,,Baśnie włoskie tom I - II''

O włoskim pisarzu Italo Calvino dowiedziałem się po raz pierwszy w pierwszej klasie gimnazjum natknąwszy się na cytat z jednej z jego powieści w książce o wodnych bezkręgowcach. W trzeciej klasie gimnazjum wyczytałem o nim w encyklopedii co następuje:

,,Calvino, Italo (1923 – 85), wł. pisarz, publicysta i eseista. Obok D. Buzzatiego twórca antyrealistycznego nurtu współczesnej prozy włoskiej. Od obalenia Mussoliniego w 1943 partyzant antyhitlerowski, w latach 1946 – 56 komunista. ¹ Prozę C. charakteryzuje baśniowość i fantastyka, widoczne już w debiutanckiej powieści, przetworzonych poetycko wspomnieniach z ruchu oporu Ścieżka pajęczych gniazd (1947, wyd. pol. 1957). Popularność zdobyły trzy powieści, tworzące cykl Nasi antenaci: Wicehrabia przepołowiony (1952, wyd. pol. 1961), Baron drzewołaz (1957, wyd. pol. 1964) i Rycerz nieistniejący (1959, wyd. pol. 1963). W późniejszym okresie eksperymentował z formą lit. w duchu postmodernizmu: Niewidzialne miasta (1972, wyd. pol. 1975), Jeśli zimową nocą podróżny (1979, wyd. pol. 1989). Żartobliwe science fiction Opowieści kosmokomiczne (1965, wyd. pol. 1968), refleksje o lit. Wykłady amerykańskie (1993, wyd. Pol. 1996)'' - ,,Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga tom 23 Suplement A do Chiny''

W czerwcu 2016 roku przeczytałem dwa pierwsze tomy trylogii omawianego Autora - ,,Baśnie włoskie. Zaczerpnięte z przekazów tradycji ludowej i opowiedziane na nowo'' w tłumaczeniu: Stanisława Kasprzysiaka, Jerzego Popiela, Katarzyny Skórskiej, Anny Wasilewskiej, Moniki Woźniak i Marcina Wyrembelskiego. Owa antologia ukazała się we Włoszech w 1956 roku, zaś przekład polski miał miejsce w latach 1968 – 2012. Zawiera baśnie zarówno z rejonu Włoch jak też z zamieszkanych przez Włochów ziem słowiańskich takich jak półwysep Istria² i Dalmacja w Chorwacji.

Akcja tych opowieści rozgrywa się w umownie potraktowanych czasach starożytnych, średniowieczu i w nowożytności; pojawia się nawet wzmianka o XX wieku. Miejscem akcji są zarówno Włochy jak i Francja (obdarzeni nadludzkimi mocami bohaterowie jednej z baśni zwyciężyli w wyścigach okrutną córkę króla Francji i ogołocili jego skarbiec), Hiszpania (w tym Salamanka, gdzie miała się mieścić szkoła magii), Portugalia, Anglia, Szkocja, Dania, Rosja (Petersburg), Turcja (Turcy w jednej z baśni zostali ukazani w obraźliwy sposób jako ludzie skrajnie leniwi; pewien Turek posłał syna do nauczyciela, aby ten nauczył go jeszcze większego lenistwa), Persja, Indie, a nawet Peru (władcą tego ostatniego był Pawi Król).

Oprócz postaci baśniowych pojawia się też garstka postaci historycznych. Istnieje cykl opowieści o wędrówce Jezusa Chrystusa i św. Piotra po Friuli (przypomina to nieco polskie baśnie o podobnej tematyce np. o spotkaniu Jezusa i św. Piotra z podhalańskimi zbójnikami). W jednej z tych historii św. Piotr w tajemnicy przed Jezusem zjadł podroby zająca. Pojawia się też św. Józef, który w sporze ze św. Piotrem wyjednał zbawienia dla swego wiernego wyznawcy, który w życiu dużo nagrzeszył. Wreszcie mamy też historię o rzymskim cesarzu Neronie, który nagrodził ziemią dobrą kobietę Bertę, za to, że życzyła szczęścia temu znienawidzonemu władcy.

