poniedziałek, 20 kwietnia 2020

,,Kula i krzyż''


,,Chesterton, Gilbert, Keith, ang. pisarz i publicysta katolicki. Tworzył metaforyczne liryki i powieści pełne optymizmu i afirmacji życia Napoleon z Notting Hill (1904, wyd. pol. 1925), opowiadania detektywistyczne – cykl Przygody Księdza Browna (1911 – 35, wyd. pol. 1927 – 28, w wyborze 1958), eseje lit., społ., rel. - filoz. Heretics (1905), Orthodoxy (1909), monografie (m. in. św. Franciszka z Asyżu); z pozycji utopijnie pojętej wolności, przeciwstawiał się kapitalizmowi i kolonializmowi brytyjskiemu. Szeroko oddziaływał temperamentem polemicznym, dowcipem, paradoksem, ironią i satyrą: Pisma wybrane (1974, pol. przekład wierszy w antologii Poeci języka angielskiego, t. 3, 1974). Zm. 1936. [...]‘‘ - ,,Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga tom 23 Suplement A do Chiny‘‘






O Gilbercie K. Chestertonie (1874 – 1936) dowiedziałem się po raz pierwszy w 2002 r. czytając z wielkim zainteresowaniem rubrykę ,,Piątek z Chestertonem’’ w ,,Naszym Dzienniku’’. Był on twórcą dystrybucjonizmu – opartego na etyce chrześcijańskiej systemu ekonomicznego będącego alternatywą zarówno wobec marksizmu jak i kapitalizmu. Był także wielkim przyjacielem Polski i Polaków; wspierał polskie i irlandzkie dążenia niepodległościowe, a nawet odwiedził II RP. Zasłynął jako ceniony katolicki apologeta odznaczony watykańskim Orderem Świętego Grzegorza Wielkiego. W naszych czasach jego twórczość ceni papież Franciszek i toczy się jego proces beatyfikacyjny. Wywarł także wpływ na pisarzy fantastów: J. R. R. Tolkiena, C. S. Lewisa, Terry’ego Pratchetta i Neila Gaimana (temu ostatniemu posłużył jako pierwowzór Gilberta Zielonego Zakątka – jednej z postaci z komiksu ,,Sandman’’).






W 2009 r. przeczytałem jego powieść ,,Kula i krzyż’’ (ang. ,,The Ball and the Cross’’) z 1909 r. Utwór ten łączy w sobie cechy powieści religijnej, groteski i wczesnej fantasy. W 1967 r. druk ,,Kuli i krzyża’’ został zablokowany przez cenzurę PRL – u.
Akcja rozgrywa się na początku XX wieku w Bułgarii, Wielkiej Brytanii i Francji.
Powieść posiada dwóch głównych bohaterów.
Evan Mc Ian był młodym szkockim góralem i głęboko wierzącym katolikiem. Choć był człowiekiem prostym potrafił snuć bardzo dojrzałem refleksje o swojej religii.
John Turnbull był angielskim wojującym ateistą za pomocą starannie dobranych argumentów atakującym chrześcijaństwo w wydawanej przez siebie gazecie.
Kiedy Mc Ian zobaczył na witrynie wydawaną przez Turnbulla gazetę ,,Ateista’’ z artykułem na pierwszej stronie obrażającym Maryję, bezzwłocznie potłukł szybę i wyzwał redaktora na pojedynek na szpady mający dowieść prawdziwości wiary katolickiej. Turnbull chętnie się zgodził, bo wreszcie spotkał kogoś komu głoszone przezeń treści ie były obojętne. Mc Ian i Turnbull chcąc się pojedynkować przemierzali Wielką Brytanię i Francję, lecz na przeszkodzie wciąż stawali im ludzie obojętni religijnie, którzy chcieli ich od tego odwieść. Z czasem między dwoma antagonistami nawiązała się nić porozumienia, a nawet coś na kształt przyjaźni. Obaj odrzucali te same błędy początku XX wieku jak zwalczane przez Chestertona pacyfizm Lwa Tołstoja i neopogaństwo Friedricha Nietzschego.
Postacią ze świata nadprzyrodzonego jest Profesor Lucyfer, który podróżował za pomocą maszyny latającej. Wziął do niewoli bułgarskiego mnicha, który popełnił błąd wchodząc z nim w dialog. Kusił Mc Iana (monarchizmem) i Turnbulla (wizją rewolucji), lecz ci odrzucili jego podszepty dostrzegając ich nieludzkość. Dążył do zamknięcia całej ludności Wielkiej Brytanii w psychiatryku. W końcu przeszkodził mu pewien Francuz wierzący w umowę społeczną, który podpalił psychiatryk.
Książka jest pełna humoru i ciekawa. Zawiera mądre spostrzeżenia, które są aktualne również dzisiaj ;).






Śniło mi się, że:

- Chesterton wymyślił fantastyczną krainę, korzystając z wierzeń chrześcijańskich, muzułmańskich i afrykańskich,
- Chesterton powiedział o Herodzie: ,,Nasi bednarze śmieją się z łotra, który gdy rodził się Największy Król, siedział i bał się, że straci tron’’.