Perpetuum mobile

,,G… i kapusta zawsze w parze idą – rzekł sentencjonalnie Percival Schuttenbach. - Jedno popędza drugie. Perpetuum mobile’’ - Andrzej Sapkowski ,,Chrzest ognia’’

Nie tylko mity, legendy i baśnie, ale i historia nauki mogą dostarczać inspiracji twórcom fantastyki. Oprócz kamienia filozoficznego poszukiwanego przez alchemików, innym celem dawnych uczonych, do którego usiłuje wracać nawet współczesna pseudonauka – było tzw. perpetuum mobile (łac. ,,wiecznie ruchomy’’) - maszyna wykonująca pracę bez pobierania energii z zewnątrz. Oto krótki zarys historii owej idei:

XIII wiek – francuski architekt Villard de Honecourt naszkicował pierwszy znany projekt perpetuum mobile,

1664 r. - Ulrich von Cranach zaprojektował maszynę złożoną z kul napędowych, rynny i ślimaka,

1775 r. - Akademia Francuska odcięła się od wszelkich projektów związanych z perpetuum mobile,

ok. 1829 r. - William Congreve zaprojektował maszynę z wałem, łańcuchem i czerpakami,

1880 r. - John Gamgee zaprojektował perpetuum mobile napędzane skraplającym się amoniakiem

Niestety budowa działającego perpetuum mobile w świetle współczesnej nauki pozostaje w sferze marzeń.

,, […] P. m. jest nieosiągalne, niemożliwe do urzeczywistnienia, jest sprzeczne z zasadą zachowania energii, według której energia nie ginie , ale też z niczego powstać nie może. - Według pierwszej zasady termodynamiki każda ilość ciepła jest równoważna pewnej ilości pracy. Urządzenie, któreby mogło każdą ilość ciepła, bez względu na temperaturę źródła, z którego ono pochodzi, zmieniać na pracę, nazywamy p. m. drugiego rodzaju. Jest ono również niemożliwe, ponieważ warunkiem koniecznym zamiany ciepła na pracę, jest, aby źródło, z którego czerpiemy ciepło miało temperaturę wyższą, niż otoczenie, ponadto zapewnienie pewnej ilości ciepła na pracę zawsze towarzyszy rozprószenie reszty pobranego ze źródła ciepła’’ - ,,Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga tom 12 Optymaci do Polowanie’’

W literaturze fantasy perpetuum mobile (działające) pojawia się w powieści ,,Małe, duże’’ Johna Crowleya. Innym przykładem jest zniszczona przez trzęsienie ziemi maszyna profesora Oppenhausera z ,,Pani Jeziora’’ Andrzeja Sapkowskiego.