Jak na baśnie przystało spotykamy na kartach omawianej antologii całą galerię istot fantastycznych jak: olbrzymia ośmiornica porywająca królewnę, duch znikający po kawałku (nie bał się go Giovanino Nieustraszony – w ten sposób go odczarował), rozumne mrówki, szczury i sępy (czyżby do tej baśni nawiązywał Feliks W. Kres, w którego twórczości też spotyka się sępy obdarzone rozumem?), diabeł o srebrnym nosie (odpowiednik Sinobrodego), królewna zaklęta w żabę (ów motyw pojawia się również w baśniach rosyjskich i polskich), książę zamieniony w papugę opowiadającą baśnie dziewczynie (motyw zaczerpnięty z ,,Baśni 1001 nocy''), królewicz zaklęty przez swą ukochaną w kanarka, Król Chrum (król zaklęty w wieprza; ciekawa odmiana baśni o Pięknej i Bestii), książę zaklęty w kraba (odczarowała go królewna lubiąca oglądać ryby; kolejna wariacja na temat Pięknej i Bestii), przepołowiony człowiek Połówek, wilkołak Wujek Wilk zjadający łakomą dziewczynkę (baśń podobna nieco do ,,Czerwonego Kapturka''), Pierzasty Potwór, siedmiogłowy smok, mieszkańcy zamku zamienieni w małpy, krowia głowa (wychowywała dziewczynę i surową ją ukarała za to, że się nie pożegnała z nią), władająca nadprzyrodzonymi mocami córka Słońca (jej moce zniknęły gdy wyszła za mąż), Północy Wiatr rozdający dary ubogiemu chłopu (pierwowzorem tej postaci był rzymski bóg Akwilon, czyli grecki Boreasz), dziewczyny zaklęte w jabłko i w trzy granaty (widać tu analogię do XVIII – wiecznej baśni Carla Gozziego ,,Miłość do trzech pomarańczy''), ptak zielonopióry (istota występująca w jednej z baśni Carla Gozziego), Groszek – chłopiec zrodzony z ziarna grochu (niejako włoski odpowiednik Tomcia Palucha), gigantyczna wesz, z której na rozkaz króla zdarto skórę, a ten co odgadnie z jakiego jest zwierzęcia miał poślubić królewnę (podobieństwo do XVI – wiecznej baśni Giambattisty Basile o skórze pchły), ogry, wróżki, czarownice, czarodziej, olbrzym Oko na Czole (jego pierwowzorem był cyklop Polifem; został przechytrzony i oślepiony przez mnichów), mieszkające pod ziemią rozumne koty, syreny wabiące śpiewem żeglarzy itd.

Współczesnym zwolennikom politycznej poprawności mogą się nie spodobać ,,islamofobia'' (tureccy korsarze porywający chrześcijan, aby obracać ich w niewolników, baśń ,,Kości Maura'' o występnej królowej, która z kości swego muzułmańskiego kochanka kazała zrobić miskę, ramę lustra i nogi do krzesła), oraz ,,antysemityzm'' (zły Żyd ucinający swej córce Oliwce ręce za przyjęcie chrztu). Podobnie jak w osławionych pod tym względem baśniach braci Grimm, również we włoskich baśniach pojawiają się elementy makabryczne. Czarne charaktery (w tym wiele kobiet) są uśmiercane za pomocą koszuli nasączonej smołą, magicznymi artefaktami są ramię nieboszczyka i trupia kostka dana przez grabarza swemu szwagrowi królowi, zaś piękna dziewczyna ukrywała swą urodę pod kostiumem ze … skóry zdartej ze zmarłej staruszki (sic!).

Włoskie baśnie są więc jak widzimy wdzięcznym źródłem inspiracji dla fantastów. W 1991 roku nakręcono włoski film fantasy ,,Fantaghiro'' na podstawie opublikowanej w antologii baśni o królewnie, która zapobiegła wojnie przebierając się za mężczyznę i rozkochując w sobie wodza wrogiej armii.

1 Calvino zrozumiał, że komunizm jest zły dopiero po agresji ZSRR na Węgry

2 W latach 40 – tych jugosławiańska partyzantka komunistyczna zajęła Istrię mordując i wypędzając mieszkających tam Włochów (dlatego Włosi nie lubią Chorwatów). Obecnie Istria jest podzielona między Chorwację, Słowenię i Włochy (do tych ostatnich należy miasteczko Muggia).   

