,,Aladyn, imię postaci z ‘Tysiąca i jednej nocy’; bohater opowieści ‘A. i cudowna lampa’’’ - ,,Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga tom 1 A do Assuan’’
W
lipcu
2019 r. obejrzałem sowiecki film fantasy ,,Magiczna
lampa Aladyna’’
(ros. ,,Wołszebnaja
łampa Aładdina’’)
nakręconego w 1966 r. przez Borisa Rycariewa (1930 – 1995) na
podstawie ,Baśni
1001 nocy’’.
Akcja
toczy się w średniowiecznym Bagdadzie oraz w zaczarowanym mieście
na pustyni (w pierwotnej wersji baśni o Aladynie miejsce akcji były
… Chiny).
Tytułowy
bohater był młodzieńcem o bujnej wyobraźni mieszkającym w
Bagdadzie razem ze starymi rodzicami. Do jego miasta przybył zły
czarownik z Maghrebu (Maroka), który podawał się za wujka Aladyna.
Zabrał ze sobą młodzieńca do zaczarowanego miasta pustynnych
duchów, chcąc aby młodzieniec zdobył dlań zaczarowaną miedzianą
lampę z mieszkającym w niej dżinem. Gdy Aladyn wykonał zadanie,
jego rzekomy wujek próbował go zabić. Dzięki pomocy dżina Aladyn
po wielu zabawnych perypetiach zdobył serce i rękę pięknej
księżniczki Budhur, córki sułtana Bagdadu.
W
wierzeniach arabskich dżiny są klasą demonów o ciałach
zbudowanych z ognia, wywodzących się jeszcze z wierzeń
przedmuzułmańskich. Odróżniały się zarówno od dobrych aniołów,
jak i od złych szejtanów. Część dżinów była nieprzyjaciółmi
Allacha, część zaś nawróciła się na islam. Jako pierwszy z
usług dżinów zamkniętych w lampach miał korzystać król
Sulejman ibn Daud, czyli biblijny Salomon. W filmie dżin został
uwolniony przez Aladyna z lampy poprzez jej potarcie. Spełniał
każde życzenie swego wybawcy min. wsadził do glinianego dzbana
Mubaraka – syna wezyra pretendującego do ręki księżniczki
Budhrun. Z
czasem ze sługi został przyjacielem Aladyna. Wbrew zwyczajom dżinów
złamał rozkaz złego czarownika i nie zabił młodzieńca, a także
zmienił swe locum z lampy na dzban.
Film
skrzy się humorem. Najbardziej komiczną postacią jest piękna, ale
też bardzo dziecinna i oderwana od rzeczywistości księżniczka
Budhur, która nie chciała się kąpać, kłóciła się z Aladynem
o lampę, oraz w wieku 16 lat nie wiedziała co to garnek, piec i
koza (sic!).
Ważną
rolę w filmie odgrywa prawda. Główny bohater jest człowiekiem
uczciwym, który uzyskał lampę od duchów z ruin, ponieważ
powiedział im prawdę. W przeciwieństwie do ludzi, dżiny nigdy nie
kłamały, stąd nie potrzebowały składać przysiąg. Za to
dworzanie sułtana wmawiali księżniczce Budhur, że jej cała
przygoda z Aladynem była tylko snem – czyżby aluzja do
wszechobecnego kłamstwa panującego w ojczyźnie reżysera? Rola
prawdy w filmie koresponduje ze słowami św. Charbela Makhloufa
(1828 – 1898):
,,Pierwszą i główną bronią przeciwko szatanowi jest prawdomówność, każde słowo prawdy, jakie wypowiadasz, jest strzałą wycelowaną w serce Złego, a każde szczere wyznanie grzechu jest włócznią, którą przeszywasz jego serce’’.
