,,Trylogia J. R. R. Tolkiena ‘Władca pierścieni’ nie wymaga reklamy. Ale czy wiece, co najwcześniejszym dziełem Tolkiena? A niektórzy twierdzą, że najważniejszym? Był to zbiór zatytułowany ‘Potwory i krytycy’.
Nie brakuje w nim ani potworów i potworności. Ani krytyki wymierzonej w różnych krytyków i w to, co trzeba śmiało krytykować. Ani dowcipu. Ani zajadłości. Ani tego, co trzeba wiedzieć, żeby mieć jasny obraz wielu spraw i postaci, które nas otaczają: na przykład kultury i profesorstwa. Ale również tego, z czym i jak można i trzeba walczyć.
Gdzie są głębsze korzenie tego wszystkiego? W dawnej czy w dzisiejszej rzeczywistości? W historii czy w baśni? W prawdzie czy w kłamstwach? Mało kto przystępniej i ciekawiej otworzy nam oczy na wiele spraw niżeli J. R. R. Tolkien’’ - z blurbu.
W
2011 r.
przeczytałem antologię
tekstów J. R. R. Tolkiena zatytułowaną
,,Potwory i krytycy’' (ang.
,,The
Monsters and The Critics’’).
Jest to zbiór pięciu esejów (pierwotnie wygłaszanych jako wykłady
okolicznościowe) pod redakcją syna pisarza, Christophera Tolkiena
(1924 – 2020) w polskim przekładzie Roberta Stillera (1928 –
2016). Dwa końcowe eseje: ,,Zabawa
w wymyślanie języków’’
i ,,Mowa
pożegnalna’’
zostały pominięte w polskim wydaniu.
Oto
co można znaleźć w książce:
-
,,Beowulf:
potwory i krytycy’’,
odczyt upamiętniający Sir Israela Gollancza, wygłoszony do
Akademii Brytyjskiej 25 listopada 1936 r. Był to przełomowy tekst
ukazujący literacką wartość staroangielskiego eposu o Beowulfie,
który wcześniejsi badacze uważali za niepoważny z powodu
wyeksponowania walk z potworami i umieszczenie aluzji do zdarzeń
historycznych na dalszym planie. 1
-
,,O
tłumaczeniu Beowulfa’’,
jedyny artykuł w zbiorze nie będący odczytem. Głosił min., że
przekładając epos o Beowulfie z języka staroangielskiego na
współczesny angielski, nie należy przesadzać z archaizmami. 2
-
,,Pan Gawen i
Zielony Rycerz’’;
odczyt upamiętniający W. P. Kera wygłoszony 15 kwietnia 1953 r. na
uniwersytecie w Glasgow. Jest to analiza arturiańskiego poematu z
XIV wieku, podkreślająca jego chrześcijańską wymowę i wysokie
standardy etyczne głównego bohatera. 3
-
,,O
baśniach’’
- odczyt upamiętniający Andrew Langa, wygłoszony na Uniwersytecie
St. Andrews 8 marca 1939 r. 4
-
,,Po
angielsku i po walijsku’’;
odczyt pamięci O’Donnella wygłoszony w Oksfordzie 21 października
1955 r. omawia historię koegzystencji języków walijskiego i
angielskiego (inkrustując ją przykładami walijskich legend 5).
Tolkien uważał walijski za bardzo piękny język (posłużył mu
przy tworzeniu sindarinu – jednego z języków elfów) i krytykował
angielską politykę na przestrzeni wieków zmierzającą do
wynarodowienia Walijczyków.
1
Odsyłam do posta: ,,Beowulf’’.
2
Odsyłam do posta: ,,Beowulf oczami Tolkiena’’.
3
Odsyłam do posta: ,,Pan Gawen i Zielony Rycerz’’.
4
Odsyłam do posta: ,,O baśniach’’.
5
Odsyłam do postów: ,,Walijczycy w Niebie’’,
,,Poliglota’’ i ,,Legenda o Oksfordzie’’.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz