Przy Wielkim Belu

,,Horpyn został zabity przez własnego syna Madeja (Madeyus) . [Jego matka] Mokosz stała się jego niewolnicą; w zamian za darowanie życia miała gotować, szyć, tkać, prać i zmywać. Madej zgromadził sobie bandę z całej Słowiańszczyzny, z ziem celtyckich i germańskich, a jako jej herszt, u współczesnych i potomnych nosił imię Złodzieja – Rozbójnika. Bano się ich bardziej niż smoków i szarańczy, wsie pustoszały, a matki zabijały dzieci, by nie dostały się do niewoli. Nikt nie umiał poskromić Madeja i jego bandy. Do czasu...,'' - K. Oppman ,,Perłowy latopis''

Wołojar – Siła Wołu spłodził Mladena, ojca Ozera, ojca Władysława I. Pan Ozer (Oserus) był to mąż wysoki i potężny, niby waleczny Bolesław, pierwszy król Polski. Dziedzic na Wymroczu i Błyszczydłach miał włosy rude i złociste; oraz sumiaste wąsy tychże kolorów. Na miniaturach zamieszczonych w ,,Codex vimrothensis'' widzimy go odzianego w dublet z połyskliwego, brązowego adamaszku i czarne nogawice. Walczył i polował z grzbietu śnieżnobiałego konia z Arabistanu, a imię jego: Zamieć. W stajniach rodu Błyszczyńskich w Wymroczu, z marmurowych żłobów jadły owies dziesiątki rumaków – białych arabistańskich i czarnych z Turanu, wszystkie niezwykle zadbane i dobrane pod kolor, lecz Zamieć górował nad nimi wszystkimi urodą, siłą, wiernością, łagodnością i wytrzymałością. Powiadano o nim, że tak jak jednorożce zrodził się w pierwszych dniach świata z morskiej piany, a celtyccy pieśniarze i zaciężni wojowie prawili, że koń ów to sama bogini Epona. Uzbrojony w miecz, zwany Ciosem, oraz w maczugę Kruszyskałę, pan Ozer przecinał stal i kamień, kładł trupem hordy strzyg, smoki i olbrzymy. O jego tarczy z wymalowanymi smokiem i jednorożcem splecionymi w walce, prawili guślarze, że potrafiła odbić piorun. Jednak największą chlubą zbrojowni pana Błyszczyńskiego był pancerz ze złotej karaceny. Przed laty pan Ozer zdobył go na oczach Boruty i Leśnej Matki, podczas wielkiego turnieju w świętej Puszczy Dziewańskiej, na antyjskim rycerzu Zlatyvoju, którego giermkiem był brodaty karzeł Radko. Syn Mladena i brat Stanimira, założyciela Błyszczydeł jak na dobrego feudała przystało, niestrudzenie bronił swych poddanych przed potworami i przed ludźmi godnymi miana potworów, sprawiedliwie ich sądził, pomagał w czas wojny, zarazy, głodu, powodzi i pożaru, przez co chłopi miast przeklinać go jak innych panów, czcili go jak ojca, a nawet zapraszali na swoje święta.

Tego dnia pan Ozer słuchał na dworze w Wymroczu raportu swego sługi, Wierszalena, jednego z włodarzy Latyfundium Wschodu, mającego pieczę nad Chvojovym Lesem, rosnącym na krywickiej ziemi. W lesie tym dominowały sosny, z których najwyższa była rosnąca w samym środku święta Krasnaja Chvoja. Bajali Krywicze, że w Chvojovym Lesie mieszkało plemię pięknych lecz groźnych niewiast; Ludożerczyń, w których żyłach krew królowej rusałek Nastazji i które zjadały mężczyzn. Raz przez ich ziemie przechodził junak Żmij Ognisty Wilk, który za to, że uratował ich królową przed rozpędzonym rogatym smokiem ngobou, nie został zjedzony, za to otrzymał wór szmaragdów. Plemię to zostało przepędzone przez Mladena i udało się na Daleką Północ, gdzie połączyło się z Samojedami. Włodarz Wierszalen, po trzykroć dotknął czołem podłogi, otworzył usta i począł opowiadać.

