,,Duchowy przewodnik po Polsce''

 

,,Siedzi baba na cmentarzu

trzyma nogi w kałamarzu

Przyszedł duch

babę w brzuch

baba fik, a duch znikł!’’

- wyliczanka

W październiku 2024 r. przeczytałem ,,Duchowy przewodnik po Polsce czyli 101 wycieczek z dreszczykiem’’ Martyny Skibińskiej z ilustracjami Dominiki Czerniak – Chojnackiej. Tematem książki są dawne i nowsze legendy o polskich duchach ¹, diabłach, czarownicach, słowiańskich demonach, kosmitach i miejscach mocy. Spośród bytów spoza kręgu słowiańskich wierzeń wspomniany został skandynawski bóg Thor, ukazany jako sprawca zniszczenia kościoła w Trzęsaczu przez fale Bałtyku (to chyba jakaś współczesna wersja legendy) i dybuk, w wierzeniach żydowskich będący duchem zmarłego, który opętuje żywych.

Autorka jest anglistką, scenarzystką, copywriterką i doradczynią firm odpowiedzialnych społecznie. Pisze też książki dla dzieci: ,,Wyjaśnij to, Lotko!’’, ,,Kazio i Nocny Potwór’’, ,,Tronik’’ oraz ,,Nieobliczalne owieczki’’.

Każde województwa ma swoją ,,duchologiczną ‘’ specyfikę, wynikającą z historii i kultury poszczególnych regionów Polski. Na Śląsku, Warmii i Mazurach straszą duchy niemieckich arystokratów. Dla Łodzi charakterystyczni są bezwzględni fabrykanci jak: Karol Scheibler (podejrzewany za życia o posiadanie czarciego kopyta), Izrael Poznański i Ludwik Geyer. Wawel zamieszkują duchy królów, a wśród nich Bolesław Chrobry, uzbrojony w świetlisty miecz. Obfitujące w jeziora warmińsko – mazurskie zamieszkują liczne demony wodne, takie jak charakterystyczne tylko dla tego regionu, topniki. Podlasie jest ostoją demonów leśnych i bagiennych np. bagiennika. Wielkopolskę zamieszkuje najwięcej duchów kobiecych, w tym Biała Dama z Kórnika, będąca za życia Teofilą Działyńską. Opolszczyzna może poszczycić się aż 202 psimi duchami. Krainą diabła Boruty jest Łęczyca i jej okolice w województwie łódzkim. Oprócz słynnej Łysej Góry w województwie świętokrzyskim miejscem sabatów czarownic jest również Wilcza Góra na Podlasiu. Kaszuby zamieszkują endemiczne demony słowiańskie takie jak: stolimy (odmiana olbrzymów), Borówc i Borowa Ciotka (surowi, lecz sprawiedliwi władcy lasów), Mumacz (podobny do olbrzymiej ropuchy) oraz Hermus, złośliwy władca trucizn. W wierzeniach współczesnych okultystów miejscami mocy są min. czakram wawelski i kamienne kręgi Gotów w Węsiorach. Opuszczone sztetle (żydowskie miasteczka) można napotkać na Podlasiu i Podkarpaciu.

Wśród polskich duchów jest wiele postaci historycznych jak: Sydonia von Borck (Szczecin), skandynawski król Eryk Pomorski (Darłowo), cesarz Napoleon Bonaparte ² (Kamieniec), kompozytor Ludwig van Beethoven (zamek Oppensdorfów w Głogówku), Barbara Zdunk (podpalaczka, błędnie uważana za przedostatnią ofiarę procesów o czary na ziemiach polskich ³), Krystyna Ceynowina, król Zygmunt August i Janusz Radziwiłł (obaj ukazują się w Knyszynie), królowa Bona, pułkownik Kazimierz Ścibor – Rylski, okrutny biskup Jakub Zadzik (zmusił uwięzionego arianina do zjedzenia heretyckiego księgozbioru), warchoły: Mikołaj Wenecki (Diabeł Wenecki), Stanisław Stadnicki (Diabeł Łańcucki) i Stanisław Warszycki (pokutujący pośmiertnie jako czarny pies z zamku w Ogrodzieńcu) oraz alchemik Michał Sędziwój, rozrzucający widmowe monety ⁴.

W tym barwnym korowodzie zjaw można też napotkać całkiem nietypowe okazy, jak np. jeździec na dwugłowym koniu. W ojcowskiej jaskini Raj mieszka duch neandertalczyka ⁵. W oknie jednego z warszawskich domów ukazuje się otyły Chińczyk, palący nargilę, podczas gdy w gdańskiej kamienicy Ferberów widziano biblijnych Adama i Ewę. W łódzkiej wersji popularnej legendy miejskiej o duchu – autostopowiczu ⁶ występuje rosyjski chłopiec, Nikita Łopuchin, nagabujący kierowców z kaczką, trzymaną pod pachą. W Radomiu widuje się złote, skrzydlate koty, zaś w Toruniu stadko widmowych kóz. W podlaskich Patrykozach można się natknąć na kozy z kogucimi głowami; hybrydy, wyhodowane przez czarownika Twardowskiego, zaś na Dolnym Śląsku lepiej nie wchodzić w drogę strażnikom niemieckiego kompleksu Riese z czasów II wojny światowej ⁷.

Omówione zostały też rzekome spotkania z UFO w Emilcinie ⁸, Przyrownicy i Golinie (wszystkie trzy miały miejsce w 1978 roku).

Książka jest napisana z humorem i zawiera wiele ciekawych informacji. Od siebie dodam, że jako katolik NIE nie namawiam do spirytyzmu, ani innych praktyk okultystycznych.

1 Odsyłam do postów: ,,Duchy polskich miast i zamków’’ oraz ,,Tajemnice miejsce niezwykłych w Polsce’’.

2 Odsyłam do postów: ,,Napoleon Bonaparte’’ i ,,Napoleon Bonaparte jako postać mityczna’’.

3 Z mitem Barbary Zdunk rozprawił się prof. Jacek Wijaczka w książce ,,Czarownicom żyć nie dopuścisz’’, której recenzję można przeczytać na tym blogu.

4 Michał Sędziwój jest bohaterem cyklu fantasy Andrzeja Pilipiuka ,,Kuzynki Kruszewskie’’, który serdecznie polecam :).

5 Odsyłam do posta: ,,Jaskiniowcy’’.

6 Odsyłam do posta: ,,Widmowi autostopowicze’’.

7 Odsyłam do posta: ,,Dariusz Kwiecień’’.

8 Odsyłam do posta: ,,Emilcin’’.