,,Szczeciniada''

Plan  owej gry RPG ułożyłem w czerwcu 2016 r.

Fabuła: W Sanatorium Pod Klepsydrą dr. Gotard (Mistrz Gry) serwuje grupce swoich pacjentów zupę grzybową przy świecach ¹ i każe im sobie wyobrazić, że są postaciami ze Szczecina. Dr. Gotard wyznacza im zadania, a oni poruszając się po onirycznym Szczecinie, przeżywają liczne przygody wcieleni w swoje postaci. Mistrz Gry ma prawo ingerować w tok opowieści, wprowadzać nowe wątki i postaci. Wymaga się od niego, aby dobrze się orientował w historii i topografii Szczecina, oraz w mitologii słowiańskiej.

Postaci: Są to ludzie z różnych okresów historii Szczecina. Mogą to być też zwierzęta i postaci fantastyczne np. Marian Jurczyk, Hermann Haken, Piotr Zaręba, gryf, dzik z Parku Żeromskiego², Wyszak etc. Gracze wyobrażają sobie, że są tymi postaciami i opowiadają o swych przygodach.

Miejsca: charakterystyczne punkty Szczecina (np. parki, Puszcza Bukowa, Odra, jeziora, Cmentarz Centralny, kościoły, centra handlowe, Hotel Radisson etc) W niektórych z nich znajdują się portale prowadzące do światów równoległych.

Zadania: Przykładowo:

- wyłowić szmaragdy powstałe z ciała Kleopatry z Jeziora Szmaragdowego,

- zabić upiora Ottona von Bismarcka z Wieży Bismarcka (zabić go może Miecz Książąt Pomorskich wbity w serce),

- odnaleźć i spalić grimuar Sydonii von Borck zawierający zaklęcia grożące zniszczeniem świata,

- walka z Upiorami Komunizmu (ich siedzibą są komunistyczne pomniki i nazwy ulic; aby zabić Czerwonego Upiora trzeba zniszczyć jego pomnik),

Artefakty: Miecz Książąt Pomorskich, Czerwony Kałasznikow, Topór Peruna, miecz Szpon Gryfa

Bestiariusz: (zagrożenia, z którymi trzeba się zmierzyć): strzygi (łamiące świece w szczecińskich kościołach), czarna wołga, upiory komunistów i nazistów, Rzeźnik z Niebuszewa, uwodzicielskie rusałki z Parku Kasprowicza odwodzące swymi wdziękami do wypełniania misji, kosmici, wampiry, czarna honda (jeżdżą nią ludożercze karły Tcho – Tcho z Wietnamu), wilkołaki, Szkieletohieny z Merkurego (hieny pręgowane mające zamiast głów lwie czaszki), mamuny (kobiety ze żmijami zamiast piersi), nocnice, południce, dresiarze, skini, anarchiści z Antify

Nagroda: duży półmisek szczecińskich pasztecików ;).

1 Żeby było jasne: nikogo nie namawiam do trucia się narkotykami i dopalaczami

2 Latem 1996 r. w szczecińskim Parku Żeromskiego pojawił się dzik

W czym Anhar przypomina Andrzeja Dudę?

,, - Więc mam działać jak mój ojciec? Rozesłać szpiegów i skwapliwie przesłuchiwać ich potem nocami? - żachnął się Anhar. - A może wybudować znów lochy w pałacu i urządzić Salę Straceń podobną tej, którą pamiętam z zamku Magissimusa? Z tą tylko różnicą, że będą tam skwierczeć na rożnach wróżbici, czarownice i iluzjoniści, a nie - jak dawniej - potajemni wyznawcy Tego Samego... Mieliśmy męczenników za wiarę, czas na męczenników za magię!?'' - Małgorzata Nawrocka ,,Alhar syn Anhara''

Nachodzi mnie refleksja, że tak jak Anhar nie chciał prześladować czarowników, tak prezydent Andrzej Duda nie chce prześladować KOD - u, mimo, że jego członkowie też czynią dużo zła. 