- Madej Złodziej – Rozbójnik, którego hordy wędrują przez stepy i gnębią Antów zabierając im bydło i wszelkie inne dobra, najechał Latyfundia Wschodu i zmierza ku Wymroczu. W Surażu dołączył do Madejowej hordy zbój Distimpatis; grecki książę z polis Distimpathos, wygnany za jakieś winy. Z obu hersztami stoczyłem bitwę w Chvojovym Lesie, gdzie widuje się jednorożce. Bitwa była bardzo zażarta. Pod stanicą Madeja niczym bestie najdziksze z najdzikszych wojowali chąśnicy ze wschodu i zachodu, północy i południa; Słowianie, Scytowie, Waregowie, Grecy i inni. Moi ludzie rąbali ich jak drzewa w lesie. Brodziliśmy we krwi i jelitach, a zbójcy wciąż nadchodzili nowi; liczni i nienasyceni kiej ta szarańcza. Wielce nam pomogli Lynxowie; waleczne i nieznające strachu leśne plemię ludzi z głowami rysiów; niby rysie zaczajeni wśród gałęzi drzew. To oni właśnie uśmiercili księcia Distimpatisa; odgryźli mu głowę i rozszarpali jego Greków, wojów z Nubii i Syrii jakby to były jagnięta. Tak oto z pomocą Chrana; wodza Lynxów pokonaliśmy Madejowe hordy, lecz Złodziej – Rozbójnik uszedł z życiem. Zaszył się w głuszy, liże rany i znów gotuje się do marszu na zachód – pan Ozer zafrasował się bo wiedział, że Madej to wróg dużo gorszy i bardziej luty niż rozbójnicy, z którymi walczył do tej pory.

Bitwa w Chvojovym Lesie to był dopiero początek. Armia rozbójnicza plądrowała wschodnie posiadłości Błyszczyńskich, wyżynała rodową milicję, paliła wioski i z każdym dniem była coraz bliżej Wymrocza. Pan Ozer rozsyłał wici do wszystkich swych wasali, gromadził wojska zaciężne z ziemic Gotów i Wandali, uzbrajał chłopów, kazał sypać szańce wokół Wymrocza, prosił o pomoc wodzów leśnych ludzi, żmijów, wodników, Lynxów, Neurów, władczynie Wił i rusałek. Cały majątek tkwił w ostrym pogotowiu.

,, […] [Tatra] uklękła i wzywała Ageja.
- … Perzona Foyakista: Perzona, Perzona, Perzona – lovaitie ysenen¹! - następnie wzywała licznych Enków: miłosiernej Mokoszy i sprawiedliwej Juraty, mądrego Świętowita, Złotej Baby, Boruty i Leśnej Matki, aby udzielili niewinnym schronienia w lasach, oraz dwugłowego Mieczysława, aby odniósł zwycięstwo nad mającym płomień na karku Mieczywładem. Niech Czytelnik jej nie naśladuje, bo żadna z opisywanych postaci nie zasługuje na kult'' - ,,Tatra cz. III Ona i on''

Pan Ozer, jeśli tylko nie ćwiczył swych wojów, udawał się w samotności do spowitej blaskiem Srebroniowym zielonej dąbrowy. Wchodził do małej, kamiennej kapliczki, w której dniem i nocą płonął święty ogień i o ratunek dla swych poddanych błagał Ageja i Enków; tych samych, których przed wiekami prosiła o pomoc królowa Tatra. Zanosił modły w wielkim udręczeniu, jego oczy zalewał pot, a głos należący do Świętowita zapowiadał mu, że musi umrzeć w sposób sromotny, aby ocalić Wymrocze....

