Olga Lepieszynska i substancja żywa

Olga Borisowna Lepieszynska (1871 – 1963) – urodzona w Permie sowiecka rewolucjonistka i biolog, była fanatyczną komunistką, już w młodości silnie skonfliktowaną ze swą matką, właścicielką kopalni. Znała osobiście Włodzimierza Lenina (1870 – 1924), którym była zafascynowana. W latach 1910 – 1915 odbyła studia medyczne w Moskwie, ponoć ukończone ze złotym medalem.

Zasłynęła jako twórczyni pseudonaukowej teorii substancji żywej – bezkształtnej materii, z której miały się wyłaniać komórki. Oznaczało to zanegowanie ustaleń Rudolfa Virchowa (1821 – 1902) głoszącego, że komórka może powstać wyłącznie z już istniejącej komórki i cofało ,,przodującą naukę radziecką’’ do XIX wieku. Idea substancji żywej zrodziła się w wyniku przeniesienia założeń marksizmu na grunt biologii. Potwierdzać miała je niedokładna obserwacja pod mikroskopem kurzego jaja i ziarenka kawioru. Swoje tezy Lepieszynska wyłożyła w książce ,,Tworzenie się komórek z substancji żywej oraz rola substancji żywej w organizmie’’. Ustawicznie mieszając naukę z polityką, swoich oponentów uznawała za wrogów klasowych i nie wahała się ich zastraszać. Cieszyła się protekcją bardziej znanego obecnie pseudonaukowca – Trofima Łysenki (1898 – 1976)¹ , jak również Józefa Stalina (1878 – 1953). Wiara w substancję żywą była odgórnie narzucana w ZSRR i krajach satelickich (w tym w PRL – u). Tylko nieliczni uczeni mieli odwagę sprzeciwić się Lepieszynskiej jak owych 13 biologów, którzy opublikowali swe votum separatum w ,,Medycznym Robotniku’’ z lipca 1948 r.

Po śmierci Stalina w 1953 r. Lepieszynska utraciła protekcję władz państwowych. Pod koniec życia zajęła się głoszeniem innego pseudonaukowego poglądu, że jakoby soda wsypana do kąpieli odmładza. Wyznawców tego ostatniego poglądu niestety nie brakuje do dzisiaj :(.

1 Odsyłam do posta: ,,Łysenkizm’’.