,,Raz jezuita omackiem idący
Namacał bobra u dziewuchy śpiącej
Ta odeckniona zawoła nań hola!
Takowej misji nie kazał Loyola!’’
- Franciszek Ksawery Dmochowski (1762 – 1818)
,,Światłem ciała jest oko. Jeśli więc twoje oko jest zdrowe, całe twoje ciało będzie w świetle. Lecz jeśli twoje oko jest chore, całe twoje ciało będzie w ciemności. Jeśli więc światło, które jest w tobie, jest ciemnością, jakże wielka to ciemność’’ - Mt 6, 22 – 23.
Marko Ivan Rupnik (ur. 1954) jest słoweńskim księdzem, byłym jezuitą i twórcą – do niedawna cenionych mozaik o tematyce religijnej w Lourdes, Fatimie, Polsce (Kraków, Katowice, Szczecinek, Częstochowa), Watykanie, Waszyngtonie i Wielkiej Brytanii.
Został oskarżony o molestowanie od 1994 r. zakonnic z (rozwiązanej już) Wspólnoty Loyola. Przymuszał je do uprawiania z nim seksu i oglądania pornografii. Usprawiedliwień szukał w bluźnierczej sofistyce np. porównując erotyczny trójkąt do Trójcy Świętej. Wreszcie został ekskomunikowany i wydalony z zakonu. W sanktuarium w Lourdes zdecydowano się na usunięcie jego prac.
Hilary White w dostępnym online artykule ,,The Eyes of Marko Rupnik black soulles holes?’’ przytacza mrożące krew w żyłach argumenty przeciwko sztuce Rupnika jako zamierzonej, antychrześcijańskiej parodii sztuki bizantyjskiej. Wyróżnia ją brzydota, przejawiająca się brakiem proporcji (na jednej z tych mozaik trupio blady Chrystus przypomina moim zdaniem Hatifnatów), infantylizm, nawiązujący do rysunków małych dzieci (wiążący się z niepoważnym traktowaniem spraw wiary) i wreszcie – jako znak rozpoznawczy – czarne puste oczy. W tradycyjnej sztuce takie oczy są oznaką lęku, pobudzenia seksualnego lub … demonów.
Już na płycie wiślickiej z ok. 1175 – 1177 mamy dwa demony przedstawione jako ślepe lwy. To dzieło sztuki szczegółowo omówił Paweł Jasienica w książce ,,Słowiański rodowód''.
Pod koniec ,,Mistrza i Małgorzaty’’ Michaiła Bułhakowa, Azazello przybrał swą prawdziwą postać demona z dwoma jednakowo pustymi i czarnymi oczami.
W ,,Koralinie’’ Neila Gaimana tytułowa bohaterka mierzyła się ze złowrogimi postaciami mającymi czarne guziki zamiast oczu.
Współczesna legenda miejska z USA i Wielkiej Brytanii mówi o budzących strach, czarnookich dzieciach, które mogą być demonami lub kosmitami.
Wreszcie całkiem czarne oczy mieli też mieszkańcy planety Midgaard z tetralogii ,,Pan Lodowego Ogrodu’’ Jarosława Grzędowicza, choć w tym przypadku należy wykluczyć demoniczne konotacje.
Sprawa ta (podobnie jak i inne tego typu skandale) jest bardzo przykra dla mnie jako dla katolika. Mozaiki Rupnika wpisują się w szerszy kontekst kryzysu sztuki sakralnej po ostatnim soborze (nie jestem lefebrystą, ale taka jest prawda). Choć jestem przeciwny cancel culture, uważam, że skucie ich nie byłoby stratą dla sztuki.