Papugi

Oprócz dobrze znane ary będącej największą papugą świata (97 cm) żyje jeszcze wiele innych gatunków papug. Żyją w Azji, Afryce, Ameryce Południowej i Australii.

Do początków XX wieku w Ameryce Północnej żył jeden gatunek papugi zwanej papużką karolińską, nazwaną tak od jednego ze stanów USA. Papużka karolińska miała szary dziób, żółtą głowę, zielony tułów i skrzydła oraz żółty ogon.

Ich dzioby są mocne i zakrzywione, a służą do miażdżenia owoców, orzechów i nasion, natomiast papuga kea jako jedyna na świecie jest … mięsożerna! Zdarza się, że zabija nawet … owce!

W Australii (a także Indonezji) żyje kakadu. Papuga ta ubarwiona może być biało lub różowo. Na głowie ma przypominający wachlarz pierzasty czubek, który może składać i rozkładać jak nasz dudek. Od nazwy tego ptaka została utworzona nazwa parku narodowego w Australii (Kakadu National Park).

Również żyjąca w Australii nimfa ma szary grzbiet i skrzydła, biała głowę z czerwonymi policzkami i żółtym czubkiem z piór przypominającym nieco czub czapli.

W Afryce żyją takie papugi jak żako i nierozłączka. Ta pierwsza ma czarny dziób, czerwony ogon, a reszta upierzenia jest szara. Nazwa nierozłączka wzięła się stąd, że te papugi są bardzo towarzyskie (to samo dotyczy innych papug). Nierozłączki są łatwe do rozpoznania po czerwonym dziobie, rudo pomarańczowej głowie, żółtej szyi i zielonej reszcie upierzenia.

Papugi są najinteligentniejszymi ptakami na świecie¹. Najsłynniejszą papugą świata jest Alex hodowany w jednym z instytutów badawczych w USA. Papuga ta należy do gatunku żako. Ptaki te były oswajane już przez starożytnych Rzymian. Podobnie jak beo, szpaki, przedrzeźniacze, sójki, łozówki itd. słyną z umiejętności naśladowania głosów. Najczęściej są to powtarzane bez sensu słowa lub zdania chociaż zdarzają się wyjątki. Austriacki zoolog Konrad Lorenz wspomina o Geirze. Zawsze gdy goście odchodzili ,,mówiła'' im ,,Do widzenia''! Nigdy wcześniej, nigdy później.

1 Podobnie jak krukowate

Zwierzęta Afryki

W Afryce żyje wielka rozmaitość zwierząt; największy owad świata kruszczyc goliat, modliszki (owady te zamieszkują również Europę i znajdują się w Polskiej Czerwonej Księdze), muchy tse – tse przenoszące śpiączkę i nagana, komary itd. Na południu Afryki w jeziorze Tanganika żyją 

pielęgnicowate (np. pielęgnica Meeka). Ryby te słyną z tego, że opiekują się ikrą i narybkiem przetrzymując je w jamie gębowej. W morzach opływających Afrykę żyją liczne rekiny takie jak: 

rekin młot, żarłacz ludojad, lamna śledziowa. Inną niezwykłą rybą afrykańską jest ptaszor zwany ,,rybą latającą''. Ptaszor żyje również w wodach opływających Azję Południowo – Wschodnią oraz w 

Morz Sargassowym. W Afryce żyje największa żaba świata. Jest nią żaba goliat, tak duża, że oprócz owadów i innych bezkręgowców zjada: ryby, inne żaby, jaszczurki, gryzonie, a nawet ptactwo wodne. Żaba goliat składa skrzek (jaja płazów) w pobliżu pewnej rośliny wodnej z rodziny 

różowatych. Żaba szponiasta platana tkwi nieruchomo na dnie oczekując aż ofiara zbliży się sama. W tropikach Azji, Afryki i Ameryki Południowej żyją płazy beznogie (marszczelce). Żyją w norach wygrzebanych w ziemi. W Afryce żyją dwa gatunki krokodylowatych: krokodyl nilowy i krokodyl krótkopyski. Starożytni Egipcjanie czcili krokodyle nilowe uznając je za święte zwierzęta boga Sobka. Głownym ośrodkiem jego kultu było Krokodylopolis. Na Czarnym Lądzie żyje wiele gatunków węży, w tym kobra egipska zwana ,,wężem Kleopatry'' ponieważ Kleopatra popełniła samobójstwo rzekomo pozwalając ukąsić się kobrze egipskiej ukrytej w koszu z figami. W Afryce żyją trzy gatunki gekonów:

