,,Hearn Lafcadio, pisarz ang., (1850 – 1904), dziennikarz w Ameryce, od 1891 w Japonji, ożenił się z Japonką, przybrał nazwisko Koizumo Yakumo i został profesorem literatury ang. w Tokjo. Świetny narrator życia japońskiego od strony dodatniej. Najważn. utwory: ‘Glimpses of Unfamiliar Japan’ (1894, 2 t.), ‘Kokoro’ (1896), ‘Gleanings in Buddhafields’ (1897), ‘Japan, Attempt at Interpretation’’ (1904), ‘Books and Habits’ (1922). Na polski tłumaczono tylko nieliczne, m.in. Wacław Berent (‘Historja gejszy i t. d.’, ,Opowieści niesamowite i upiorne’ ze zbiorów ‘Kokoro’ i ‘Kwaidan’ 1924)’’ - ,,Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga tom 6 Grecki język do Izasław’’
W czerwcu 2023 r. przeczytałem antologię Lafcadio Hearna ,,Kwaidan. Demony japońskiego folkloru’’ (ang. ,,Kwaidan: Stories and Studies of Strange Things’’) z 1904 r., która ukazała się niedawno nakładem wydawnictwa ,,Replika’’. Zbiór zawiera opowieści niesamowite oraz … trzy eseje o owadach (motylach, komarach i mrówkach). Autor zaczerpnął materiał do swojej książki ze starych pism japońskich (niektóre z opisanych wierzeń mają pochodzenie chińskie).
Akcja tych opowieści rozgrywa się w XV – wiecznej Japonii oraz w … XIX – wiecznej Walii (opis spotkania w dzieciństwie Lafcadia i jego przyjaciela, Roberta z cygańskim czarownikiem).
Hearn opisywał również krainy fantastyczne jak Tokoyo. Okazało się, że kraina ta była zwykłym mrowiskiem, do którego dusza śpiącego trafiła pod postacią motyla.
Z kolei Horai było rajską krainą bez zimy, gdzie wszystko zawsze było świeże. Jej mieszkańcy nie używali zamków w drzwiach, nie musząc obawiać się złodziei. Jedyną rzeczą, której się wstydzili był smutek. Używali miniaturowych miseczek i pucharów, w których nigdy nie brakowało im jedzenia i napojów.
Tematem książki są interakcje ludzi i istot nadprzyrodzonych (yokai 1, yurei 2). czasem były to istoty groźne dla ludzi jak duch, który uciął muzykantowi uszy, ponieważ nie zostały pokryte ochronnymi sutrami. Jedna z najciekawszych opowieści wynikających z buddyjskiej wiary w reinkarnację dotyczy dusz samurajów wcielonych w kraby. Mamy również piękną i smutną opowieść o miłości pary kaczek mandarynek. Kiedy głodny samuraj ustrzelił kaczora, kaczka powiedziała człowiekowi o trapiącym ją smutku, po czym zabiła się.
W książce możemy natknąć się na następujące przykłady yokai.
Jikininki był duchem pożerającym zwłoki. Zamienił się w niego pazerny mnich ukarany za to, że rytuały pogrzebowe traktował wyłącznie jako okazję do wzbogacenia się.
Rokurokubi dziś wyobraża się jako potworną kobietę o monstrualnie długiej szyi. Jednak w ,,Kwaidan’’ były to demony atakujące ludzi pod postacią głów poruszających się w oderwaniu od reszty ciało (nasuwa się tu analogia z tajską krasue). Mnich, który niegdyś był samurajem stoczył bohaterską walkę z całą gromadą takich pełzających głów. Jedna z nich, już po zabiciu trzymała się zębami skraju jego mnisiej szaty. Nikt nie wierzył zapewnieniom odważnego mnicha, że walczył z demonami i nawet trafił on przed sąd.
Yuki – onna była demonem śniegu w postaci pięknej kobiety. Miała władzę nad mrozem i potrafiła zabijać. Pozbawiła życia starego drwala i usiłowała uwieść jego młodego pomocnika.
Japończycy wierzyli w moc przekleństwa samobójcy lub skazanego na śmierć. Pewien skazaniec, który nie grzeszył rozumem, po ucięciu głowy zdołał ugryźć kamień, namówiony do tego przez skazującego go feudała (daimyo). Dzięki temu, że jego energia została zużyta na gryzienia kamienia, nie mógł więcej szkodzić.
Buddyjskie dzwony odlewano z brązowych luster. Pewna kobieta pożałowała oddania na zbożny cel cennego przedmiotu i chciała go odzyskać. Na mocy rzuconej przez nią klątwy dzwon został zatopiony w jeziorze. Ktoś kto by go wyłowił i rozbił, miał szansę otrzymać skarby od ducha. Pewien rozpustny chłop zamiast wyłowionego dzwony rozbił jego atrapę i zamiast skarbu otrzymał coś obrzydliwego (Autor powstrzymał się od sprecyzowania co to było).
Japończycy wierzyli, że dusze zarówno zmarłych jak i żyjących mogą przybierać postać motyli. Same motyle miały rodzić się z jęczmienia.
Na podstawie opowiadań Hearna nakręcono film grozy ,,Kwaidan, czyli opowieści niesamowite’’ (1964).
1 Odsyłam do posta: ,,Bestiariusz japoński. Yokai’’.
2 Odsyłam do posta: ,,Yurei’’.
