Nawrócenie Chunchuza - opowieść z Bujanu

Czy zadawał sobie Czytelnik pytanie skąd się wziął Żelazny Dąb? W erze trzynastej, w azjatyckiej krainie Tartarii leżącej między Krainą Białych Pól na północy, a państwem Sinea na południu, żył Kalin – car (Całyna – carus). Jego ojcem był książę plemienia Merkitów, Merkanos (Merkitos), lennik srogiego króla Chana (Khana). Został on z powodu niezmierzonych okrucieństw zabity przez poddanych, na których czele stał Kalin – car. Wódz buntu stał się nowym królem Tartarii, a jakiś czas potem – całej Azji. Niesyty podbojów wyprawiał się na Bizancjum i Rox, lecz zwyciężyła go chrześcijańska królowa Ludu Roksany, Maria Mariewna. Władca nie znający litości popełnił samobójstwo w roxyjskim więzieniu, w dniu, w którym królowa chciała go ułaskawić. Jak podaje ,,Codex vimrothensis’’:

,,Był potężnym i lutym czarnoksiężnikiem. Gdy chciał, był człowiekiem, innym razem wężem, tygrysem, wilkiem, syreną, lub Minotaurem (pod tą postacią pożerał całego słonia), albo wielkim jak góra jaszczurem’’.

Posiadał magiczne berło ze srebra i czaszki Chana, którym mocą demonów zamieniał w kamień (zniszczyła je królowa Maria Mariewna w bitwie pod Dąbrówką). Skąd ten tyran, zwany też Vatu – Khan czerpał swoje okrucieństwo? Ano, jeszcze za życia Chana popełnił zbrodnię, która nie odpokutowana, pociągnęła za sobą lawinę następnych. Merkanos długo zwlekał z przekazaniem synowi władzy, a on do syna, a syn do niego nie mieli zaufania. Pewnego razu przed synem księcia zjawił się Čart – zły duch przedstawiany jako nagi mąż z koźlą głową. Wziął na siebie postać mądrego doradcy i uzyskawszy zaufanie Kalina, jeszcze nie cara, wtłoczył mu do serca kłamstwa ociekające słodyczą, aż zupełnie zmącił mu głowę.

- Twój stary pryk dybie na twe życie. Albo ty, albo ten głupi, stary dziad – mówił przeniewierczy Čart, a mowa jego była rozkoszna.

Biedny Kalin, który nie miał nikogo, kto mógłby wyprowadzić go z błędu, przyszykował zamach. Gdy Merkanos udał się na łowy, sługa jego syna wyrwał mu oszczep, w chwili gdy ranny dzik szarżował na myśliwych. Książę pozbawiony broni dał się zabić zwierzęciu, bo myślał, ,,nie widziano, by ksiądz merkicki sromotnie uciekał, jak ten zając’’. Gdy syn dowiedział się o śmierci ojca, rozpłakał się jak rzadko kiedy w życiu, bo jednak go kochał, choć nie wiedział o tym. Čart – doradca ulotnił się jak kamfora. Jakiś czas potem, zły powrócił do Kalina tym razem pod postacią kucharza. Długo przyrządzał najlepsze potrawy, jakich nie znano nawet w Sinea. Kalin – car, co właśnie niedawno strącił z tronu do Čortieńska – Čortlandu króla Chana, rzekł do kucharza:

- Proś o nagrodę, a dam ci, choćby więcej niż połowę stad koni i bydła w całej Tartarii! – nikt przedtem i potem nie potrafił tak dogodzić jego podniebieniu.

- Ja jedynie proszę, hmm, śmiem prosić, Najłaskawszego Pana i przyszłego Władcę Oceanów o zaszczyt niebywały... – kucharz uniżenie zamiatał brodą pył z jurty.

- Mów śmiało, nie odmówię choćbym miał cię uczynić drugą osobą w królestwie! – zachęcał Kalin – car.

