,,Spanienkreuz''

 

W 2012 r. przeczytałem krótkie opowiadanie historyczno - fantastyczne ,,Spanienkreuz’’ Andrzeja Sapkowskiego, które znalazłem w jego antologii ,,Maladie’’. Sapkowski napisał je w 2006 r. do hiszpańskiej antologii ,,Guernica variaciones Gernika’’. W 2007 r. zostało opublikowane na łamach ,,Nowej Fantastyki’’.

Akcja rozgrywa się w Berlinie w 1939 r. w przededniu wybuchu II wojny światowej. Tytułowy Spanienkreuz (niem. Krzyż Hiszpański) był ustanowionym przez Hitlera odznaczeniem dla niemieckich lotników z Legionu Condor biorących udział w hiszpańskiej wojnie domowej (1936 – 1939) po stronie generała Franco.

Nie licząc służącej, w opowiadaniu występują tylko dwie postaci.

Feldmarszałek lotnictwa Wolfram Freiherr von Richthofen (1895 – 1945), krewny słynnego Czerwonego Barona, czyli Manfreda von Richthofena, asa lotniczego z czasów I wojny światowej został odznaczony za udział w bombardowaniu ludności cywilnej w Guernice w 1937 r.

Wdowa po generale – lejtnancie Gustawie Wilhelmie von Throtta, okultystka Dorothea Daisy von Throtta była niewidoma, lecz posiadała dar jasnowidzenia. Koligacje rodzinne ochroniły ją przed eksterminacją jako osoby niepełnosprawnej, która powszechnie miała miejsce w III Rzeszy. W jej domu działała magia. Ożywał wypchany ptak na stole, zaś postaci namalowane na obrazach ruszały się i rozmawiały.

Baron wręczył starszej damie Krzyż Hiszpański dla rzekomo poległego porucznika Bertrama von Estorffa. Von Throtta z pogardą odrzuciła odznaczenie i wyjawiła skrywaną przez władzę prawdę. Bertram został zastrzelony przez Niemców za to, że odmówił bombardowania cywilów. Jasnowidząca przepowiedziała, że w przyszłości Niemcy będą tak samo bombardowane jak wcześniej Hiszpania. Zaniepokojony Richthofen postanowił wówczas wysłać żonę i córki do bezpiecznego, jak mu się zdawało, Drezna (zbombardowanego przez aliantów 13 – 14 lutego 1945 r.).

Opowiadanie oceniam jako bardzo dobre literacko, choć opisuje okrucieństwo tylko jednej strony konfliktu. Swego czasu krytykował to Szczepan Twardoch, kiedy jeszcze miał poglądy prawicowe.

Droga do niepodległości

 

,,1914

28 czerwca

W Sarajewie ginie w zamachu austro – węgierski następca tronu arcyksiążę Franciszek Ferdynand, co jest bezpośrednią przyczyną wybuchu I wojny światowej.

6 sierpnia

Wymarsz kompanii kadrowej Piłsudskiego z Oleandrów pod Krakowem. Celem akcji jest wywołanie powstania przeciw Rosji.

14 sierpnia

Odezwa ks. Mikołaja Mikołajewicza zapowiadająca zjednoczenie ziem polskich pod berłem cesarza rosyjskiego. Odezwa ma zapewnić przychylność Polaków dla armii carskiej.

16 sierpnia

W Krakowie powstaje Naczelny Komitet Narodowy. Ma to być najwyższa władza polska w Galicji. Z inicjatywy Komitetu rozpoczyna się tworzenie Legionów Polskich.

25 listopada

W Warszawie powstaje Komitet Narodowy z Zygmuntem Wielopolskim i Romanem Dmowskim na czele.

1915

5 sierpnia

Wkroczenie wojsk niemieckich do Warszawy. W środowiskach emigracyjnych nasilają się nastroje niepodległościowe.

wrzesień

Powstaje Centralna Agencja Polska w Lozannie. Ożywioną działalność prowadzą Związek Sokolstwa i Centralny Komitet Polski w USA.

1916

5 listopada

Manifest cesarzy Austro – Węgier i Niemiec zapowiadający utworzenie z ziem Królestwa Polskiego samodzielnego państwa. Akt ten obliczony jest na pozyskanie rekruta.

25 grudnia

Car Mikołaj II w rozkazie noworocznym oznajmia, że celem wojny dla Rosji będzie stworzenie wolnej Polski.

1917

14 stycznia

W Warszawie powstaje Tymczasowa Rada Stanu. Do współpracy zaproszono Piłsudskiego, który ma kierować komisją wojskową TRS.

27 marca

Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich wydaje odezwę przyznającą Polsce prawo do niepodległości.

30 marca

Odezwa Rosyjskiego Rządu Tymczasowego zapowiadająca utworzenie niepodległego państwa polskiego.

15 sierpnia

W Paryżu powstaje Komitet Narodowy Polski, który obejmuje patronat nad organizowanym we Francji wojskiem polskim.

lipiec

Na polecenie Piłsudskiego żołnierze I i III Brygady Legionów odmawiają złożenia przysięgi na wierność cesarzom Niemiec i Austro – Węgier, co wywołuje tzw. ‘kryzys przysięgowy’ i internowanie żołnierzy.

22 lipca

Piłsudski zostaje osadzony w twierdzy w Magdeburgu.

