Śledziokształtne

Ich najlepiej znanym przedstawicielem jest oczywiście śledź – reprezentant starej grupy kostnoszkieletowych ryb morskich, pochodzącej już z kredy.

Śledź żyje w Morzu Północnym i w Bałtyku, z czego w tym ostatnim żyją mniejsi przedstawiciele tych ryb. Nie powinno to dziwić zważywszy na stosunkowo małe zasolenie Bałtyku. Śledzie odżywiają się planktonem, same zaś padają łupem innych ryb, morskich ptaków i ssaków i (nie muszę chyba tego mówić) także ludzi. Na połowach tej ryby w dużej mierze opierała się gospodarka XVII – wiecznej Holandii, gdzie popularną potrawą jest śledź ,,zielony'', czyli prosto z wody. Mówią o nich także skandynawskie sagi już z X wieku. Z kolei jeden z niemieckich autorów ,,Żywota św. Ottona'' pisał: ,,Na Pomorzu można dostać za denara wóz śledzi, a gdybym zapytany powiedział co myślę o ich zapachu i tłustości – mógłbym być posądzony o łakomstwo''. Niestety zbyt liczne połowy przyczyniają się do spadku liczebności ławic śledzi.

Co wiemy o gatunkach spokrewnionych ze śledziem? Należą do nich min. rozmaite gatunki sardeli takie jak:

- sardela europejska (Atlantyk, Morze Północne, Śródziemne, Czarne i Bałtyk),

- sardela peruwiańska (wybrzeża Ameryki Południowej).

Łącznie żyje ok. 139 gatunków sardeli zgrupowanych w 17 rodzajach. Są to ryby nie przekraczające 20 cm długości. Ich ciała są wrzecionowate i spłaszczone po bokach. Ich skóry pokrywają łuski cykloidalne, istnieją też gatunki pozbawione łusek. Nie mająca polskiej nazwy Coilia dossumieri z wybrzeży Azji Południowo – Wschodniej jest jedynym gatunkiem śledziokształtnych posiadającym zdolność do bioluminescencji. Tak jak już opisany śledź, większość sardeli odżywia się planktonem, posługując się wyrostkami filtracyjnymi, choć istnieją też gatunki polujące na inne ryby. Sardele odżywiające się planktonem pyski mają zawsze otwarte i prowadzą nocny tryb życia. Ich ikra należy do planktonu. Narybek szybko dojrzewa, w wieku 3 – 4 miesięcy osiągając już 10 cm długości. Ze śledziem, sardelę (europejską jak i peruwiańską) jeszcze coś łączy. Istnieje wielu amatorów ich mięsa łącznie z człowiekiem. Sardela peruwiańska jest podstawą wyżywienia południowoamerykańskich ptaków morskich ,,produkujących'' guano. Człowiek ceni te ryby głównie do wyrobu konserw, jak też przerabia je na mączkę rybną do karmienia zwierząt hodowlanych. Szczególnie dużo sardeli europejskiej odławia się w Morzu Śródziemnym.

Na ludzkich stołach często goszczą także sardynki, których najlepiej znanym reprezentantem jest sardynka europejska, pływająca w euroafrykańskich zlewiskach Atlantyku, zarówno od Norwegii do Wysp Kanaryjskich, także w Morzu Śródziemnym jak i w Morzu Czarnym. W trzecim roku życia sardynka europejska osiąga swą maksymalną długość 20 cm. Pysk ma lekko zaokrąglony, ciało wrzecionowate, pokryte łuskami cykloidalnymi. Posiada też duże oczy z okrągłymi, czarnymi źrenicami, chronione ruchomymi powiekami. Połowy sardynek przeprowadzane są w nocy. Ryby przywabia się światłem lamp, zaś najbardziej cenione jest mięso osobników młodych.

Sprattus sprattus przez Polaków zwany szprotem, mierzy 10 14 cm i ma przed sobą tylko 6 lat życia, z czego dojrzewa w drugim roku. Wyglądem przypomina śledzia, a nawet często pływa wspólnie z jego narybkiem. Jego areał obejmuje: europejskie wybrzeża Atlantyku, Bałtyk, Morze Śródziemne, Czarne i Azowskie. Ciało wrzecionowate, bocznie spłaszczone. Szproty odbywają tarło wiosną i latem. Ich ikra wchodzi w skład planktonu. Jest to kolejny gatunek śledziokształtnych odławiany w celach konsumpcyjnych. W samym tylko Bałtyku obok dorszy i śledzi najwięcej poławia się właśnie szprotów.