,,Matka […] może go tam i kochała po swojemu, ale biła dość często i zwykle nazywała ‘odmieńcem’’ - Henryk Sienkiewicz ,,Janko Muzykant’’
Na studiach przeczytałem po raz pierwszy polski komiks dark/ heroic fantasy ,,Odmieniec: Trzy’’ Mariusza Gradowskiego i Marka Oleksickiego z 2004 r. Od strony wizualnej można w nim dostrzec inspirację komiksami Mike’a Mignoli 1. Album zawiera trzy historie: ,,Wilkołak’’, ,,Czarny pies’’ i ,,Cyganie’’.
Akcja tych opowieści rozgrywa się w czasie bliżej nieokreślonym (XIX lub początek XX wieku) na ziemiach polskich (w tym w ruinach zamku w Ogrodzieńcu).
Tytułowy bohater (wyraźnie wzorowany na wiedźminie) był synem mamuny lub dziwożony, podrzuconym ludzkiej kobiecie. Z tego tytułu pełnił funkcję mediacyjną między światem ludzi a słowiańskich demonów. Odmieniec był szczupłym, wysokim mężczyzną o długich, blond włosach i białych oczach, potrafiącym walczyć mieczem. W swojej chacie, którą dzielił z czarnym kotem i białą sową przechowywał posąg Światowida ze Zbrucza. Przez ludzi był nierozumiany i krzywdzony. Budził lęk swoją innością. Wędrował i przeżywał niebezpieczne przygody, napotykając na swojej drodze słowiańskie demony.
W dziupli drzewa mieszkał wraz z podobnymi sobie istotami, mały, rogaty demon z wierzeń przedchrześcijańskich, który sam siebie nazywał Leśnym. Chłopi z pobliskiej wioski pod wpływem chrystianizacji nazywali go diabłem lub czartem.
Wilkołak był niegdyś pogańskim znachorem, który został utopiony w bagnie w wyniku fałszywego oskarżenia o sprowadzenie czarami niszczycielskiej burzy. Potwór mścił się odtąd na chłopach mordując ich. Dopiero Odmieniec zdołał go powstrzymać. Po śmierci wilkołaka, stary gospodarz, który przyczynił się do jego utopienia w bagnie, przeżywał teraz wyrzuty sumienia. W opowieści tej Autorzy dobrze oddali mechanizm kozła ofiarnego opisany przez francuskiego antropologa, Rene Girarda.
W ruinach zamku w Ogrodzieńcu Odmieniec walczył z mówiącym czarnym psem ogromnych rozmiarów, noszącym na szyi łańcuch. Postać tę przybrała pokutująca dusza okrutnego kasztelana Stanisława Warszyckiego (1599 – 1681). Wcześniej Odmieniec potykał się ze sługami kasztelana zamienionymi w upiory oraz rozmawiał z białą damą mieszkającą w baszcie.
W czasie darcia pierza babcia mająca psotnego wnuka opowiadała kobietom podanie (podane na autentycznym przekazie z regionu sanocko – krośnieńskiego) o chłopie Janku, który wieczorem spotkał na polu Śmierć pod postacią niewiasty ubranej na biało. Janko wyprosił u Śmierci, aby darowała mu życie, miał bowiem żonę i gromadkę dzieci. W zamian za to Śmierć powierzyła mu sekret, którego zabroniła zdradzać. Pomimo dotrzymania obietnicy po jakimś czasie chłop i tak umarł.
Babcia, zdenerwowana na niegrzecznego wnuka, zapowiedziała, że zabiorą go Cyganie. Istotnie, w nocy Cyganie przyszli po chłopca i kazali mu iść ze sobą. Zamierzali go sprzedać diabłu. W obronie dziecka stanął Odmieniec wraz z aniołem stróżem.
Komiks ukazuje pozytywnego bohatera i wprowadza w barwny świat ludowych wierzeń. Czytając go należy jednak pamiętać, że w rzeczywistym świecie Cyganie NIE porywają dzieci.
1 Odsyłam do posta: ,,Hellboy’’.
