Santeria

 

,,Kuba, wyspa jak wulkan gorąca

Ola! Eja!

Palm wachlarze rozkłada do słońca

Słońce do niej uśmiecha się’’

- Janusz Gniatkowski (1928 – 2011) ,,Piosenka kubańska’’ (fragment)

 

Santeria (hiszp. santo – święty) jest afrokaraibską, synkretyczną religią wyznawaną na Kubie. Jej wyznawcy nazywają się santeros. Można porównać ją do takich kultów jak: voodoo ¹, szango ², candomble ³ i rastafarianizm ⁴. Stanowi mieszankę religii Jorubów z Nigerii, katolicyzmu, europejskiej magii i spirytyzmu. Obrzędy sprawują kapłani zwani babalowo. Santeria nie posiada jednak własnych religijnych. Kult jest wyłącznie oddolny. Santeros otaczają się katolickimi dewocjonaliami i przyjmują sakramenty takie jak chrzest i komunia. Ta religia dawnych niewolników z Afryki, długo była wyznawana potajemnie z powodu represji z strony hiszpańskich władz kolonialnych. Jej wyznawcy nie przejawiają wrogości wobec katolików i wyznawców palo (innej religii kubańskiej). Religia zakazuje im uprawiania czarnej magii (inaczej niż ma to miejsce w voodoo i palo). Wierzą w reinkarnację. Santeros wyróżniają białe szaty i buty oraz ręka Oruli, zielono – bransoletka oznaczająca pierwszy stopień inicjacji. Drugi stopień, tzw. ,,robienie świętego’’ wiąże się z konieczności przestrzegania licznych tabu narzuconych przez bóstwo. Zakazy te dotyczą jedzenia, zdrowia, ubioru, zachowania i życia intymnego. Praktykowane są wróżby (np. ze skorup kokosa). Kontakty z duszami zmarłych nawiązuje się poprzez media (analogia dom opętania przez loa w voodoo). Na cześć świętego drzewa ceiba składa się ofiary ze zwierząt (np. jagniąt, kogutów, gołębi). W szklankach wody przechowuje się dusze przodków.

Panteon liczy ok. 30 oriszów, bóstw Jorubów. Jest to wersja uproszczona w porównaniu z jej afrykańskim pierwowzorem. Maskowanie kultu oriszów nabożeństwem do katolickich świętych stanowiło metodę ochrony własnych tradycji przed Hiszpanami. Przykładowo bogu Changó odpowiada św. Barbara, Yemai – Matka Boska z Regli w Hawanie, Oruli – św. Franciszek z Asyżu, Babalu Aye – św. Łazarz, Elegui – św. Antoni z Padwy, Oszun – Maryja (Najświętsza Panienka Dobroczynności), Jeggui (zwiastunowi śmierci) – św. Erazm, Ochosi – św. Cecylia, Alludze – św. Łukasz, Osainowi – św. Cyryl, zaś Ibeji – święci Kosma i Damian. Oya jest utożsamiana ze św. Anną z Efezu i św. Klarą z Asyżu, zaś Ogun - ze św. Piotrem, św. Pawłem, św. Janem Chrzcicielem i św. Michałem Archaniołem.

Przejdźmy teraz do opisu poszczególnych oriszów.

Olofi (Olodumare, Olorun) stoi na czele panteonu jako wszechpotężny deus otiosus, nieingerujący w losy świata.

Ogun – brodaty wojownik z toporem jest bogiem metali, lasów oraz prawodawcą i strażnikiem sprawiedliwości. Jego atrybuty stanowią maczeta, młotek, kilof i łańcuch.

Elegua jest bogiem dróg i przyszłości oraz posłańcem oriszów. Wyobraża się go w postaci dziecka.

Yemaya jest jest boginią morza, rozumu, inteligencji i macierzyństwa.

Changó jest wojowniczym bogiem burzy, ognia i sprawiedliwości. Broni swoich wyznawców przed niebezpieczeństwami. Jego pierwszą żoną była bogini Obba, drugą zaś Oya.

