piątek, 5 września 2025

Fortunat

 


,,FORTUNAT bohater śrdw. legendy europejskiej, będącej mieszaniną wielu, zwł. wschodnich, motywów bajkowych. Biedak rodem z Cypru, spotyka Fortunę, która daje mu do wyboru: mądrość, siłę, zdrowie, urodę, długowieczność i bogactwo. On wybiera bogactwo i otrzymuje mieszek, który za każdym sięgnięciem daje 10 sztuk złota. Odwiedziwszy Egipt, wyłudza od sułtana czapeczkę bodatną (tj. czapeczkę życzeń; od 'bodaj!'), spełniającą każdą zachciankę. Umierając, zostawia oba cudowne przedmioty synom. Jeden z nich budzi zdumienie króla Anglii swoją rozrzutnością (pali pod kuchnią cynamonem i innymi drogimi korzeniami), ale królewna Agrypina zabiera mu podstępem mieszek i czapeczkę, po czym obaj bracia marnie giną. Bogactwo przyniosło ojcu i synom ruinę, stąd morał, że ziemskie dobra nie dają szczęścia. [...]'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik mitów i tradycji kultury''



 

Filip z konopi

 



,,Wyrwał się jak filip z konopi przysł. wyśmiewające wystąpienie, zabranie głosu nie w porę, nie na miejscu, niewcześnie, niestosownie, ni w pięć, ni w dziesięć, ni przypiął, ni przyłatał. 'Filip' oznacza tu zająca, który w silnie pachnących i gęstych konopiach czuje się bezpieczny przed psami na polowaniu. Błędnie wyjaśniane (przez B. Chmielowskiego w Nowym Atenach, Mickiewicza w Panu Tadeuszu i in.) jako aluzja do jakiegoś Filipa ze wsi Konopie, który się ośmieszył bezsensownym przemówieniem na sejmie [...]'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik mitów i tradycji kultury''


 

Fierabras

 


,,FIERABRAS jeden z paladynów Karola Wielkiego w śrdw. francuskich i angielskich poematach epickich, olbrzym saraceński, syn króla Babilonu, zdobywa Rzym i zabiera święte relikwie. Pokonany przez Oliviera w pojedynku, staje się chrześcijańskim rycerzem; relikwie wracają do Rzymu'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik mitów i tradycji kultury''