Madej był coraz bliżej. W końcu nadszedł ten dzień, kiedy stanął u bram Wymrocza. Wtedy to pan Ozer, chcąc zapobiec zniszczeniu i grabieży, udał się w księżycową noc do obozu zbójców; piratów i montańskich zbójników, wioząc kufry pełne szmaragdów i złotych monet, które miały posłużyć za okup w zamian za odstąpienie od walnego ataku. Szedł bez broni i konia, jedynie giermek Sołtko; młode i piękne pacholę, wykupione z płowieckiej niewoli, w milczeniu niósł skarby swego pana. Pan wielki, choć upokorzony, szedł wolno przez ciemny i straszny las. Gałęzie drzew biły go po twarzy, a wiatr zawodził jakby płakał. Pan Ozer dotarł w końcu na pagórek gdzie stał biały namiot Madeja. Ledwo przybył niosąc w ręku pochodnię i donośnym głosem wzywając wroga, zewsząd otoczyli go zbójcy; zbrojni we włócznie i topory, okryci skórami wilków, rysiów, rosomaków, a ich spiczaste hełmy zdobiły bycze rogi. Ich herszt wyszedł z namiotu, zarzuciwszy na siebie niedźwiedzią skórę i kolczugę, zaś jego wielka jak bochen chleba dłoń pewnie ściskała maczugę.

- Weź złoto, na któreś nie zapracował i opuść Wymrocze jako rzekłeś – powiedział spokojnie pan Ozer.

Zbójcy łapczywie zagarnęli kosztowności; oczy im błyszczały jak u wilków; omal się nie pobili, a jeszcze było im mało!Madej podszedł do pana Błyszczyńskiego i dobywszy sztyletu rozpłatał mu brzuch w nadziei znalezienia weń klejnotów. Ponieważ ich nie znalazł, zaklął szpetnie, odciął Ozerową głowę, zaś giermek Sołtko widząc to czym prędzej pomknął w las, w stronę kurów piejących w Wymroczu.

- Już czas! - orzekł Złodziej – Rozbójnik. - Czeka nas bitwa z panami, która odmieni świat.

Horda rozbójników dziko porykując i chrzęszcząc kiścieniami ruszyła na wielki bój. Noc była ciemniejsza niż kiedykolwiek, a pan Błyszczyński zlany krwią, leżał wśród trawy, daremnie oczekując pogrzebu.

*

Na wschód od Wymrocza rósł na szczerym polu prastary dąb, pamiętający czasy patriarchy Dobromira. Drzewo to nosiło imię Wielkiego Belu. Pan Stanimir z grzbietu karego, turańskiego konia wydawał ostatnie rozkazy swym wojom, uzbrojonemu chłopstwu, najemnikom z dalekich krain, oraz sprzymierzonym hufcom rusałek, Wił, wodników, żmijów, Lynxów, Neurów i leśnych ludzi.

- Uczyńcie chąśnikom to co oni uczynili memu bratu, a waszemu panu! - Madej nie mógł liczyć na litość pana Stanimira.

Tymczasem w lesie, kiedy noc jeszcze władała w przyrodzie, zwłoki pana Błyszczyńskiego odnalazły wilki. W ślad za wilkami nadeszła ich pani; sama Dziewanna Šumina Mati, jaśniejąca przedziwnym pięknem, otoczona orszakiem oddających jej cześć rusałek. Dziewanna, pani lasu i wszystkich jego stworzeń, pochyliła się nad panem Ozerem i gorzko zapłakała nad jego niedolą. Będąc Enką nie poprzestała na tym, ale zagoiła mu rany kładąc na nich swe jasne dłonie, a następnie przyszyła złotymi nićmi głowę do tułowia i wyprosiła u Ageja przywrócenie pana Błyszczyńskiego między żywych. Leśne rusałki błagały Ageja Żywota razem z nią nucąc słodką pieśń przedziwnej piękności. Pan Ozer usiadł i ujrzał uśmiechającą się doń twarz Leśnej Matki.

- Byłeś martwy, lecz Agej przywrócił cię między żywych, chwała mu za to na wieki – mówiła Dziewanna. - Przy Wielkim Belu twój brat zmierzy się jutro z całą potęgą Madeja. Przyjmij przeto mój pocałunek, wchłoń mój oddech, a posiądziesz z nim nadludzką siłę; siłę stada turów. Zadmij w ten róg w prążki brązowe, a z całego lasu zbiegną się pod twoją stanicę wojowie bez liku!