Oya jest boginią wiatrów, zmian życiowych i miejsc pochówku.

Obatala – bóg czystości i sprawiedliwości zawsze ubiera się na biało. Opiekuje się albinosami, zarówno ludźmi jak i zwierzętami.

Ochun – wrażliwa na wszelki przejaw piękna, bogini miłości i seksu jest kochanką Changó oraz patronką Kuby. Jej atrybuty stanowią kolory żółty i złoty oraz bursztyn.

Babalu Aye sprawuje opiekę nad chorymi.

Ochosi jest bogiem myśliwych, wojowników i więźniów.

Osain jest bogiem uzdrawiaczy (curanderos).

Orula – bóg wróżbiarstwa dał tablicę Ife, planszę służącą kapłanom do odczytywania przyszłości.

Ibeji - syn i córka Changó i Ochun są bliźniaczymi bóstwami dzieci, tańca i słodyczy.

Kubańska teoria spiskowa głosi, że Fidel Castro (1926 – 2016) był potajemnym wyznawcą santerii. Wskazują na to takie poszlaki jak brak krwawych prześladowań santerii na Kubie w czasie jego dyktatury. Wsparciem oriszów tłumaczy się takie sukcesy Castro jak obalenie reżimu Fulgencia Batisty (1901 – 1973), odparcie amerykańskiej inwazji w Zatoce Świń ⁵ oraz przeżycie licznych zamachów zorganizowanych przez CIA. Podczas wizyty w Afryce ubrany na biało Castro jeździł na słoniu. (Przypominam: biel jest obrzędową barwą santerii). Kiedy na przełomie 1999/ 2000 r. za wszelką cenę chciał zatrzymać 5 – letniego Eliana Gonzaleza na Kubie, ponoć utożsamiał go z boskim dzieckiem, Eleguą (Dzieciątkiem Jezus z Atochy). Brakuje twardych dowodów na potwierdzenie tej teorii. Prawdą jest natomiast, że w latach 80 – tych XX wieku Castro zwrócił się w stronę heretyckiej teologii wyzwolenia. W 1998 r. przyjął na Kubie św. Jana Pawła II.

Powyższy tekst ma charakter popularnonaukowy. Jako katolik NIE namawiam do przechodzenia na santerię.

1 Odsyłam do postów: ,,Voodoo’’, ,,Agadża – legendarny król Dahomeju’’, ,,Św. Jan Paweł II i voodoo’’, ,,Loa 22 Os’’, ,,Targi voodoo w Togo’’, ,,Muzeum Historyczne Voodoo’’, ,,Lalki voodoo’’, ,,Voodoo i kanibalizm’’, ,,Ślub z duchem’’ oraz ,,Magia i zombie w kodeksie karnym’’.

2 Odsyłam do postów: ,,Szango’’ i ,,Panteon szango’’.

3 Odsyłam do posta: ,,Afrykańskie kulty w Brazylii’’.

4 Odsyłam do postów: ,,Mitologia rastafarian’’ i ,,Jamajski mit o marihuanie’’.

5 Bardziej prawdopodobnym wyjaśnieniem porażki Amerykanów i kubańskich, antykomunistycznych emigrantów w 1961 r. były oczywiste błędy w strategii prezydenta Johna F. Kennedy’ego. Niestety żaden z jego współpracowników, ulegając stadnemu myśleniu, nie miał odwagi głośno o nich powiedzieć. W XIX wieku o podobnym przypadku pisał Hans Christian Andersen w baśni ,,Nowe szaty cesarza’’.

Internetowe ,,cuda na kiju'' cz. 119

 

1. Rybek jest maskotką Rybnika. W baśni ten niebiesko – biały stwór został złapany na wędkę i przekonał rybaka, aby go wypuścił. W 2006 r. promował rybnicką kanalizację.