- Pragnę złożyć swą nikczemną głowę na boskim łonie, Waszej Chanowskiej Mości – władca skinął na znak zgody, a kucharz spełnił zamiar, po czym dosłownie rozpłynął się w powietrzu. Nagle – Kalin – car poczuł w sercu niebywałe zimno, jakby się znalazł w Białopolsce (Białopolu, Krainie Białych Pól) zimą i ból jakby wbijano weń gwoździe. Przez tydzień nie jadł, nie spał, za to ryczał z bólu jak ranny tur. Wtedy Čart przyszedł doń po raz trzeci – tym razem jako lekarz z cesarstwa Sinea. Udając współczucie i pokorę, poradził gorącą krew na rozgrzanie serca zamienionego w bryłę lodu. Kalin – car posłuchał; najpierw pił krew zwierząt, potem ludzi. Chociaż nic to nie pomagało, a zamienione w lód serce doskwierało coraz bardziej, uparcie trzymał się tej terapii i organizował coraz to nowe podboje, by pić krew jeńców.

,,Kraina Białych Pól, kraj Tatarów, Sinea, Ibetain, Imalain, Bharacja, Seylan, cały Międzyraj (z Carogrodem i Bożym Grodem), góry Promet, Kolchida, Armenia, Taj – Każk i inne kraje za Prometem, Persja, góry Hindukuš, Kori, Cipangu, krainy Wyraju, Malain, Dżawa, Sumatra, Kalimantian, Celebes – wszystkie te krainy tworzyły imperium Kalin – cara’’ - ,,Codex vimrothensis’’.

Będąc biegłym w magii potrafił nawet przemieszczać się w czasie. Raz, dla sobie tylko znanych przyczyn, cofnął się do ery pierwszej, kiedy to Niepodzielny rysował Bierzmo Wszechświata. W ową podróż miast całej armii zabrał tylko jednego sługę – herszta rozbójników z Białopolski, imieniem Chunchuz (Miedzianobrody). Jego banda łupiła tak dokładnie, że całe osady wpędzała w stan skrajnej nędzy. Po wielu latach jego imię stało się synonimem zbója – z chunchuzami walczył Tomek Wilmowski et consortes co opisał Alfred Szklarski. Gdy Čorty przeniosły dwóch opryszków w erę pierwszą, spostrzegli, że stoją na wyspie, dopiero co stworzonej. Wokół nich pulsowało rodzące się życie, a na horyzoncie mąż rosły jak olbrzym rysował swoim sercem prostą, czyli linię bez początku i końca. Znaleźli się na Bujanie i ujrzeli Niepodzielnego. Na ten widok Kalin – car, którego Bujańczycy mieli nazywać ,,Vatuganem’’ poczuł w sercu jeszcze większy mróz i ból niż dotychczas. Zgrzytał zębami i toczył pianę z ust. Zatrąbił jak słoń i wyjąwszy z pochwy piękny miecz z damasceńskiej stali, cisnął nim w boga. Nie zdołał go skrzywdzić; oręż odbił się i padł ostrzem w ziemię. Wtem – błyskawicznie zapuścił korzenie i stał się drzewem, dębem całym z żelaza. Tak Kalin – car choć mimowolnie przyczynił się do stworzenia Żelaznego Dębu, wokół którego zbudowano Ostrogard. Tymczasem Chunchuz gdy tylko ujrzał Niepodzielnego, padł na twarz jak rażony piorunem; mamrotał: ,,Jestem zgubiony, bo odnalazłem to co straciłem’’, płakał jak bóbr, a jednocześnie wzdychał - ,,Gdybym tu był wcześniej, byłbym lepszy, o wiele lepszy’’. Kalin – car był tak wściekły, że natychmiast wrócił do swoich czasów, zapominając zabrać sługę. Zbój o brodzie pomalowanej rdzawą glinką wciąż leżał pełen strachu i zachwytu. Wtedy podszedł do niego chłopczyk, wydaje się, że sześcioletni.

- Chunchuzie, nie bój się! – powiedział wyciągając doń rączkę. Rozbójnik spojrzał zdziwiony, już nie widział męża podobnego do Heraklesa, ale roześmiane dziecko – nic szczególnego, ot, takie jakich wiele porywał dla okupu.

- Kim jesteś, Mały? – spytał.

