniem, choć naukowym purystom mogą nie spodobać się pokazane w nim pochodzące z Nowego Świata kolby kukurydzy.
1 Pomysł, że Dagon był pół – człowiekiem, pół – rybą, wziął się z powodu podobieństwa jego imienia do hebrajskiego słowa ,,dag’’ - ryba. Ponadto czczący go Filistyni byli jednym z Ludów Morza, który przybył z Kaftor (Krety). W XX wieku Dagon ukazany jako rybio – ludzki potwór pojawił się w mitologii H. P. Lovecrafta.
2 Stąd nazwa miejscowości Lehii od hebrajskiego słowa oznaczającego szczękę. Turbolechici błędnie uważają to za dowód na biblijną wzmiankę o Wielkiej Lechii.