2. Zdaniem kryptozoologów w Apeninach mogły przetrwać do naszych czasów plejstoceńskie jeżozwierze europejskie.

3. Jaszczurka – żarówka z Trynidadu (Proctoporus/ Oreosaurus shrevei) jest gadzią kryptydą zdolną do bioluminescencji. Osiąga 10 – 15 cm długości i jest spokrewniona z tegu. W 1937 r. odkrył ją amerykański kryptozoolog, Ivan T. Sanderson (1911 - 1973) i nazwał na cześć swego rodaka, herpetologa amatora, Benjamina Shreve’a (1908 - 1985).

4. Królowa Puszczy Barlineckiej jest fikcyjną postacią, zainspirowaną  Romany Kaszczyc ,,Baśń o Królowej Puszczy Barlineckiej''.  ¹. Wybiera się ją niczym miss podczas Dni Barlinka. Zwyciężczyni otrzymuje koronacyjny pierścień od burmistrza. Królowa ma do pomocy boginkę Morianę i Skrzatki.

5. Car Piotr III (1728 – 1762) postawił szczura przed sądem wojennym za uszkodzenie jednego z jego ołowianych żołnierzyków. Bawił się nimi także jako człowiek dorosły, nawet w noc poślubną z carycą Katarzyną II (1729 – 1796).

6. W dawnej Polsce składano na wsiach ofiary z ludzi (np. dziadów, bab, Żydów, sierot) w celu powstrzymania epidemii. Ten relikt pogaństwa utrzymał się aż do I wojny światowej.

7. ,,Widziałem dziś kolesia w kawiarni. Bez telefonu. Bez laptopa. Siedział, gapił się w okno i pił kawę. Jak jakiś psychopata’’.

8. Si (,,siwy wół’’) jest bykiem z mitologii chińskiej, wyróżniającym się posiadaniem tylko jednego rogu. Zdaniem kryptozoologów jego pierwowzorem mógł być plejstoceński nosorożec Elasmotherium peii ².

9. Profesor w Wielkiej Brytanii twierdzi, że wikingowie byli ciemnoskórymi muzułmanami.

10. Duńscy wikingowie dotarli rzekomo do Brazylii, Paragwaju i Chile, czego dowodzą mumie duńskich ras psów znaleziona w Ameryce Południowej. Pogląd ten propagował argentyński nazista pochodzenia francuskiego, Jacques de Mahieu (1915 – 1990) ³.

11. Rajskie noce, nazywane też mieszaniem krwi lub czarnymi nocami to określenie rzekomych orgii, urządzanych przez Świadków Jehowy nocą w lasach i na łąkach, bądź w salach przy zgaszonym świetle. W trakcie ich trwania każdy uprawia seks z każdym. Mimo negatywnego stosunku do tej sekty, przyznaję, że opowieści o rajskich nocach są wyssane z palca.

12. W 2025 r. w Laurentian North Wood w Quebecku (Kanada) został upolowany gryf.

13. Według M. L. Behrmana na amerykańskiej pustyni Mojave od XIX wieku widuje się żywe pterozaury.

14. Ciasteczkowy Potwór zjadł Berta z Ulicy Sezamkowej na oczach przerażonych Erniego i Wielkiego Ptaka (żart).

15. Gapcio, adoptowany przez sześciu krasnoludków, wyrósł na Dżepetta ⁴.

16. W uzbeckiej legendzie pilaw wynaleźli kucharze Tamerlana (1336 – 1405) jako szybką potrawę dla jego żołnierzy.

17. Ozark Howler (czarny wyjec z Ozark, hoo – hoo, niedźwiedź nocny, kot – diabeł) jest amerykańską kryptydą ze stanów Arkansas, Missouri, Oklahoma i Teksas. Przypomina czarnego niedźwiedzia z czerwonymi oczami i rogami. Wydawane przez niego dźwięki porównuje się do głosów wilka, łosia i hieny. Bywa utożsamiany z wilkiem rudym, pumą, mieszańcem pumy i nieznanego zwierzęcia, dzikiem, leśnym bizonem, hieną lub kreodonem (prehistorycznym ssakiem drapieżnym). Kryptozoolog Chad Arment uznaje go natomiast za mistyfikację. Jako pierwszy wyjca z Ozark miał spotkać traper Daniel Boone (1734 - 1820) na początku XIX wieku. Późniejsze relacje pochodzą z lat 2011 i 2015.

