sobota, 13 września 2025

Osioł Buridana



 ,,Osioł Buridana człowiek nie umiejący dokonać wyboru, powziąć decyzji; według paraboli o ośle zdychającym z głodu między dwiema wiązkami siana, którą filozof i fizyk fr. Jean Buridan, ok. 1300 - ok. 1358, ilustrować miał, wg Pierre Bayle'a, trudności rozwiązania problemu determinizmu i wolności woli. O podobnym osiołku mówi pan Jowialski w komedii Fredry, w bajce rozpoczynającej się od słów: 'Osiołkowi w żłoby dano,/ w jeden owies, w drugi siano' [...]'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik mitów i tradycji kultury''



 

Legenda o zjeździe gnieźnieńskim

  
 


,,Nie wiadomo nic pewnego o początkach polskiego orła; pierwszy zainteresował się nim dopiero Długosz i napisał, że orła białego nadał cesarz Otto III na zjeździe w Gnieźnie w roku 1000 Bolesławowi Chrobremu i całemu królestwu polskiemu, co było zwykłym zmyśleniem kronikarza'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik mitów i tradycji kultury''



 

Ondraszek



 ,,ONDRASZEK, Ondrasz Szebesta, słynny zbójnik śląski, 1680 - 1715, syn 'siedloka', bogatego i wolnego od pracy na pańskim wójta w Janowicach koło Frydka, przywódca bandy, wg tradycji lud. wydany w ręce władz a. zabity przez swego towarzysza i rywala, Jurasza. Legenda Ondraszkowa jest śląskim odpowiednikiem słowackiej legendy o Janosiku (...); obaj uczyli się u pijarów, obaj pochodzą z zamożnego domu, rozporządzają mocami magicznymi (Ondraszek na Łysej Górze zdobył obuszek, któremu nikt się nie mógł oprzeć), obaj zagrabione skarby dzielą między biedotę wiejską i giną zdradzeni przez najbliższych. Ondraszek stał się bohaterem licznych opowieści lud. Śląska Cieszyńskiego. [...]'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik mitów i tradycji kultury''

Ogoniaści ludzie

 



,,Relacje różnych podróżników o ludziach posiadających ogony, mieszkających na coraz to odleglejszych krańcach znanego świata, pojawiały się od starożytności aż do poł. XIX w., kiedy spotykano ich jakoby w środkowej Afryce i na Nowej Gwinei. We wczesnym średniowieczu rozpowszechnione było w Europie, zwł. we Francji, mniemanie, że Anglicy, gł. zaś mieszkańcy Kentu, rodzą się z ogonami, co jest karą za zamordowanie św. Tomasza Becketa w 1170. Podobne wieści krążyły wówczas także o Żydach, prowdop. przez pomieszanie hiszp. rabi 'rabbi' z rabo 'ogon''' - Władysław Kopaliński ,,Słownik mitów i tradycji kultury''



 

Norma

 


,,NORMA bohaterka tytułowa opery (...) Vincenza Belliniego [...]. Akcja rozgrywa się w Galii w 50 r. pne.; [...] arcykapłanka Norma udręczona jest konfliktem między miłością a obowiązkiem patriotycznym. Z konfliktu tego jedno jest tylko wyjście - śmierć; zdradzona przez ukochanego, prokonsula rzymskiego, Pollia, ojca dwojga jej dzieci, Norma pragnie je zabić, ale miłość zwycięża: Norma ginie na stosie z tym, którego kocha, a który jej miłością wzgardził'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik mitów i tradycji kultury''



    Opera była źródłem inspiracji Marion Zimmer Bradley przy pisaniu powieści fantasy ,,Leśny dom'', w której akcja została przeniesiona do Brytanii w początkach naszej ery. 

Czy Niemcy są niemi?





 ,,NIEMCY nazwa pochodzić ma od przezwiska zach. sąsiada Słowian, mówiącego niezrozumiałym dla nich językiem, nie znającego języków słowiańskich, a więc jakby niemego, prawdop. jednak pochodzi od wymienionej przez Tacyta nazwy jednego z plemion germańskich - Nemetes. [...]'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik mitów i tradycji kultury''



 

Struktura muzułmańskiego Nieba

 



,,Wg muzułmanów: 1. niebo jest z czystego srebra; tu gwiazdy, każda ze swym aniołem stróżem, wiszą jak lampy na złotych łańcuchach; przebywają tam Adam i Ewa, 2. niebo jest z czystego złota; przebywają tam Jezus i Jan Chrzciciel. 3. niebo jest perłowe; tu Azrael, anioł śmierci, nieustannie wpisuje do wielkiej księgi imiona nowo narodzonych, a wykreśla - zmarłych. 4. niebo jest z białego złota; jest to niebo Enocha; tam Anioł Łez, którego wzrost wynosi 500 dni podróży, nieprzerwanie oblewa łzami grzechy ludzie. 5. niebo, srebrne, to niebo Aarona; tu Anioł Pomsty czuwa nad praogniem. Szóstym, rubinowym niebem, rządzi Mojżesz; tu mieszka Anioł - Strażnik nieba i ziemi, utworzony z ognia i śniegu. Siódmym niebem, z boskiego światła, rządzi Abraham, każdy z mieszkańców tego nieba jest większy niż cała Ziemia, ma 70 000 głów, każda głowa - 70 000 ust, każde usta - 70 000 języków, a każdy język w siedemdziesięciu tysiącach języków śpiewa chwałę Najwyższego'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik mitów i tradycji kultury''



 

Dlaczego Prawda jest naga?

 


,, [...] Bajka głosi, że Prawda i Fałsz poszły się kąpać; Fałsz pierwszy wyszedł z wody, ustroił się w szaty Prawdy i poszedł między ludzi; Prawda nie chcąc przybrać stroju Fałszu, poszła w świat nago'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik mitów i tradycji kultury''



 

Monker i Nakir



 ,,MONKER I NAKIR dwaj czarni aniołowie mitologii muzułm. o straszliwym wyglądzie i głosie na kształt gromu, którzy po pogrzebie pytają umarłego o imię Boga i jego proroka. Jeśli odpowiedź jest zadowalająca, delikatnie wyciągają duszę z warg nieboszczyka, jeśli nie - biją go płomiennymi maczugami, a duszę wyrywają, zadając ciału męczarnie'' - Władysław Kopaliński ,,Słownik mitów i tradycji kultury''