- Jestem Tym, którego się przestraszyłeś – rzekł chłopiec. – Zmieniłem się w dziecko, byś się nie bał – następnie oczom herszta ukazało się bezlistne Drzewo zbryzgane krwią i wszystko zrozumiał.

Niepodzielny przebaczył Chunchuzowi liczne zbrodnie, widząc jego żal i pozwolił zamieszkać na Bujanie. Były zbój zaprzyjaźnił się z jego coraz to nowymi mieszkańcami. Nasionami Macierzanki – Matki Roślin karmił Koguta Złotopióra i Kurkę Złotopiórkę, poznał pierwszego króla – olbrzyma Opavita, jeździł na słoniu i latał na smoku, pływał w Jeziorze Głębokim z hydrami i wydrami, a do snu kołysały go słodsze od miodu głosy rusałek i syren. Ścigający się z gazelami, gepardami i mantrykonami, tańcujący z Wiłami, przemierzający Pustynię Gadr na wielbłądzie, lepiący bałwany na północy wyspy i kąpiący się w źródłach tańczącej wody, zdążył zapomnieć o starym życiu, gdy pewnego wieczoru, Niepodzielny przemówił do niego w szumie wiatru.

- Chunchuzie!

- Jestem, Panie – odparł ten, który znalazł na Bujanie szczęście.

- Nikt nie ma prawa być szczęśliwym w oderwaniu od innych. Posyłam cię do twojego świata, abyś mógł tu przyprowadzić swych udręczonych bliźnich. Nie bój się, bo będę z tobą – Chunchuzem wstrząsnął dreszcz, bowiem nagle przypomniał sobie swój świat jako miejsce niewypowiedzianego wprost zła, wyuzdanego okrucieństwa i przytłaczającego cierpienia. Z drugiej strony, coś w jego sercu, niegdyś z kamienia, a teraz z ciała, cieszyło się na myśl o podzieleniu się z ludźmi szczęściem panującym na wyspie. Odkąd Niepodzielny mu przebaczył, stopniowo stawał się kimś innym. Już od lat nie kradł, ni mordował, żył w przyjaźni z Bujańczykami (stwórca wyspy dał mu dar rozumienia ich trudnego języka) i na pierwszym miejscu stawiał wolę swego największego przyjaciela. Tym razem jednak zawahał się. Wrócić do świata unurzanego w niegodziwości? To zbyt straszne, ale... Trzy dni rozmyślał intensywnie, prosząc Niepodzielnego o jakieś wskazówki. Trzy jest tu liczbą symboliczną i w rzeczywistości medytacjom tym poświęcił aż cztery lata. Nie poszły one na marne. Ostatecznie zdecydował się po rozmowie z przyjacielem, satyrem Vatorem o rudych włosach i brodzie, który był wieszczem i kapłanem Niepodzielnego. 

