niedziela, 9 listopada 2025

Zielona baba




 ,,zielona baba, zielona pani - żeński ➡ demon leśny z regionu wieluńskiego, występujący na terenach leśnych położonych na zachód od Bełchatowa (Kaszewice, Wyr, Zamoście), odpowiednik ➡ czerwonej baby, różniący się od niej jedynie zieloną barwą sukni. Zauroczała mężczyzn, wiodąc ich na leśne bezdroża'' - Barbara i Adam Podgórscy ,,Encyklopedia demonów''



    Zielona Czarownica, która uwiodła i uwięziła narnijskiego księcia Riliana, występuje w powieści ,,Srebrne krzesło'' C. S. Lewisa.  

Trupiszon

 


,,trupiszon - demon ze współczesnych polskich opowieści wierzeniowych, utożsamiany z duszą człowieka zmarłego, powstającego z grobu w rozmaitych wcieleniach: Poszłam na cmentarz kopać grób, kwiaty sadzić. (...) I mnie wtedy postraszyło. Było południe. Zaczęłam kopać, nagle mi się coś rusza. Wyszło z grobu, z ziemi. Nie wiem, co to było. Grube jak ręka, łeb miało wielki, oczy niebieskie i tak się wiło. Mogłam to kopaczką uderzyć, ale nie uderzyłam. Czy to był z trupa? Bo mówili, że to był trupiszon, że to z trupa wychodzi. Wyszedł szybko ze środka grobu i tak się wykręcał, wykręcał. Bałam się ruszyć. Tak się wykręcał i wyszło to z ćwierć metra nad grób. [Czub - POZD]'' - Barbara i Adam Podgórscy ,,Encyklopedia demonów''

Szyszko

 


,,szyszko, szyszkun [...] - wielkoruski demon leśny z podań ludności guberni archangielskiej, który wypuścił komary z ziemi. Św. Eliasz zatkał potem miejsce wyroju komarów płonącą pochodnią'' - Barbara i Adam Podgórscy ,,Encyklopedia demonów''



 

    Generał Zygmunt Bohusz - Szyszko (1893 - 1982) był dowódcą Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich i uczestnikiem bitwy o Narvik. Jan Szyszko (1944 - 2019) dwukrotnie sprawował urząd Ministra Ochrony Środowiska. 

Stija



,,stichija, stija - bułgarski demon wodny: Są to istoty o kształtach kobiecych i bardzo długich włosach; mieszkać mają w bardzo głębokich miejscach rzek i jezior; kąpiących się ludzi wabią do siebie i duszą; jeśli zaś ktoś od nich ucieka, wtedy owijają włosy około jego nóg albo w ogóle chwytają go włosami i oplątują. [...]'' - Barbara i Adam Podgórscy ,,Encyklopedia demonów'' 



 

Stary Pindel



 ,,Stári  Pindel < kaszub. pindel 'worek' > - kaszubska nazwa złego ducha człekokształtnego, pojawiającego się w postaci starego mężczyzny niosącego na puklu, czyli na plecach, pindél, worek z pokusami i grzechami, którym obsypywał ludzi. [...]'' - Barbara i Adam Podgórscy ,,Encyklopedia demonów''



    Tomasz Pindel (ur. 1976) jest polskim tłumaczem, pisarzem i wydawcą, autorem książek: ,,Historie fandomowe'', ,,Śmierć i inni święci. Ameryka Łacińska i jej wierzenia'' oraz redaktorem antologii ,,Opowieści niesamowite z Hispanoameryki''. 

Stary Fryc



,,Stári Frëc - nazwa diabła kaszubskiego, jako reminiscencja panowania króla pruskiego Fryderyka II. Zwykle wymieniana podczas przeklinania. [...]'' - Barbara i Adam Podgórscy ,,Encyklopedia demonów''

Smuts

 


