,,Bogurodzica dziewica, Bogiem sławiena Maryja!
Twego Syna Gospodzina matko zwolena, Maryja!
Zyszczy nam, spuści nam.
Kyrielejson.
Twego dziela Krzciciela, Bożyce,
Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze.
Słysz modlitwę, jąż nosimy
A dać raczy, jegoż prosimy:
A na świecie zbożny pobyt,
Po żywocie przebyt.
Kyrielejson’’.
Przekład:
,,Matko Boska, dziewico, przez Boga sławiona, Maryjo, u Twego Syna Pana, Matko wybrana, Maryjo, pozyskaj nam i ześlij na nas. Panie zmiłuj się! Ze względu na Jana Chrzciciela i Syna Bożego, usłysz głosy, spełnij myśli i pragnienia ludzi. Wysłuchaj modlitwy, którą zanosimy i dać racz o co prosimy Ciebie. Na świecie dostatni, szczęśliwy i pobożny byt (żywot), a po śmierci istnienie (bytowanie) w Raju’’.
Utwór ,,Bogurodzica’’ zaliczany jest do zabytków języka polskiego. Czas powstania pieśni jest sporny. Datuje się ją na XIII/ XIV wiek. Po raz pierwszy wydrukowano ,,Bogurodzicę’’ na statucie Jana Łaskiego w 1506 roku. Ze względu na treść, utwór pełnił funkcję pieśni rycerskiej i hymnu narodowego. Jan Długosz odnotowuje, że ,,Bogurodzica’’ śpiewana była przez rycerstwo polskie i litewskie przed bitwą pod Grunwaldem w 1410 r.
Modlitwę zanosi podmiot zbiorowy, którym są wierni, proszący Matkę Boską uwielbioną przez Boga, by pośredniczyła w imieniu ludzi u swego Syna, Chrystusa, przez pamięć na Jana Chrzciciela (Motyw wspólnego orędownictwa Maryi i św. Jana Chrzciciela nosi nazwę deesis). Oczekiwano, że Chrystus wykazując się kwadratem cnót (męstwem sprawiedliwością, umiarkowaniem i roztropnością), zmiłował się nad ludźmi, dając im dostatnie życie na ziemi i radosne przebywanie w raju po śmierci.
,,Bogurodzica’’ przez setki lat jako pieśń religijna, rozrastała się (dopisywano nowe strofy). Jednak badając występujące w niej archaizmy: fleksyjne, składniowe i słowotwórcze, możemy dojść do wniosku, iż odpowiada ona występującemu w średniowiecznej Europie, pokrewnemu gatunkowi pieśni – hymnom.
P. S. 1 Według legendy autorem ,,Bogurodzicy’’ był sam św. Wojciech 2, żyjący w X wieku. Witold Jabłoński w powieści fantasy ,,Słowo i miecz’’ przypisuje jej autorstwo św. Brunonowi z Kwerfurtu. 3 W mojej mitologii slawianistycznej twórcą ,,Bogurodzicy’’ był sam Mieszko I, nazywany z tego powodu Dawidem Północy 4.
1 Tekst powstał w 2002 r. w pierwszej klasie liceum na lekcji języka polskiego.
2 Odsyłam do posta: ,,Św. Wojciech’’.
3 Odsyłam do posta: ,,Przedmurze pogaństwa, czyli ‘Słowo i miecz’’.
4 Odsyłam do opowiadania ,,Chrzest Polski’’.