- gekon piaskowy wyróżniający się palcami spiętymi błoną dzięki czemu nie zapada się w miękki pustynny piasek,

- gekon madagaskarski zwany czterooczkowanym, wyróżnia się dwiema kolorowymi plamami u nasady tułowia, do obrony przed drapieżnikami,

- kosmopolityczny gekon turecki żyjący aż po Kenię.

Na Seszelach żyje największy żółw w Afryce. Jest to żółw olbrzymi z Seszeli. Według tradycji narodowej mięso tego żółwia jest potrawą weselną. Inne żółwie afrykańskie to: żółw egipski i żółw 

jadalny. W Afryce żyją dwa gatunki waranów: waran szary i waran nilowy. Najniezwyklejszą grupą gadów są należące do jaszczurek kameleony np. kameleon pospolity, kameleon madagaskarski. Jednym z dinozaurów odkrytych w Afryce był należący do zauropodów 

wulkanodon odkryty w Zimbabwe. Na tym kontynencie żyją liczne papugi min. żako i nierozłączka. Jednym z ptaków brodzących jest waruga. Dla ochrony jaj i piskląt przed drapieżnikami, ptak ten buduje kuliste gniazdo wykonując 8 000 lotów między gniazdem a miejscem 

pochodzenia budulca. Żyją tam liczne ptaki drapieżne jak: sęp, ścierwnik biały, orzeł kuglarz, sekretarz czy raróg górski. W Afryce żyje największy ptak świata. Jest to struś afrykański. Na 

Madagaskarze jeszcze w XIII wieku żył epiornis. Charakterystycznym dla Afryki przedstawicielem wróblowatych jest popularny w domowych hodowlach kanarek pochodzący z Wysp Kanaryjskich. Jednym z afrykańskich ptaków brodzących jest trzewikodziób zwany z arabskiego ,,abu markub'' co po spolszczeniu oznacza ,,ojciec pantofla''. Ptak ten odżywia się rybami, żabami, jaszczurkami, wężami i gryzoniami.

Afryka jest ojczyzną wielkich ssaków np. słoń, nosorożec, żyrafa, bawół, lew, guziec, hipopotam, okapi, goryl. Żyje tam wiele ssaków naczelnych z czego największy jest goryl. Na największej 

afrykańskiej wyspie (Madagaskarze) żyje najwięcej na świecie małpiatek od lemurka myszatego do indrisa. W Afryce występują takie psowate jak: likaon, szakal i fenek, oraz hieny – cętkowana, pręgowana, brunatna i protel. Jeśli chodzi o tego ostatniego, to protel jest wyłącznie owadożerny. W Afryce żyje najwięcej antylop na świecie od antylopy karłowatej do elanda. Z jeleniowatych należy wymienić jelonka afrykańskiego i daniela zamieszkującego północ kontynentu.

Kolonizacja Afryki przez Europejczyków zaowocowała oprócz hekatomby rdzennej ludności nadmiernymi polowaniami, zatruciem środowiska i niszczeniem ekosystemów. Zostały wytępione takie gatunki zwierząt jak: dodo, pustelnik z Reunion, kwagga, antylopa modra i niedźwiedź z Atlasu. 

Oniricon cz. 217

Śniło mi się, że:

- w TV Hindusi cały czas mówią o rodzinie i przepychają się, by móc usiąść na latającym dywanie, zaś Francuzi przepychają się w drodze do autobusu,

- oglądałem horror dla dzieci, w którym dziewczynka w ogródku działkowym została zaatakowana przez białe psy, koty, króliki i kaczki - wszystkie uzbrojone w kły wampirów; zaatakowana przytulała do piersi białą kaczkę bez zębów,

- żyłem w PRL - u  i wygrałem nagrodę pieniężną w rublach białoruskich,

- w drogerii widziałem manekin przedstawiający Bogdana Chmielnickiego i na blogu umieściłem cytat o nim z ,,Ogniem i mieczem'',