12 września

Z inicjatywy cesarzy Niemiec i Austro – Węgier powstaje w Warszawie Rada Regencyjna jako najwyższa władza tymczasowa w Królestwie Polskim.

1918

8 stycznia

Orędzie prezydenta Wilsona, który stwierdza: ‘Powinno być stworzone niepodległe państwo polskie, które powinno obejmować ziemie zamieszkane przez ludność bezsprzecznie polską’. Znaczenie tej wypowiedzi jest tym większe, że udział USA w wojnie może przesądzić o jej wyniku.

3 marca

Pokój brzeski – otwarcie dla wpływów niemieckich obszarów na zachodzie dawnego imperium carów. Kwestia polska uznana zostaje za sprawę wewnętrzną Niemiec.

7 października

Manifest Rady Regencyjnej formułujący zasady niepodległości Polski na podstawie 13. punktu Wilsona. Jest to chronologicznie pierwszy akt władzy polskiej proklamujący odbudowę państwowości.

23 października

Rada Regencyjna, niezależnie od stanowiska Niemiec, powołuje na nowy rząd Józefa Świeżyńskiego.

[…]

7 listopada

W Lublinie powstaje Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele. Rząd stanowi reprezentację lewicy niepodległościowej. Rząd wydaje manifest do ludu polskiego, ogłaszając przejęcie władzy w kraju do czasu zwołania Sejmu Ustawodawczego i zapowiadając przeprowadzenie reformy rolnej, nacjonalizację kluczowych działów gospodarki i demokratyzację.

10 listopada

Zwolniony z Magdeburga Józef Piłsudski wraca do Warszawy. Wszystkie stronnictwa – poza lewicą rewolucyjną – uznają jego przywództwo. W tym czasie istnieje kilka ośrodków władzy: Rada Regencyjna w Warszawie, PKL w Krakowie, Tymczasowy Rząd Ludowy w Lublinie i rewolucyjne rady delegatów.

11 listopada

Rada Regencyjna podporządkowuje się Piłsudskiemu, przekazując mu naczelne dowództwo wojsk polskich.

14 listopada

Rada Regencyjna rozwiązuje się, przekazując Piłsudskiemu całą władzę. Piłsudski mianowany Tymczasowym Naczelnikiem Państwa.

18 listopada

Powołanie rządu Jędrzeja Moraczewskiego. Nowy rząd wprowadza ustawodawstwo socjalne gwarantujące 8 – godzinny dzień pracy i ubezpieczenia zdrowotne.

31 października

Początek walk polsko – ukraińskich we Lwowie i Galicji Wschodniej.

26 grudnia

Wybuch powstania wielkopolskiego.

1919

16 stycznia

Powołanie koalicyjnego rządu Ignacego Paderewskiego. Zostaje on uznany przez państwa Ententy.

26 stycznia

Wybory do Sejmu Ustawodawczego. Sukces ugrupowań prawicowych i centrowych.

20 lutego

Piłsudski składa swój urząd i Sejm Ustawodawczy przejmuje zwierzchnią władzę w państwie, powierzając Piłsudskiemu kontynuowanie obowiązków Naczelnika Państwa do czasu uchwalenia konstytucji i wyboru prezydenta. Sejm określa zasady ustrojowe państwa w akcie zwanym małą konstytucją.

23 stycznia

Inwazja wojsk czeskich na Śląsk Cieszyński.

28 czerwca

Podpisanie traktatu wersalskiego ustalającego granicę polsko – niemiecką, przyznającego Polsce Wielkopolskę oraz Pomorze Wschodnie bez Gdańska. Przewidywane są plebiscyty na Warmii, Mazurach i Śląsku. Polska zmuszona jest do podpisana jednostronnego traktatu o ochronie praw mniejszości narodowych.

17 sierpnia

I powstanie śląskie – wobec znacznej przewagi sił niemieckich szybko następuje odwrót.

1920

10 lutego

Symboliczne zaślubiny Polski z Bałtykiem.

11 lutego 1920

W Opolu rozpoczyna pracę Międzysojucznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa.

25 kwietnia

Ofensywa wojska polskich na Ukrainie. Początek wojny polsko – radzieckiej.

11 lipca

Plebiscyt na Warmii i Mazurach.

28 lipca

Rada Ambasadorów podejmuje decyzję o zaniechaniu plebiscytu na spornym obszarze Śląska Cieszyńskiego.

12 sierpnia

Rada Ambasadorów uznaje dotychczasową granicę Prus Wschodnich.

12 – 15 sierpnia

Bitwa warszawska.

19/ 20 sierpnia

II powstanie śląskie. Walki kończą się 28 sierpnia podpisaniem umowy o niestosowaniu przemocy.

12 października

Delegacje polska i radziecka podpisują w Rydze umowę rozejmową i rozpoczynają rokowania pokojowe.

1921

18 marca

Pokój ryski. Dopiero 15 marca 1923 roku Rada Ambasadorów uznaje granicę ryską za wschodnią granicę Polski.

20 marca

Plebiscyt na Śląsku.

2/3 maja

III powstanie śląskie. Walki trwają do lipca 1921 r.

12 października

Rada Ligi Narodów podejmuje ostateczną decyzję o podziale Górnego Śląska’’

- ,,Świat Wiedzy Numer Specjalny z okazji Narodowego Święta Niepodległości’’ (listopad 1999).