Coś o samorządzie...

Poniżej pragnę zaprezentować jedną z prac zaliczeniowych napisanych przeze mnie w trakcie studiów, a dotyczącą ... samorządu gminy. Chyba mi ,,odbiło'', że coś takiego publikuję na blogu dotyczącym fantastyki, ale pomyślałem, że skoro przed laty tyle pracy włożyłem w to, szkoda byłaby, gdyby to miało się zmarnować. Może kogoś to zainteresuje...

Tadeusz Klarowski

Nr albumu 142671

S A M O R Z Ą D     G M I N N Y

BIBLIOGRAFIA:

1. Ustawa z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym
2. Bukowski Z., Jędrzejewski T., Rączka P., „Ustrój samorządu terytorialnego”, Toruń 2003.
3. Izdebski H., „Historia administracji”, Warszawa 2001
4. Izdebski H., „Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności, Warszawa 2003.
5. Milczarek T., „Samorząd gminny: status prawny organy, kompetencje, mienie, finanse”, Warszawa 1999.
6. Niewiadomski Z.(red.), „Kompetencje po reformie administracji publicznej, Warszawa 2000.
7. Regulski J., „Samorząd III Rzeczpospolitej.Koncepcje i realizacja”.
8. Wykrętowicz S. (red.), „Samorząd w Polsce”, Poznań 2001.
9. Zieliński E., „Samorząd terytorialny w Polsce”, Warszawa 2004.

Gmina jest podstawową, a zarazem najmniejszą jednostką samorządu terytorialnego. Wykonuje zadania publiczne we własnym zakresie oraz na własną odpowiedzialność oraz powierzone jej przez administrację rządową na mocy ustawy. Jej samodzielność podlega ochronie sądowej. Posiada osobowość prawną, a jej ustrój określa statut. Sprawy sporne Gminy są rozsądzane przez Radę Ministrów, która w drodze rozporządzenia ma moc tworzyć, łączyć, dzielić, znosić gminy, a także ustalać ich granicę. Nadawać gminom lub miejscowością status miasta wraz z ustaleniem jego granic, a wreszcie ustalać i zmieniać nazwy gmin i siedziby ich władz.

Gmina zajmuje się wszystkimi sprawami publicznymi o znaczeniu lokalnym, o ile

ustawy nie zastrzegły ich na rzecz innych podmiotów. Zadania własne gminy obejmują takie sprawy jak:

ład przestrzenny, gospodarka nieruchomościami, ochrona środowiska, gospodarka wodna, gminne drogi, mosty, place, organizacja ruchu drogowego, wodociągi, zaopatrzenie w wodę, kanalizacja, usuwanie i oczyszczanie ścieków komunalnych, utrzymywanie czystości i porządku, a także urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwianie odpadów komunalnych, zaopatrzenie w energię elektryczną, cieplną i gaz, lokalny transport zbiorowy, ochrona zdrowia, pomoc społeczna z uwzględnieniem ośrodków i zakładów opiekuńczych., gminne budownictwo mieszkaniowe, edukacja publiczna, biblioteki gminne i inne instytucje kultury, ochrona zabytków, kultura fizyczna i turystyka, targowiska i hale targowe, zieleń gminna i zadrzewienia, cmentarze gminne, porządek publiczny, bezpieczeństwo obywateli, ochrona przeciwpożarowa i przeciwpowodziowa, utrzymanie gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, oraz obiektów administracyjnych, polityka prorodzinna (wszechstronna opieka socjalna, medyczna i prawna nad kobietami w ciąży), wspieranie i propagowanie idei samorządowej, wdrażanie programów pobudzania aktywności obywatelskiej, promocja gminy, współpraca z organizacjami pozarządowymi oraz współpraca ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

Zadania powierzone przez administrację rządową gmina ma prawo wykonywać także na mocy porozumienia z organami owej administracji. Ponadto gmina ma prawo wykonywać zadania przysługujące powiatom i województwom na mocy porozumień z owymi jednostkami. Administracja rządowa udziela gminie środków finansowych w wysokości umożliwiającej wykonywanie zadań.