*

Przy Wielkim Belu, w czas srogiej bitwy, niósł się z daleka szczęk wszelakiego oręża. Spiż uderzał o spiż, konający rzęzili z wyprutymi jelitami, odrąbane głowy w hełmach leciały jak grad, a zewsząd zlatywały się kruki i sępy, radosne nadzieją żeru. Pan Stanimir walczył w pierwszym szeregu; siał śmierć ciężką maczugą i wznosił okrzyki ku czci Słońca i Księżyca. Madej przeciwnie; wschodnim obyczajem dowodził swą hordą z oddali. W chwili gdy nikt się tego nie spodziewał, na białym koniu Zamieci wyjechał z lasu pan Ozer Błyszczyński wiodąc do boju wielki hufiec leśnych wojów. Pod stanicą Wskrzeszonego walczyli zgromadzeni przezeń i odczarowani ludzie, co zgubili się w lesie i tak długo się po nim błąkali, aż przybrali postać zwierząt i roślin; tak bowiem działa magia lasu. Rozbójnicy spojrzeli z przerażeniem na tego kogo rozcięli, a jak prawią bajarze, u boku pana Ozera jechała Dziewanna na jednorożcu i szyła z łuku, a nigdy nie chybiała. Do wieczora horda została rozbita, lecz Madej uszedł z życiem.

*

,,Carej, obwieszony lusterkami, zarył nosem w kałużę. Tak samo Spiczymir, Częstogniew, Puta, Undung – zastępy chąśników topniały jak wiosenne śniegi. Włócznia nie obroniła Kazimierza, ni kiścień Igora. Złodziej – Rozbójnik wysyłał do walki wciąż nowych zbójów, lecz ci ginęli. 'Przecież walczy z nami jedynie dwóch mężów'! - zdumiewali się wszyscy. Istotnie, przeciw całej bandzie stanęli jeno bracia Scyta i Sarmata z rodu Grabu i Jodły, założyciele nowych ludów. Istnieje wersja, w której towarzyszyła im wojowniczka Nastazja [….]. Była to siostra Scyty i Sarmaty. W innej wersji dbała o gospodarstwo i walką się nie zajmowała. Zbóje przebijali się własnymi mieczami, padali na twarze przed braćmi i jęcząc błagali, by im zamienili śmierć na niewolę. Wśród jeńców znalazł się również sam Madej. Zgromadzono ich na rynku, a więc orzekł karę śmierci. Wtem gdy pal dla Złodzieja – Rozbójnika był już gotowy, na jego głowę spadła biała płachta. To zrobiła Nastazja. 'Nastka oszalała'! - szeptały kobiety. Tymczasem Madej został rozwiązany i musiał pójść za Nastazją. Nim został jej mężem, pracował w gospodarstwie obu braci i siostry, aby naprawić wyrządzone zło. Nastazja nie biła go i pozwalała jeść przy wspólnym stole, lecz on nie był wdzięczny. Pewnego razu stojąc przed chatą, ujrzał sąsiadkę niosącą dzban wody. Rzucił się w jej stronę powodowany żądzą, lecz nagle z okna wyleciał kamień ugodził go w głowę. Sąsiadka uciekła, a Madej leżał nieprzytomny na trawie. Owym kamieniem rzuciła Nastazja – być może dlatego porównywana do swej imienniczki z ery dziewiątej. Tymczasem w umyśle leżącego powstawały obrazy ujrzał wszystkie trzy grupy wysp Nawi; radość Jasnej, oczyszczenie Ciemnej okropności Nawi Čortów. Tam ujrzał siebie i przeraził się. Nastazja wyszła z chaty i opatrzyła krwawiący czerep. Zraniony przez nią był już innym człowiekiem'' – K. Oppman ,,Perłowy latopis''

*

O pokucie Madeja opowiada się, iż ujrzawszy w piekle czekające nań łoże tortur, pełen skruchy posłuchał rady kapłana i zasadził w ziemi swą maczugę, suchą jak wiór. Podlewał ją co dzień przez wiele lat, aż przemieniła się w jabłoń uginającą się od jabłek. Każde z nich wyobrażało duszę człowieka zabitego przez zbója. Gdy wszystkie upadły, dusza Madeja poleciała do Nawi Jasnej w postaci białego gołąbka.

1 Osobo Ognista; Osobo, Osobo, Osobo, zmiłuj się nad nami!