,,Bogurodzica''

 

,,Bogurodzica dziewica, Bogiem sławiena Maryja!

Twego Syna Gospodzina matko zwolena, Maryja!

Zyszczy nam, spuści nam.

Kyrielejson.

Twego dziela Krzciciela, Bożyce,

Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze.

Słysz modlitwę, jąż nosimy

A dać raczy, jegoż prosimy:

A na świecie zbożny pobyt,

Po żywocie przebyt.

Kyrielejson’’.

Przekład:

,,Matko Boska, dziewico, przez Boga sławiona, Maryjo, u Twego Syna Pana, Matko wybrana, Maryjo, pozyskaj nam i ześlij na nas. Panie zmiłuj się! Ze względu na Jana Chrzciciela i Syna Bożego, usłysz głosy, spełnij myśli i pragnienia ludzi. Wysłuchaj modlitwy, którą zanosimy i dać racz o co prosimy Ciebie. Na świecie dostatni, szczęśliwy i pobożny byt (żywot), a po śmierci istnienie (bytowanie) w Raju’’.

Utwór ,,Bogurodzica’’ zaliczany jest do zabytków języka polskiego. Czas powstania pieśni jest sporny. Datuje się ją na XIII/ XIV wiek. Po raz pierwszy wydrukowano ,,Bogurodzicę’’ na statucie Jana Łaskiego w 1506 roku. Ze względu na treść, utwór pełnił funkcję pieśni rycerskiej i hymnu narodowego. Jan Długosz odnotowuje, że ,,Bogurodzica’’ śpiewana była przez rycerstwo polskie i litewskie przed bitwą pod Grunwaldem w 1410 r.

Modlitwę zanosi podmiot zbiorowy, którym są wierni, proszący Matkę Boską uwielbioną przez Boga, by pośredniczyła w imieniu ludzi u swego Syna, Chrystusa, przez pamięć na Jana Chrzciciela (Motyw wspólnego orędownictwa Maryi i św. Jana Chrzciciela nosi nazwę deesis). Oczekiwano, że Chrystus wykazując się kwadratem cnót (męstwem sprawiedliwością, umiarkowaniem i roztropnością), zmiłował się nad ludźmi, dając im dostatnie życie na ziemi i radosne przebywanie w raju po śmierci.

,,Bogurodzica’’ przez setki lat jako pieśń religijna, rozrastała się (dopisywano nowe strofy). Jednak badając występujące w niej archaizmy: fleksyjne, składniowe i słowotwórcze, możemy dojść do wniosku, iż odpowiada ona występującemu w średniowiecznej Europie, pokrewnemu gatunkowi pieśni – hymnom.

P. S. ¹ Według legendy autorem ,,Bogurodzicy’’ był sam św. Wojciech ², żyjący w X wieku. Witold Jabłoński w powieści fantasy ,,Słowo i miecz’’ przypisuje jej autorstwo św. Brunonowi z Kwerfurtu. ³ W mojej mitologii slawianistycznej twórcą ,,Bogurodzicy’’ był sam Mieszko I, nazywany z tego powodu Dawidem Północy ⁴.

1 Tekst powstał w 2002 r. w pierwszej klasie liceum na lekcji języka polskiego.

2 Odsyłam do posta: ,,Św. Wojciech’’.

3 Odsyłam do posta: ,,Przedmurze pogaństwa, czyli ‘Słowo i miecz’’.

4 Odsyłam do opowiadania ,,Chrzest Polski’’.