Mieszkańcy gminy mogą współdecydować o jej losie poprzez głosowania powszechne (wybory i referendum), oraz przez organa gminy. Do tych ostatnich należą: rada gminy i wójt (ewentualnie burmistrz, lub prezydent miasta). Wszystkie te organa działają jawnie, zaś ograniczenia jawności mogą wynikać jedynie z ustaw. Jawność polega przede wszystkim na prawie obywateli do uzyskiwania informacji, wstępu na sesję rady gminy i posiedzenia jej komisji, dostępie do dokumentów powstających w wyniku wykonywania zadań publicznych, co dotyczy też protokołów posiedzeń organów gminy i komisji rady gminy. Rada gminy, której kadencja trwa 4 lata licząc od dnia wyboru, podejmuje uchwały zwykłą większością głosów w głosowaniu jawnym, obecności co najmniej połowy składu rady wynikającego z ustawy, o ile ustaw nie stanowi inaczej. Rada gminy jest organem stanowiącym i kontrolnym z uwzględnieniem zastrzeżenia, w myśl którego odrębna ustawa określa zasady i tryb przeprowadzania referendum gminnego. Rada gminy nazywana jest radą miejską, jeśli jej siedziba mieści się w mieście, które leży na terytorium owej gminy. Tworzą ją radni, których liczba jest uzależniona od wielkości gminy (piętnastu na 20 000 mieszkańców, dwudziestu jeden na 50 000 mieszkańców, dwudziestu trzech na 100 000 mieszkańców i dwudziestu pięciu na 200 000 mieszkańców).

Rada gminy zajmuje się (są to jej wyłączne właściwości): uchwalaniem statutu gminy, ustalaniem wynagrodzenia wójta, stanowieniem o kierunkach jego działania, przyjmowaniem sprawozdań dotyczących pracy wójta, na wniosek wójta powoływaniem i odwoływaniem skarbnika gminy (głównego księgowego budżetu), uchwalaniem budżetu gminy, rozpatrywaniem sprawozdania z wykonania budżetu, podejmowaniem uchwały w sprawie udzielenia lub nie udzielenia absolutorium w tej sprawie, uchwalaniem studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, a także miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, uchwalaniem programów gospodarczych, ustalaniem zakresu działania jednostek pomocniczych, zasad przekazywania im składników mienia do korzystania oraz zasad przekazywania środków budżetowych w celu realizacji zadań, podejmowaniem uchwał w sprawach podatków i opłat w granicach, które określają odrębne ustawy, podejmowaniem uchwał w sprawach majątkowych gminy, które dotyczą:

1) zasad nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości i ich wydzierżawiania lub wynajmowania na czas nieoznaczony, jeśli ustawy szczególne nie stanowią inaczej, uchwały rady gminy wymaga się również , gdy obie strony po umowie zawartej na czas do 3 lat zawierają kolejne umowy, dotyczące tej samej nieruchomości, wójt do czasu określenia zasad może dokonywać tych czynności jedynie za zgodą rady gminy,

2) emitowania obligacji oraz określania zasad ich zbywania, nabywania i wykupu przez wójta,

3) zaciągania długoterminowych pożyczek i kredytów,

4) ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i kredytów krótkoterminowych zaciąganych przez wójta w roku budżetowym,

5) zobowiązań w zakresie podejmowania inwestycji i remontów o wartości przekraczającej granicę ustaloną przez radę gminy,

6) tworzenia i przystępowania do spółek i spółdzielni oraz rozwiązywania i występowania z nich,

7) określania zasad wnoszenia, cofania i zbywania udziałów i akcji przez wójta,

8) tworzenia, likwidacji i reorganizacji przedsiębiorstw, zakładów i innych gminnych jednostek organizacyjnych oraz wyposażenia ich w majątek,

9) ustalania maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez wójta w roku budżetowym.

