,,Potem ujrzałem: a oto wielki tłum, którego nie mógł nikt policzyć, z każdego narodu i wszystkich pokoleń i języków, stojący przed tronem i przed Barankiem. Odziani są w białe szaty, a w rękach ich palmy’’ - Ap 7,9
Leigh Bardugo (ur. 1975 w Jerozolimie) jest amerykańską pisarką fantasy, dziennikarką i makijażystką, pochodzenia żydowsko – hiszpańsko – rosyjsko – litewskiego. Zdobyła uznanie tworząc Świat Griszów, w dużej mierze nawiązujący do dawnej kultury rosyjskiej. Napisała dylogię ,,Szóstka wron’’, trylogię ,,Cierń i kość’’, powieść ,,Dziewiąty dom’’, dylogię ,,Nikolai’’ oraz ,,Wonder Woman. Zwiastunkę wojny’’1.
W lipcu 2024 r. przeczytałem napisane przez nią ,,Żywoty świętych’’ (ang. ,,The Lives of Saints’’) z 2020 r. z pięknymi, kolorowymi ilustracjami Daniela J. Zollingera. Jest to krótkich opowiadań fantasy o fikcyjnych świętych ze Świata Griszów, wzorowany na dawnej hagiografii (np. na ,,Złotej legendzie’’ bł. Jakuba de Voragine 2).
W Świecie Griszów najbardziej podobne do carskiej Rosji było państwo, zwane Ravką. Istniały również krainy przypominające Daleki Wschód (Shu Han), połączenie Czarnej Afryki z obiema Amerykami, czyli tzw. Nowym Światem (Nowoziemie) oraz Skandynawię (Fjerda, gdzie czczona pogańskiego boga Djela). Miasto Ketterdam na wyspie Kerch przypominało Amsterdam, stolicę Holandii.
Niektórzy z bohaterów książki przypominają rzeczywistych świętych, czczonych przez katolików i prawosławnych.
W Sankt Jurisie ze smokiem, łatwo rozpoznać św. Jerzego.
W Sankt Nikolai, patron żeglarzy i rozdawca prezentów ma swój pierwowzór w św. Mikołaju z Miry.
Sankt Mattheus oswoił wilczycę, pożerającą ludzi oraz jej potomstwa. Od wilcząt oswojonych przez świętego wywodzą się pierwsze psy. Historia ta nawiązuje do legendy o św. Franciszku z Asyżu, poskramiającym wilka z Gubbio. 3
Sankta Lizabeta od Róż żyła w wielkiej przyjaźni z pszczołami, co może stanowić echo średniowiecznej legendy o św. Ricie z Cascii. Kiedy przyszła święta była niemowlęciem, pszczoły siadały na niej, budząc przestrach dorosłych, lecz nie żądliły (w starożytności opowiadano podobną historię o dzieciństwie Platona) 4.
W książce obecne są również liczne odniesienia do mitów i legend słowiańskich, greckich, celtyckich i germańskich.
Sankta Vasilka zamieniła się w pierwszego żar – ptaka. Stało się to kiedy uciekała z wieży przed zalotami czarodzieja na własnoręcznie utkanych skrzydłach (wyraźnie nawiązanie do ucieczki Dedala i Ikara z Krety).
Sankt Felix był mnichem – wojownikiem (podobnie jak Pereswiet ze średniowiecznego eposu ,,Zadońszczyzna’’5). Podczas bitwy zamieniał się w sokoła, co nawiązuje do rosyjskiej baśni o Finiście Sokole Promienistym. 6
Sankt Vladimir Niemądry, uważany przez otoczenie za głupca, nie mającego żadnych umiejętności, zdołał na pewien czas powstrzymać morskie fale, zagrażającego zniszczeniem jego miastu. Jego pierwowzorem mógł być baśniowy Iwan Durak
Opowieść o Sankt Valentinie, w której wąż, mieszkający na cmentarzu, pomógł dziewczynie zdemaskować niewiernego kochanka, może nawiązywać do ruskiej byliny o Mychajle Potoku. Junak ten kazał się pogrzebać w grobie razem ze zmarłą żoną, Marią Białym Łabędziem (w innej wersji: Awdotią Lichodejewną). Kiedy w mogile zjawił się wąż, Potok unieruchomił go obcęgami i zmusił do ożywienia jego żony.
Sankt Grigorij z Lasu obłaskawiał dzikie zwierzęta grą na lirze co upodabnia go do Orfeusza z mitologii greckiej.
Zwłok Sankt Ilii w Okowach strzegł biały jeleń. Zwierzę to było średniowiecznym symbolem Chrystusa, wywodzącym się z kultury celtyckiej. Również w dawnych wierzeniach bułgarskich aniołowie i święci objawiali się czasem pod postacią jeleni (M. Derwich, M. Cetwiński ,,Herby, legendy, dawne mity’’).
Jubilerka Sankta Margareta (jej imię oznacza perłę) z Ketterdamu ocaliła dzieci przed demonem kryjącym się pod mostem. (W angielskim folklorze istnieje opowieść o trollu, który mieszkał pod mostem i czatował na ludzi). Chciwy demon utonął pod ciężarem naszyjnika, rzuconego mu przez świętą.
Książkę oceniam jako bardzo wartościową i ciekawą. Duże wrażenie robi poświęcenie Sankta Anastasii, leczącej ludzi swoją krwią, co w końcu spowodowało śmierć świętej. W historii tej można dostrzec nawiązanie do ofiary Chrystusa na krzyżu, tym bardziej, że imię Anastazja oznacza zmartwychwstanie.
1 Odsyłam do posta: ,,Wonder Woman’’.
2 Odsyłam do posta: ,,Złota legenda’’.
3 Odsyłam do posta: ,,Kwiatki św. Franciszka z Asyżu’’.
4 Odsyłam do postów: ,,Modlitwa do św. Rity’’ oraz ,,Mity i legendy o pszczołach’’.
5 Odsyłam do posta: ,,Zadońszczyzna’’.
6 Odsyłam do postów: ,,Mocarni czarodzieje’’ i ,,Finist – Dzielny Sokół’’.
