Chrząszcze

Chrząszcze są najliczniejszą grupą owadów. Niemal ⅓ wszystkich opisanych już zwierząt to chrząszcze. Charakteryzują się tym, że ich skrzydła nakładają się na siebie: pierwsza para zbudowana jest z grubej chityny, druga zaś jest błoniasta i usiana cienkimi żyłkami. Niektóre gatunki na drodze ewolucji straciły zdolność do lotu. Zamieszkują wszystkie kontynenty z wyjątkiem Antarktydy.

Chrabąszcz majowy został tak nazwany ponieważ w maju i czerwcu jego populacja wzrasta do zastraszających rozmiarów. Wówczas wystarczy potrząsnąć gałęzią, a spadają jak grad. Są dobrym pokarmem dla kur i świń. Ów owad osiąga 2,5 cm długości. Czułki są rozstawione na boki i posiadają palczaste rozgałęzienia. Pokrywy skrzydłowe są brązowe. Odwłok spiczasty. Chrabąszcz majowy żywi się liśćmi i pączkami. Samica składa jaja do ziemi. Wylęgają się z nich larwy (pędraki). Wyglądem nie przypominają rodziców. Ich głowy są małe i brązowe. Posiadają sześć odnóży. Tułów i odwłok masywne, wydłużone, biało – płowe. Odwłok czarny. Pędraki kryją się pod ziemią przez trzy lata. Żywią się korzeniami.

Największym owadem świata jest kruszczyc goliat (30 cm). Żyje w Afryce. Czarne paski pokrywają biały tułów i odwłok. Ścisnąwszy odnóżami i pokrywami skrzydłowymi może urwać człowiekowi palec.

Innym wielkim chrząszczem jest tak duży jak dwie pięści, rohatyniec herkules. Żyje w Ameryce Południowej. Jego dwie żuwaczki przypominają rogi. Lewa jest silnie wydłużona i ostro zakończona, a prawa krótsza i karbowana. Jego pokrywy skrzydłowe są czarne.

Podobnie wygląda nasz jelonek rogacz (15 cm). Jest on największym owadem Europy. Samiec ma żuwaczki jednakowej długości. Przypominają one poroże jelenia skąd nazwa. Używa ich podczas walk godowych. Samica ma żuwaczki krótkie i ostre. Chitynowy pancerz tych owadów jest czarny, zdarza się też czerwony. Żywi się sokiem drzewnym. Znajduje się w Polskiej Czerwonej Księdze.

Ojczyzną stonki ziemniaczanej jest Nowy Świat. Stonka ziemniaczana ma żółte pokrywy skrzydłowe w czarne pasy. Pierwotnie żerowała na roślinach psiankowatych, spokrewnionych z ziemniakami. Gdy Europejczycy zaczęli zakładać monokultury ziemniaczane, stała się groźnym szkodnikiem tych upraw.

Nie mający polskiej nazwy Onymacris unvulgaris jest czarno ubarwiony. Żyje na pustyni Namib. Wykształcił znakomity sposób zdobywania wody na pustyni. Rano ustawia się odwłokiem do góry, a skraplająca się para wodna spływa po rowkach na chitynowym pancerzu prosto do aparatu gębowego.

Niektóre chrząszcze żyją w wodzie. Oddychają (tak jak inne owady wodne) skrzelotchawkami. Na ich sześciu odnóżach znajdują się ściśle do siebie przylegające chitynowe wyrostki nadające im kształt wioseł. Pływak żółtobrzeżek został tak nazwany, ponieważ po bokach ciała ma żółte smugi. Kałużnica wygląda podobnie, ale jest bardziej wydłużona. Jej pokrywy skrzydłowe mają zielonkawy połysk. Chrząszcze te żywią się: kijankami, larwami ryb, skrzekiem, ikrą, ślimakami, dafniami, kiełżami i innymi owadami wodnymi (z czego larwy kałużnicy są roślinożerne). Gdy zbiornik wodny wyschnie, chrząszcze wodne suszą ciało i lecą szukać innego.

Starożytni Egipcjanie czcili wiele zwierząt w tym 100 gatunków kręgowców. Jednym z tych nielicznych bezkręgowców, które doczekały się kultu był skarabeusz, zwany poświętnikiem czczonym. Ma on błyszczący, czarny pancerz. Jest koprofagiem (żywi się odchodami). W okresie rozrodu samiec i samica toczą kulki ulepione z kału, w których samica składa jaja. Tocząc je wykonuje czasem akrobatyczne ruchy.