Gdy skończyli rozmawiać i wyszli z ogrodu, oczom Chunchuza ukazała się rzeczka Vaska Pijanica, nazwana tak, bo nad jej brzegiem satyry wzniosły winiarnię. Usłyszał głos boga: ,,Przejdź przez bród’’. Człek zrobił tak i nagle spostrzegł, że przeniósł się w czasie i przestrzeni. Znalazł się w naszym świecie w obecnej erze trzynastej. Pierwsze kroki skierował do kraju Kori w imperium Kalin – cara. Żyli tam ludzie o żółtej skórze i skośnych oczach, spokrewnieni z mieszkańcami wysp Cipangu. W dawnym języku krasnoludków; starokrasnym (langudus oldokrasnyj) kraj Kori nosił też nazwę Koriolanii (Coriolaniya). Zawdzięczał ją Rzymianinowi, Gnejuszowi Marcjuszowi Koriolanowi, który wygnany za zdradę, chciał sprowadzić na miasto najazd Wolsków, aż wreszcie słuch o nim zaginął. Opuścił Italię (w erze jedenastej: Apap) i Europę. Latami tułał się u wybrzeży Afryki i Azji, aż dopłynął na półwysep od strony lądu graniczący z Białopolską i Sinea. Na miejscu zabił wielkiego jak tur, rogatego wilka, masowo pożerającego Korijczyków i ich stada. W nagrodę, ci pozwolili by otoczony wielkim szacunkiem, dokonał w ich kraju reszty swych dni. Pod rządami Kalin – cara i wcześniej panującego kata Azji, cara Czerwonego Człowieka, Korijczycy żyli w niewypowiedzianej wprost nędzy i zastraszeniu. Codziennie tysiące dzieci marło z głodu na ulicach, mięso jedzono jedynie trzy razy w roku (min. na urodziny wodza), chleb, a właściwie jego namiastkę robiono z kory drzew – a wszystko to było winą okrutnego imperatora, który ograbił ten lud z wszelkich dóbr, a zachował je dla siebie i swoich dygnitarzy i wojowników. Na tym półwyspie ,,historia lubi się powtarzać’’. Trzeba też powiedzieć, że zarówno Czerwony Człowiek jak i Kalin – car opętani myślą o zamachu za swe zbrodnie przelali wiele krwi niewinnej, a także niczym faraonowie i rzymscy cesarze kazali czcić siebie jako bogów. Chunchuz wielu tych nieszczęśników zaprowadził na Bujan. Pomagał też innym krajom udręczonym przez Kalin – cara, a nawet Analapom jęczącym pod władzą króla Artura Apostaty. Za jego sprawą na wyspie znaleźli się ludzie o skórach żółtej, brunatnej i białej, zachwyceni swą nową ojczyzną. Królowie bujańscy, pomni, że mają pana nad sobą, w osobie Niepodzielnego, nie krzywdzili swych poddanych, bronili ich i sprawiedliwie rozsądzali spory. Niewielu było złych królów – takich jak Vatak, Hadymir czy Zagłoba Bratobójca. Bujańczycy żyli w zgodzie i szacunku (co nie znaczy, że zwierzęta nie polowały na siebie), nawet ludzie nie wszczynali wojen. Wracając do Chunchuza, w czasie swych wypraw wiele ryzykował. Kalin – car widząc, że ktoś wykrada mu niewolników i źródło krwi do ogrzewania serca, poprzysiągł temu komuś straszną zgubę. Wreszcie przyszła kryska na matyska...

Władca Wszechazji zasiadł na tronie ze złota i kości słoniowej, czyli eburnu. Na głowie miał koronę ze srebra i krwawników, a w dłoni trzymał srebrne berło zakończone czaszką króla Chana, zdobne drogimi kamieniami i kamieniem żydowskim, nazywanym też elektronem, lub jantarem. Odziany był w żółtą szatę z jedwabiu, którą zdobił wyhaftowany, zielony smok, jeden z tych co żyły w rzekach i jeziorach prowincji Sinea i w płaszcz ze skóry tygrysa (tiherny) z Bharacji. Na kolanach leżał miecz z damasceńskiej stali, schowany w pochwie ze smoczej skóry. U jego stóp leżał poraniony i posiniaczony Chunchuz skrępowany grubym łańcuchem. Wcześniej był torturowany, aby powiedział, dokąd zaprowadził poddanych Kalin – cara.

- Odkąd mnie zdradziłeś, czekałem, by się zemścić – mówił imperator. – Daję ci ostatnią szansę. Naprawdę ostatnią – na jego znak przyprowadzono Chunchuza przed ołtarz, na którym palił się ogień. Kazano mu wrzucić weń kadzidło, by uczcić Kalin – cara jako boga.

- Jeśli będę klękać, to tylko przed Niepodzielnym i Okrwawionym Drzewem – z wielkim trudem wyrzekł były bandyta, za co został ukarany ciosem w głowę.

Kalin – car pytał o coś doradców.

- Zasłużył, by szczury, umieszczone w garnku, wlazły mu do kiszek – mówił Sineańczyk.

- Nie, lepiej wbić go na pal – radził Pers.

- Skądże, najsurowsza kara będzie jeśli szybko rosnące bambusy przebiją mu ciało na wylot – rzekł mieszkaniec Wyraju.