Ponadto rada gminy zajmuje się określaniem wysokości sumy, do której wójt może samodzielnie zaciągać zobowiązania, podejmowaniem uchwał w sprawach współpracy z innymi gminami, a także wydzielaniem odpowiedniego majątku na ten cel, podejmowaniem uchwał w sprawie współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi z innych państw, a także przystępowaniem do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych, podejmowaniem uchwał w sprawach herbu gminy, nazw ulic i placów będących drogami publicznymi lub nazw dróg wewnętrznych, oraz wznoszeniem pomników, nadawaniem honorowego obywatelstwa gminy, podejmowaniem uchwał w sprawie zasad udzielania stypendiów dla uczniów i studentów, a wreszcie stanowienie w innych sprawach, zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady gminy.

Rada gminy sprawuje kontrolę nad działalnością wójta, gminnych jednostek organizacyjnych i jednostek pomocniczych gminy, w celu czego powołuje komisję rewizyjną (w jej skład chodzą radni, w tym przedstawiciele wszystkich klubów, z wyjątkiem radnych pełniących funkcje przewodniczącego i wiceprzewodniczących). Komisja rewizyjna zajmuje się opiniowaniem budżetu gminy i występowaniem z wnioskiem do rady gminy w sprawie udzielenia, lub nie udzielenia absolutorium wójtowi.

Rada gminy bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym, wybiera spośród swoich radnych przewodniczącego i 1- 3 wiceprzewodniczących. Przewodniczący zajmuje się jedynie organizowaniem pracy rady, oraz prowadzeniem jej obrad. Przewodniczącego i wiceprzewodniczącego odwołuje się na wniosek co najmniej ¼ ustawowego składu rady gminy. Przewodniczący w miarę potrzeby, nie rzadziej niż raz na kwartał zwołuje sesję, na których obraduje rada gminy. Porządek obrad i projekty uchwał dołącza się do zawiadomienia o zwołaniu. Radni składają ślubowanie, przed przystąpieniem do wykonywania mandatu.

,,Wierny Konstytucji i prawu Rzeczypospolitej Polskiej ślubuję uroczyście obowiązki radnego sprawować godnie, rzetelnie i uczciwie, mając na względzie dobro mojej gminy i jej mieszkańców’’.

Po przeczytaniu owej roty, poszczególni radni wstają i mówią: ,,ślubuję’’, do czego mogą dodać słowa:

,,Tak mi dopomóż Bóg’’.

Radny gminy nie może łączyć swego mandatu z mandatem posła, lub senatora, wykonywaniem funkcji wojewody lub wicewojewody, a także członkostwem w organie innej jednostki samorządu terytorialnego (powiat, województwo).

Organem wykonawczym gminy jest wójt. Jego kadencja rozpoczyna się w tym samym dniu, co kadencja Rady Gminy lub od wyboru wójta przez Radę Gminy, upływa zaś z dniem końcem kadencji Rady Gminy. Może nim zostać jedynie obywatel polski. W gminie, w której siedziba władz znajduje się w mieście położonym na jej terytorium organem wykonawczym jest burmistrz. Prezydent Miasta jest organem wykonawczym w miastach powyżej 100 tys. Mieszkańców. Wójt powołuje i odwołuje swojego zastępcę lub zastępców i określa ich liczbę w drodze zarządzenia. Wójt ani jego zastępcy nie mogą łączyć swych funkcji z funkcją wójta lub jego zastępcy w innej gminie, członkostwem w organach jednostek samorządu terytorialnego, w tym w gminie, w której jest wójtem lub zastępcą wójta, zatrudnieniem w administracji rządowej, a także mandatem posła lub senatora.

Wójt kieruje bieżącymi sprawami gminy i reprezentuje ją na zewnątrz

Do jego zadań wójta należy w szczególności:

• przygotowywanie projektów uchwał rady gminy
• określenie sposobu wykonywania uchwał
• gospodarowanie mieniem komunalnym
• wykonywanie budżetu
• zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych

Wójt wykonuje swoje zadania przy pomocy urzędu gminy, który ma przez niego określone zasady funkcjonowania.

Nadzór nad działalnością gminy sprawowany jest na podstawie kryterium zgodności z prawem. Organami nadzoru są Prezes Rady Ministrów i wojewoda, a w zakresie spraw finansowych - regionalna izba obrachunkowa. Organy nadzoru mają prawo żądać informacji i danych dotyczących organizacji i funkcjonowania gminy niezbędnych do wykonywania przysługujących im uprawnień nadzorczych.