Grabarze mają wydłużony kształt ciała. Ich chitynowe pancerze są czarno – pomarańczowe. Samiec i samica wspólnie opiekują się potomstwem. Gdy znajdą martwe zwierzę, zakopują je w ziemi i (jeśli ma sierść lub pióra) golą. Po tych zabiegach samica składa na mięsie jaja.

Słonik orzechowiec został tak nazwany, ponieważ jego pałąkowato wygięty aparat gębowy przypomina dziób lub trąbę słonia. U podstawy jego boków są szeroko rozstawione czułki. Pokrywy skrzydłowe brązowe. W okresie rozrodu samica aparatem gębowym wierci w orzechu dziurkę, do której składa jaja.

Kruszczyca złotawka w odróżnieniu od swego afrykańskiego krewniaka ma zaledwie 1 cm długości. Jej pancerz jest zielony ze złotym odcieniem. Owad ten odżywia się płatkami kwiatów. Po ich zjedzeniu, głowa umorusana jest pyłkiem kwiatowym. Podgryzając następny kwiat, owe pyłki mieszają się ze sobą i w ten oto sposób kruszczyca złotawka zapyla kwiaty.

Na drodze ewolucji biegaczowate straciły zdolność do lotu. Chrząszcze te prowadzą naziemny tryb życia. Trzy najbardziej znane gatunki to: biegacz złocisty, tęcznik liszkarz i strzel. Biegacz złocisty ma złoto – zielone ubarwienie. Jego aparat gębowy może przeciąć ludzką skórę. Żywi się dżdżownicami, ślimakami i owadami. Tęcznik liszkarz żywi się gąsienicami. Został sprowadzony do USA w celu opanowania plagi leśnych motyli. Strzel zgodnie z nazwą umie ,,strzelać''. Jak to robi? W odwłoku pod grubą warstwą chityny znajdują się dwa naturalne gazy składowane osobno pod wysokim ciśnieniem. Gdy strzel zostanie zaatakowany, gazy mieszają się i wybuchają z tak dużą siłą, że aż można to usłyszeć. Gazy te mają brzydki zapach. Jeśli dzieje się to w nocy, widoczne są one w postaci szaro – niebieskiego dymu. Strzel może wystrzelić kilkadziesiąt razy w ciągu minuty. Taki sam typ utleniacza został wykorzystany w budowie rakiety bojowej V2.

Synantropijnym gatunkiem chrząszcza jest wołek zbożowy. Wyglądem przypomina słonika orzechowca, ale jego aparat gębowy jest prosty. Żywi się zbożem i jego przetworami.

W okresie godowym świetlik zwany potocznie ,,robaczkiem świętojańskim'' emituje żółto – zielone światło, mimo to wcale się nie rozgrzewa. Zjawisko to nie zostało do końca wyjaśnione. Wiemy jednak, że odwłok tego owada wypełniony jest płynem zwanym lucyferyną, który w zetknięciu z powietrzem świeci. Pozbawiona skrzydeł samica (to samo dotyczy larwy) świeci, aby przywabić samca, który odpowiada jej tym samym. Zdarza się, że zwabiony światłem lampy wleci do domu. Gdy owady się spotkają, gaszą światła i kopulują. Zarówno larwa jak i imago żywią się ślimakami dlatego żyją na terenach wilgotnych. Atakując ślimaka świetlik nakłuwa go żuwaczkami i wprowadza do jego ciała sok trawienny, który rozpuszcza ciało żywego ślimaka czyniąc z niego papkę, którą połyka i dalej trawi.

Biedronka zwana bywa również Bożą krówką, ale także ,,ptaszkiem naszej Pani'' – Ladybird (angielski), ,,chrząszczykiem Maryi'' – Marienkäfer (niemiecki), ,,szkarłatkiem'' Cocinelle (francuski i łacina). Chrząszcz ten ma czarno – czerwone ubarwienie ostrzegawcze (niektóre tropikalne biedronki są pomarańczowe lub niebieskie). W obronie przed drapieżnikami wydziela ze stawów nożnych krople swojej pomarańczowo – żółtej, trującej hemolimfy. Żywi się mszycami. Samica składa żółte jaja, z których wylęgają się wydłużone larwy koloru szarego z rzędami pomarańczowych plamek. Miejscami widać kępki czarnego chitynowego ,,włosia''. Żywią się tym co imago oraz uprawiają kanibalizm.