Szalony Merlin i jego pierwowzory

 

 ,,Według jednego z przekazów Merlin podczas okresów szaleństwa mieszkał jako Sylw w lasach, gdzie przemawiał do dzikich świń. Zgromadził też wokół siebie stado jeleni, a następnie dosiadł jednego z nich i poprowadził je, wraz z łaniami i kozłami, na wesele swojej siostry, gdzie zabił jelenim rogiem jej narzeczonego (...). Tradycja podana w Żywocie św. Kenigerna utożsamia Merlina z irlandzkim królem Lailokenem, który oszalał podczas bitwy i zamieszkał w lesie (...). Według jeszcze innego przekazu Merlin był tożsamy z królem Suibne (VII w.), którego Saward (1980:34-38) uznaje za saloitę. Suibne został wpędzony w szaleństwo przez św. Ronana, który rzucił nań klątwę'' - Jacek Sieradzan ,,Szaleństwo w religiach świata'' (przypis 659 na str. 574). 

Dzicy ludzie i kryptydy

 ,,Przez tubylczych mieszkańców USA są oni zwani sasquatch, w Hondurasie dwendi, w Gujanie didis, w Himalajach yeti, w Azji Centralnej  almas, w Turkiestanie nasnas, na Kaukazie biaban - guli w Chinach mao - ren, w Malezji orang - pendek, na Sumatrze sedapa, w Afryce Wschodniej agogwe, w Kongu kakundakari i kilomba. Według teorii ewolucji australopiteki wymarły ok. 750 tys. lat temu, Homo erectus ok. 200 tys. lat temu, a neandertalczycy ok. 35 tys. lat temu, jednak zdaniem Cremo i Thompsona (...), są to żyjące jeszcze na Ziemi ostatnie egzemplarze nieznanych nauce gatunków. [...]. Warto przy okazji wspomnieć, że Tybetańczycy  wywodzą  swój początek od mitycznej ludożerczyni, namiętnej dzikiej kobiety. [...]'' - Jacek Sieradzan ,,Szaleństwo w religiach świata'' (przypis 656 na str. 574)

 

Onolatria

 

,, [...] Niektórzy starożytni uważali boga Żydów za osła. Diodor Sycylijski (ok. 60 - 30 p. n. e.) pisał, że Antioch Epifanes znalazł w świątyni posąg brodatego człowieka siedzącego na ośle z księgą w dłoni i sądził, że jest to Mojżesz (...). Według Tacyta (...), Mojżesz odkrył wodę na pustyni, idąc za stadem osłów (Dzieje 5.3). 'Obraz zwierzęcia, za którego wskazówką wyzbyli się tułaczki i pragnienia, w przybytku bożym poświęcili' (...). O oddawanie czci oślej głowie Apion podejrzewał Żydów (...), a chrześcijan Cecyliusz (...). Zarzuty odpierał Tertulian (...). Uprzedzenia te następnie rozciągnięto na Jezusa, również przedstawianego w postaci ukrzyżowanego osła. Znalazły one swoje odzwierciedlenie w graffiti przedstawiającym ukrzyżowanie Jezusa jako osła, wyskrobanym na ścianie Cesarskiej Szkoły Kadetów na Palatynie (...). Obok postaci modlącej się do ukrzyżowanego osła widnieje napis: 'Aleksamenos czci Boga' (...), a na sąsiedniej ścianie widać inny napis: 'Aleksamenos fidelis' (...). Zdaniem R. Wünscha (...), rysunek powstał w kręgu setian, czcicieli egipskiego boga Setha - Tyfona, wroga kosmicznego porządku, kojarzonego z czarną magią i utożsamianego przez nich z Jezusem (...). Analogia Jahwe - Jezus - Seth mogła się też wziąć z negatywnego obrazu Jahwe w kręgach gnostyków i utożsamianiu w papirusach magicznych Setha z Iao/ Jahwe (...) Święto to sparodiował Nietzsche (...) w Święcie osła (1): Bóg, którego śmierć obwieścił Zaratustra w jednym z początkowych rozdziałów książki, zmartwychwstaje pod jej koniec w postaci osła. Osłu cześć oddają wszyscy, łącznie ze starym papieżem, który uważa, że lepiej się modlić do Boga w postaci osła, niż w ogóle się nie modlić'' - Jacek Sieradzan ,,Szaleństwo w religiach świata'' (przypis 628 na ss. 572 - 573) 

 

Pogańskie pochodzenie Arlekina

 ,, [...] W opinii Willeforda (...), postać Arlekina wywodzi się ze źródeł 'pogańskich' i ma związek z likantropią - czyli etymologicznie, 'przemianą człowieka (anthropos) w wilka (lykos)' (...), ale praktycznie, transformację, w dowolne zwierzę - oraz z 'dzikimi ludźmi'. Jej pierwowzorem był Herleking, jedna z form germańskiego boga Wodana, pełniącego funkcję przewodnika po nocnym niebie: 'Jego przejście od demona do trickstera i do klauna znajduje analogię w zamaskowanych i początkowo demonicznych postaciach, odpowiednich do ducha swawoli europejskich świąt wiosny'. Z Herlekingiem wiąże się też Hellekin. [...]'' - Jacek Sieradzan ,,Szaleństwo w religiach świata'' (przypis 545 na str. 567)

 

Wymyślony trickster?

 

,,Dario Sabbatucci (Sui protagonisti dei mito, Roma 1981) twierdził, że postać trickstera została sztucznie wykreowana przez XIX - wiecznych etnografów, którzy najpierw odkryli go u różnych tubylczych plemion amerykańskich, a następnie rzutowali na inne, całkiem odmienne konteksty kulturowe, chcąc znaleźć pomiędzy nimi wspólne cechy i tworząc w ten sposób, jak pisze Grottanelli (...): 'monstrualną abstrakcję, która nie ma rzeczywistej głębi ani żadnej wartości naukowej'. Jeszcze przed nimi T. O. Beidelman (...) uznał trickstera za zbyt ogólną kategorię, aby można ją było odnosić do różnych postaci nawet jednej kultury'' - Jacek Sieradzan ,,Szaleństwo w religiach świata'' (przypis 505 na str. 565)

 

Szamański trójząb

 

,, [...] trójząb jako oznaka godności szamana jest znany niemal w całej Eurazji, a nawet w Afryce. Ten jeden atrybut wskazuje na to, że dystrybucja szamanizmu obejmowała niemal całą Eurazję (od Korei po Grecję), sięgając Afryki. Posiadali lub posiadają go szamani Ketów i Ostjaków znad Jeniseju, szamani mongolscy, tybetańscy i koreańscy, Śiwa, asceci śiwaiccy (w tym nagowie i paśupatowie) oraz niektóre plemiona afrykańskie. Mongołowie i Tybetańczycy wciąż używają ich podczas transów wyroczni i świętych tańców (tyb. 'chams). [...]'' - Jacek Sieradzan ,,Szaleństwo w religiach świata'' (przypis 451 na str. 562)

Trójząb jest również atrybutem greckiego boga morza, Posejdona (rzymskiego Neptuna) na ogół interpretowanym jako narzędzie do połowu tuńczyków. 

Pomarańczowa histeryczka

 ,, [...] Charles Féré, który w roku 1883 badał 28 - letnią histeryczkę, zauważył, że podczas ataku na jej głowie i rękach  pojawił się pomarańczowy kolor, a później z głowy i rąk zaczęło się wydobywać pomarańczowe światło (...)'' - Jacek Sieradzan ,,Szaleństwo w religiach świata'' (przypis 422 na str. 560)