- Lapończycy w czasie swoich świąt przebierają się za goryle,

- oglądałem ozdobnie wydaną książkę Andrzeja Pilipiuka w brązowej okładce zawierającą opowiadania ze zbiorów ,,Reputacja'' i ..Litr ciekłego ołowiu'',

- byłem na jakimś spotkaniu gdzie było dużo jedzenia np. ogromny kotlet schabowy, siedziałem w czymś co przypominało salę kinową, potem wracałem do domu, do którego włamała się banda dokuczających mi nastolatków,

- na trawniku przed szkołą ujrzałem jeża tak dużego jak jeżozwierz, który szedł w moją stronę,

- XV - wieczny ruski książę (Zygmunt Korybutowicz, albo Bolko Chwedoruk) został śmiertelnie zraniony przez raka; sam dotykałem obciętych raczych szczypiec, które boleśnie wbiły mi się w palec,

- Fileas Fogg wykąpał się rano i użył wielkiej ilości perfum,

- idąc bulwarem nadodrzańskim w Szczecinie wymyśliłem szczęśliwą krainę Siedmioraj, gdzie ludzie żyli w przyjaźni z Bogiem, zaś wieczorem złodzieje ukradli mi ,,Biblię'' i wrzucili do Odry, lecz ją wyłowiłem i zabrałem, potem pełzałem po chodniku z ,,Biblią'' w ręce,

- zobaczyłem na moment zieloną twarz Diaboliny,

- w czerwcu pojechałem do Dziwnowa,

- w czasie Nocy Kupały spłodziłem dwoje dzieci - chłopca i dziewczynkę o imionach Jun i Juna, którzy zostali kapłanem i kapłanką w białych szatach; gdy do mojego domu przyszli niewidomi goście, Jun uzdrowił ślepców z wyjątkiem jednego o tak małej wierze, że ,,nie pomógłby mu sam Teost ze Złotą Babą'', potem oskarżono Juna, że wyrzuca choroby mocą ich władcy - Znachora,

- w Rzymie z okazji ekranizacji polskiego podręcznika do biologii do klasy IV urządzono gorszący pokaz nagich modelek. 

Lisy

Oprócz dobrze znanego lisa rudego na świecie żyje bardzo wiele gatunków lisów. W Europie i Azji żyją jeszcze dwa gatunki tych zwierząt: korsak i piesiec.

Korsak zwany również lisem stepowym zamieszkuje stepy Kazachstanu, Afganistanu i północnych Chin. Od lisa rudego różni się rudo – popielatym ubarwieniem. Odżywia się myszami, szczurami, ptakami, zającami, królikami, myszoskoczkami.

Piesiec zwany również lisem polarnym żyje w tundrach Skandynawii, Grenlandii, Syberii, Alaski i Kanady. W zimie jego brązowa sierść staje się biała. Żywi się gryzoniami, ptakami, czasem złowi rybę,

Lisem żyjącym w Afryce jest fenek. Wyróżnia się małymi rozmiarami ciała (najmniejszy psowaty świata), pokaźnymi uszami i płowym ubarwieniem sierści. Ma doskonały słuch, a jego uszy służą także do celów termoregulacyjnych. Jest mięsożerny, a odżywia się owadami (najchętniej je chrząszcze i szarańczaki), gryzoniami i ptakami oraz gadami.

Jedynym lisem potrafiącym wspinać się na drzewa jest lis wirgiński żyjący w Ameryce Północnej. Wystarczy mu lekko pochylony pień. Grzbiet ma ciemnoszary, natomiast spód rdzawy. Chętnie plądruje gniazda ptasie.

W Ameryce Południowej żyją min. takie gatunki lisów jak: lis patagoński, krabożerny i lisoszakal. Ten ostatni zwany również lisem szarym, przypomina ubarwieniem szakala, skąd jego nazwa. Wybrzeże Ameryki Południowej zamieszkuje lis krabożerny zwany ,,Zorro pospolitym''. Wyróżnia się ciemnoszarym, połyskliwym futrem. Zgodnie z nazwą jego największym smakołykiem są kraby. Inne lisy krabożerne żyją w lasach i na stepach i nawet nie oglądają krabów.