,, [...] Rok 1916 pokazał się Józefowi Piłsudskiemu i powiedział, że w Roku 1917 władze Austro – Węgier i Niemiec będą kazały walczącym u nich o własną wolność Polakom, aby złożyli przysięgę na wierność owym rządom. Rok 1916 powiedział Piłsudskiemu żeby zdradzieckiej przysięgi nie składał i swych podwładnych odwiódł od tego i że choć spotka go za to więzienie, ostatecznie dobro zwycięży; Polska będzie wolna, a wypuszczony z więzienia Piłsudski będzie bohaterem narodowym’’ - ,,Milenium, czyli Nowe Triumfy’’
Mimo swej socjalistycznej przeszłości, Józef Piłsudski (1867 – 1935) należy do moich ulubionych postaci historycznych, choć oprócz zasług dostrzegam też jego błędy. Cenię go za działalność niepodległościową w PPS Frakcji Rewolucyjnej i Legionach Polskich. Wyprzedzał epokę dążąc w owym okresie do budowy wspólnoty równoprawnych, wolnych narodów zamieszkujących ziemię przedrozbiorowej Rzeczpospolitej. Realistycznie dostrzegał zagrożenie ze strony Rosji (tak carskiej jak i sowieckiej) oraz Niemiec (razem z Francją zamierzał zbrojnie obalić Hitlera). W 1920 r. pokonał inwazję bolszewików, choć endecy do dziś kłamią, że zwyciężył wówczas generał Tadeusz Jordan Rozwadowski (1866 – 1928). Stawiał sobie za cel budowę silnej Polski zdolnej przeciwstawić się totalitarnym sąsiadom. Po przewrocie majowym w 1926 r. realizował go kosztem odejścia od demokracji na rzecz autorytaryzmu, bowiem w wybujałej władzy ustawodawczej (,,sejmokracji’’) widział czynnik osłabiający państwo. Słusznie zwalczał komunistów dążących do budowy państwa totalitarnego i zależnego od ZSRR, choć wśród więźniów sanacji byli też przedstawiciele innych opcji politycznych.
Niechlubnym epizodem z jego życia było przejście na kalwinizm, aby uzyskać rozwód z pierwszą żoną, Marią. Mimo to wielkim szacunkiem otaczał Matkę Boską Ostrobramską. Na łożu śmierci wyspowiadał go ks. Władysław Korniłowicz (1884 – 1946).
Piłsudski jest też bohaterem polskich legend miejskich. W jednej z nich, w czasie zesłania na Syberii, Cyganka przepowiedziała mu, że ,,będzie carem’’. W innej posiadał moce magiczne umożliwiające mu materializowanie małych przedmiotów siłą woli.
Andrzej Pilipiuk pisał o nim w wielu opowiadaniach. W jednym z nich, dusze Piłsudskiego i Wacława Kostka – Biernackiego, komendanta obozu izolacyjnego w Berezie Kartuskiej jeździły pociągiem widmem i zabrały do piekła ubeka. Piłsudski pojawia się również w książce fantastycznej Adama Przechrzty ,,Wilczy Legion’’.
Śniło mi się, że:
- Piłsudski, nocą, na mojej klatce schodowej zbierał butelki, w których były zwinięte kartki papieru, na których coś pisało,
- w 1945 r. Piłsudski nosił biały mundur i bronił Polaków na konferencji jałtańskiej,
- Piłsudski lubił austriackie obrazy przedstawiające Tatarów, bo uważał, że uczą patriotyzmu,
- Piłsudski dokonał przewrotu majowego przy pomocy dzieci i słowiańskich demonów leśnych,
- Piłsudski walczył przeciw Armii Czerwonej w szeregach Kozaków dońskich,
- Piłsudski pił różowy koniak, razem ze swym przyjacielem, profesorem w czerwonych spodniach,
- Piłsudski miał piersi jak kobieta.