18. Ralph Ellis utożsamia w książce ,,Solomon, Pharaoh of Egypt’’ (2010) izraelskiego króla Salomona (ok. 1000 p. n. e. - ok. 931 p. n. e.) z faraonem Szeszonkiem I (panowanie w latach: 946 p. n. e. - 926 p. n. e.), założycielem XXII dynastii libijskiej, czyli biblijnym Szyszakiem.

19. Adam był synem Atuma i Lilith, władców Kutytów z kraju Nod, którzy wyznawali hinduizm.

20. Adam i Ewa byli pierwszymi wampirami (historia alternatywna znaleziona gdzieś na Facebooku).

21. Ormianie są Żydami, bo pochodzą od Abrahama (turecka teoria spiskowa).

1 Zainteresowanych twórczością Romany Kaszczyc odsyłam do posta: ,,Kiedy kruk był biały’’.

2 Odsyłam do posta: ,,Kryptozoologia o pochodzeniu jednorożców’’.

3 Odsyłam do posta: ,,Templariusze w Ameryce Południowej?’’

4 Odsyłam do posta: ,,Siedmiu krasnoludków’’.

Oniricon cz. 1045

             Śniło mi się, że:

- wziąłem udział w szczecińskim marszu zorganizowanym przez patrole obywatelskie przeciwko nielegalnej imigracji, spotkałem na nim samego Roberta Bąkiewicza, wszyscy uczestnicy maszerowali półnago, ja zaś jako jedyny nie miałem żadnych tatuaży, byłem dumny z wzięcia udziału i zamierzałem pochwalić się tym na blogu, tłumacząc, że NIE jesteśmy rasistami, postanowiłem zostać rzecznikiem prasowym patroli obywatelskich,

- w trzeciej klasie liceum polonista Jaroslavus ov Einkupis zapytał mnie co wydarzyło się w 1914 r., a ja odpowiedziałem, że wtedy zdechła Martha, ostatnia samica gołębia wędrownego, potem mówiłem na randce Jenie ov Blackeyovej, że zdaniem kryptozoologów gołębie wędrowne przetrwały do dziś, lecz nie tworzą już olbrzymich chmar jak w przyszłości,

- Rudolf Steiner napisał o J. R. R. Tolkienie i R. E. Howardzie,

- dietetyczka ukradła mi odchudzające jagody goji,

- Jerzy Stuhr zagrał Shreka,

- kiedy dowiedziałem się o wydaleniu ze stanu kapłańskiego młodego księdza, przestraszyłem się, że chodzi o jezuitę, o. Dominika Dubiela, lecz mowa była o kimś innym,

- uczestniczyłem we Mszy Świętej odprawianej przez papieża Franciszka, który miał czerwone oczy, kły i czarne szpony, papież zakazał przyjmowania komunii na klęcząco, ja zaś jako jedyny złamałem ten zakaz,

- czytałem mało znaną powieść science fantasy Rogera Zelaznego, zainspirowaną mitami Kafirów i Kalaszy,

- niedawno paleontolodzy odkryli, że stegozaur mierzył ok. 20 m długości, zamiast 8 m jak dotychczas sądzono, ponadto żył na tropikalnej Antarktydzie i pływał w morzu,

- na kolędzie rozmawiałem z młodym księdzem o Andrzeju Sapkowskim, powiedziałem, że rozczarowały mnie lewicowe poglądy tego pisarza,

- młody mężczyzna, grający w amerykańskich filmach z lat 80 - tych XX wieku miał na sobie białą koszulę i czarną muszkę oraz krzywił się, patrząc na białą tablicę zapisaną czarnym mazakiem,

- ,,Replika'' wydała książkę o czarownicach, na jej srebrnej okładce brązowa Baba Jaga leciała zimową nocą na miotle wśród padającego śniegu, martwiłem się, że nie zdołam przeczytać wszystkich książek z tej serii.