,, […] nie ma żadnych widoków, by narody europejskie, które dziś dzielą się Afryką, mogły skolonizować ją i pozakładać takie nowe państwa, jak na przykład Stany Zjednoczone północnej Ameryki. Ale kto wie, czy nie potrafią tego uczynić na współkę z czarnymi. Klimat, który nie pozwala pracować białym ludziom, okaże się nierównie łaskawszym dla mieszańców […] powstaną tu państwa Mulatów francuskich, niemieckich i włoskich [...]’’ - Henryk Sienkiewicz ,,Listy z Afryki’’, tom II.
Herman Sörgel (1885 – 1952) był niemieckim architektem z Grupy Bauhausu, autorem książki ,,Die Drei Grossen A’’ (1938) i twórcą utopijnej koncepcji zjednoczonej Europy 1. Zginął w wypadku drogowym, potrącony przez samochód podczas jazdy rowerem. Teoria spiskowa mówi o jego celowym zabiciu, ponieważ sprawca zbiegł i nigdy nie został odnaleziony.
Wymyślona przez architekta Atlantropa stanowiła wielkie państwo przyszłości, zdolne konkurować z Panazją i Panameryką. Jej stolica miała się mieścić w mocno rozbudowanej Genui. Europa i Afryka zostałyby połączone poprzez osuszenia Morza Śródziemnego. Zostałby z niego jedynie niewielki akwen wokół Wenecji dla zachowania romantycznej atmosfery tego miasta. Służyć temu miały tamy zbudowane w Cieśninie Gibraltarskiej, Sycylijskiej, Dardanelach, Bosforze, Morzu Marmara i rzece Kongo. Każda tama zostałaby wyposażona w elektrownię wodną. Kanał Sueski miał być przedłużony w celu zapewnienia połączenia z Morzem Czerwonym. Śmiały (szalony?) zamysł przewidywał zamianę nawadnianej kanałami Sahary w pola uprawne oraz utworzenie śródlądowego Mórz Konga i Czadu w Afryce. Pełna realizacja tych planów miała potrwać całe stulecia. Sörgel uważał, że utworzenie Atlantropy rozwiąże problemy ubóstwa, bezrobocia i wojen, zapewni tanią energię a nawet cieplejsze zimy na Wyspach Brytyjskich. Plusem tej koncepcji była wizja pokojowego współżycia Europejczyków, minusem zaś – zamiar podporządkowania białym Murzynów i innych ludów Afryki. Współpracownikami wizjonera byli Niemcy, Holendrzy, Austriacy i Szwajcarzy, bez przedstawicieli narodów południowoeuropejskich, nie mówiąc już o afrykańskich. Atlantropa była zwalczana zarówno przez włoskich faszystów (artykuł w ,,Corriere della Serra’’ z 12 września 1928 r.) i niemieckich nazistów (film ,,Ein Meer versinkt’’ Antona Kuttera z 1936 r, zamówiony przez Ministerstwo Propagandy). Na dezaprobatę tych ostatnich wpłynęło zarówno żydowskie pochodzenie żony architekta, jak też hitlerowski plan zdobycia przestrzeni życiowej na Wschodzie. Należy zaznaczyć, że uwieńczona sukcesem realizacja Atlantropy spowodowałaby katastrofę ekologiczną na skalę światową.
Pomysł osuszenie Morza Śródziemnego wykorzystał Stefan Grabiński w utworze ,,Dziwna stacja (Fantazja przyszłości)’’ ze zbioru ,,Demon ruchu i inne opowiadania’’. Do Atlantropy nawiązał również amerykański pisarz Philip K. Dick w powieści science fiction ,,Człowiek z Wysokiego Zamku’’ (1962).
1 Odsyłam do posta: ,,Unia Europejska’’.
