,,Awantura, (franc. avanture, z śr. - łac. advenire = zdarzyć się), przygoda, zdarzenie, kłótnia, burda; awanturować się – szukać awantur, wywołać awantury; awanturnik – człowiek burzliwego sposobu życia, szukający zaczepki, kłótni; podróżnik, tułający się tu i ówdzie, szukający przygód’’ - ,,Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga tom 2 Assurbanipal do Caudry’’
W sierpniu 2025 r. przeczytałem ,,Awantury arabskie’’, zbiór pięciu opowiadań Kornela Makuszyńskiego (1884 – 1953) 1 zainspirowanych ,,Baśniami 1001 nocy’’. (Dziś lepiej znane są ,,Klechdy sezamowe’’ Bolesława Leśmiana 2). W latach 1913 – 1927 ukazało się pięć wydań nakładem Gebethnera i Wolffa. Dwa kolejne zostały wypuszczone przez Wydawnictwo Literackie w latach 1957 i 1990.
Postacią historyczną był potężny kalif Harun ar – Raszid (ok. 763 – 809). Gościnnie przyjął posłów ,,chrześcijańskiego sułtana’’, Karola Wielkiego (742 – 814). Każdemu z nich ofiarował dziewice, aby mogli z nimi spędzić noc. Zubejda (766 – 831), żona kalifa skrycie marzyła o seksie z potężnie zbudowanymi Frankami. Kalif był bardzo wrażliwy na niedolę swoich poddanych. Nocami przemierzał Bagdad w przebraniu, aby wiedzieć kto potrzebuje jego pomocy. (W Polsce podobne opowieści krążyły o Kazimierzu Wielkim). Podczas jednej z takich wypraw napotkał powszechnie wyśmiewanego nędzarza Atrosa, któremu dał dziesięć sztuk złota. Atros okazał się egipskim czarownikiem, czczącym starożytnych bogów Ozyrysa i Ptaha. W swojej kryjówce przechowywał egipską mumię. Twierdził, że potrafił się z nią porozumiewać. Dążył do zapewnienia ludziom nieśmiertelności. Przerażony kalif zabił go, świadomy ile cierpień przysporzyłaby ludzkości nieśmiertelność.
Postacią fikcyjną był natomiast inny kalif, Al – Mahar. Trapiony lękiem przed śmiercią, ciągle użalał się nad sobą. Uważał się za najnieszczęśliwszego człowieka na świecie, będąc zarazem niewrażliwy na cierpienia swoich poddanych. Po napisaniu listu do sułtana Indii, kalif otrzymał odeń w darze starego mędrca, sprawiającego wrażenie zdziecinniałego idioty. Al – Mahar mianował Hindusa sędzią i powierzył mu rozpatrzenie sprawy pięciu niewiernych żon. Niewinną okazała się ostatnia z nich, która nie potrafiła podać powodu swojej zdrady. Mędrzec przekonywał kalifa, aby ten przestał użalać się nad sobą. Tłumaczył mu, że nie można być szczęśliwym, ciągle uciekając przed cierpieniem. Rozgniewany Al – Mahar kazał mu ściąć głowę, która po oddzieleniu od tułowia płakała krwawymi łzami.
Istoty fantastyczne
Poddani króla Babu byli mieszkańcami wyspy odkrytej przez Sindbada podczas jego ósmej podróży. Przypominali ludzi, lecz potrafili oddzielać swoje głowy od tułowi i wysyłać je na zwiady. (Przypuszczam, że źródłem inspiracji mogły być demony krasue z Tajlandii 3). Babu był nieszczęśliwy z powodu zdrady całego swojego haremu liczącego 700 żon (tyle samo ile miał biblijny Salomon). Przed Sindbadem stanęło zadanie znalezienia dla siebie wiernej żony pod groźbą śmierci. Żeglarz podjął trzy próby. Ostatnia z nich powiodła się, ponieważ Sindbad przywiózł ze sobą z podróży mumię.
Smutek został przedstawiony w symboliczny sposób jako czarny, trójgłowy wielbłąd, mieszkający w jaskini. (Dla porównania: w tureckim folklorze czarny wielbłąd symbolizuje śmierć) 4.
W przytoczonym przez Makuszyńskiego micie kosmogonicznym wszystkie ciała niebieskie były dziećmi pierwszej pary gwiazd, która jako pierwsza zajaśniała na nocnym niebie.
,,Awantury arabskie’’ wyróżniają się na tle lepiej znanych utworów Makuszyńskiego. Najwyraźniej adresowane do starszych czytelników, zawierają elementy grozy i erotyki oraz pesymistyczną ocenę ludzkiej natury. Kobiety (zgodnie z muzułmańską antropologią) są w większości istotami zepsutymi i skłonnymi do zdrady. Nawet te cnotliwe szybko się demoralizują, chętnie biorąc przykład z rozpustnic. Hassan miał pięć niewiernych żon. Kiedy mędrzec Abd – ul Moshed udowodnił ich zdradę, zrozpaczony Hassan powiesił się.
1 Odsyłam do postów: ,,Przyjaciel wesołego diabła’’ i ,,Bardzo dziwne bajki’’.
2 Odsyłam do posta: ,,Klechdy sezamowe’’.
3 Odsyłam do posta: ,,Krasue: zimne tchnienie’’.
4 Odsyłam do posta: ,,Mity i legendy o wielbłądach’’.