,,smúts - demon z ludowych wierzeń łotewskich [...]: U Łotyszów w powiecie rzeżyckim istnieje wiara w ducha, który może przybierać różne kształty i wodzi człowieka po bezdrożach (...). Czasem pojawia się w postaci czarnego psa, który wskoczy człowiekowi na plecy i dopiero przeżegnanie się po łacinie i odmówienie pacierzy łacińskich uwalnia od smútsa. Wedle innych opowieści łotewskich, smúts powstaje z dziecka zabitego przez dziewczynę, które potem tyle lat musi chodzić po świecie i zwodzić ludzi, ile miało lat przeznaczonych do życia, gdyby matka nie zadała mu gwałtownej śmierci. Jeżeli zaś przed tym terminem matka umrze, ona idzie na jego miejsce, a ono znowu staje się człowiekiem i żyje zamiast matki. [A. Fischer, Pierwiastki bałtyckie w kulturze ludowej Pomorza, 'Wiadomości Literackie' 1937, nr 27, za: Samp - DROG]'' - Barbara i Adam Podgórscy ,,Encyklopedia demonów''

Skrzeble




 ,,skrzeble - demoniczne zwierzątka z ludowych podań kaszubskich. W przeszłości znano zimową zabawę młodzieży wiejskiej pod nazwą 'skrzeble chwytać' albo 'iść na skrzeble' [...]'' - Barbara i Adam Podgórscy ,,Encyklopedia demonów''



    Skrzeble pojawiają się w moim zbiorze opowiadań fantasy ,,Wymrocze'', wydanym w 2021 r. 

Sjen

 


,,sjen - geniusz obrońca, czarnogórski demon, opiekun domostwa oraz ogniska domowego, wywodzony albo powiązany z duchami protoplastów rodziny bądź rodu'' - Barbara i Adam Podgórscy ,,Encyklopedia demonów''

 

    W wymyślonych przeze mnie językach słowo ,,sjen'' znaczy cień. 

Saren

 



,,sáren - kaszubska nazwa diabła leśnego, ujawniającego się pod postacią sarny, a raczej sárena, kłusownikom lub myśliwym polującym w niedzielę, w porze przedpołudniowego nabożeństwa odprawianego w kościele. [...]'' - Barbara i Adam Podgórscy ,,Encyklopedia demonów''



 

W mojej mitologii slawianistycznej sarenowie byli rasą ludzi z głowami saren. 

Siostry rodzanic



 ,,narecznica [...] bułgarski demon przeznaczenia: W Bułgarii przybywają do dziecka o północy trzy narečnici, aby wyznaczyć mu przyszłość, zostawiając mu niewidzialny znak na czole. Oczekując na ich przybycie i aby zjednać ich przychylność, przygotowuje się dla nich poczęstunek i pieniądze. U Czechów to sudická, słoweńska sojenica, serbsko - chorwacka suženica, urobione od ogólnosłowiańskiego  soditi - 'sądzić'. [Giey - MS]'' - Barbara i Adam Podgórscy ,,Encyklopedia demonów''



    W tworzonej przeze mnie mitologii slawianistycznej Narecznicy byli fikcyjnym plemieniem słowiańskim żyjącym w erze dwunastej na terenach dzisiejszej Chorwacji. Pochodził z niego zmiennokształtny heros Żmij Ognisty Wilk. 

Myrcha

 



,,myrcha, marcha, myrszyna <nm. Mahre 'mora' > - określenie ➡ zmory na Śląsku Cieszyńskim'' - Barbara i Adam Podgórscy ,,Encyklopedia demonów''



 

    W 2024 r. była głośna afera mieszkaniowa posłów PO, Arkadiusza Myrchy i Kingi Gajewskiej. 

Marek

 



,,marek, Marek < prawdop. od słowa mara, według reguł niepoprawnej etymologii ludowej skojarzonego z ewangelicznym imieniem Marek > - bliżej nieokreślony demon śląski, wymieniany także w innych regionach Polski. Markiem kiedyś straszono dzieci, mówiąc im, że przyjdzie i toporkiem odetnie brudne nogi [...]. Markiem nazywa się także małego czerwonego pająka, w którego wcielił się demon. Czasami nazwą tą określa się pokutującą duszę: 'Tłucze się jak Marek po piekle'. [Sim - WZP]'' - Barbara i Adam Podgórscy ,,Encyklopedia demonów''



 

Kiedy znajoma nazwała mnie nocnym Markiem, powiedziałem, że przecież nie obcinam nóg dzieciom ;).