- Głupi jesteście – ziewnął Kalin – car, po czym wstał i wobec ludu stolicy ogłosił wyrok: - Jutro Chunchuz z Białopolski zostanie poddany karze dwóch tysięcy uderzeń grubą pałką, najeżoną sękami, dla pomszczenia wykradzenia mi dwóch tysięcy niewolników i ucieczki – obecni na placu poddani zamarli ze zgrozy i aż łzy poleciały im z oczu, że Kalin – car tak okrutnie będzie karał ich dobroczyńcę. Jednak zbyt się lękali, by choć pisnąć w jego obronie. Chunchuza zamknięto w lochu, a on płacząc ze strachu szukał pociechy u Niepodzielnego. ,,Nawet gdyby mi nie miał pomóc, to przynajmniej umrę wierny, zresztą przelałem zbyt wiele krwi niewinnej, by oczekiwać na pomoc’’ – myślał z goryczą, a czas nieubłaganie uciekał... Chunchuz spał, a wówczas słyszał głos: ,,Niepodzielny o tobie zapomniał. Gdybyś oddał cześć Kalin – carowi to byś żył. Jeśli chcesz żyć, zaprzyj się stwórcy Bujanu i oddaj cześć mi, bom księciem tego świata’’ – głos należał do nagiego męża z kozią głową, a imię jego: Čart. ,,Stwórco Bierzma Wszechświata, nie pozwól by on zrobił ze mną to co z Kalin – carem’’ – wołał więzień w głębi duszy, a zły duch groził mu pięścią. Otworzył oczy i usiadł. W blasku pochodni ujrzał twarz Hadassy z Samarii; jeden z wodzów Kalin – cara uprowadził ją jako łup wojenny i oddał do zamtuza – przeklętego miejsca, które puściłaby z dymem, gdyby tylko mogła. Na Bujanie, nawet ludzie nie założyli nigdy czegoś takiego. Obok niej stał biały mąż o rudych włosach i brodzie. Nieoczekiwanie więzień ujrzał, że ma on małe kozie różki, owłosione kozie nogi i kozi ogonek. Satyr, a do tego trzymający klucze. Stał przy nim znajomy z Bujanu, wilk Uval. Satyr otworzył drzwi.

- Vator! Jak się tu znalazłeś?! – wykrzyknął Chunchuz, pełen wdzięczności dla Niepodzielnego.

- To długa historia – uciął satyr. – Uciekajmy, bo zaraz Oros zburzy więzienie! – Oros to było imię nosorożca z Bujanu.

Chunchuz, Vator, Uval i Hadassa wybiegli z budynku, a jego ściany pękały od uderzeń potężnego, rogatego łba. Przerażeni strażnicy błagali o litość: pozwolono im udać się na wyspę. Gdy Oros zamienił więzienie w kupę gruzów, cała gromada wybiegła z miasta i stanęła nad jeziorem.

- To droga do wolności! – zakrzyknął Chunchuz; posadził przeskoczkę na grzbiecie nosorożca, po czym wszyscy puścili się pędem przez jezioro, a za nimi oddziały wojska, szyjące z łuku. Wtem – jezioro znikło, jakby go nigdy nie było, a z nim uciekający. Ci byli już na Bujanie.

Przy ognisku, Vator, który wyniósł bliznę na ramieniu z naszego świata, tak opowiadał:

- W czasie modłów, Niepodzielny mówił mi o tarapatach w jakie wpadłeś i pokazał przejście do przyszłości. Pozwolił zabrać ze sobą Orosa i Uvala, a potem dzięki pomocy tej damy znaleźliśmy ciebie – najbardziej szczęśliwa była Samarytanka Hadassa.

,,Zostałam przeniesiona z piekła do raju’’ – mówiła, wolna od rozpusty. Jakiś czas potem została szczęśliwą żoną wodnika i matką jego dzieci. Co do Chunchuza żył jeszcze 250 lat (na Bujanie ludzie żyli dłużej niż w naszym świecie, byli zdrowsi i dłużej młodzi). Znalazł sobie żonę – rusałkę, miał synów i córki. Otaczały go przyjaźń i szacunek i podziw. Po śmierci, w Ostrogardzie wystawiono mu pomnik.