Niedźwiedź brunatny

Niedźwiedź brunatny jest jedynym niedźwiedziowatym żyjącym w Polsce. Zamieszkuje Europę, Azję i Amerykę Północną (grizzly jest jednym z jego podgatunków). Na wskutek polowań i wycinania lasów, przetrwał wyłącznie w górach (na nizinach przetrwał jedynie w Rosji i Finlandii). Znajduje się w Polskiej Czerwonej Księdze. Coraz częściej obserwujemy proces synantropizacji tego gatunku w Polsce. Niedźwiedzie brunatne plądrują wsie i peryferia miast, grzebią w śmietnikach, polują na zwierzęta gospodarskie, rabują prowiant turystom. Karmione min. kanapkami zatracają instynkt łowny i stają się uzależnione od ludzi. Źle na tym wychodzą. Pozbawione źródła pokarmu giną z głodu lub napadają na ludzi.

Niedźwiedź brunatny jest pokryty gęstym, brązowym futrem, stąd nazwa zwierzęcia. Głowa ciężka i toporna, zakończona małymi uszkami. Najlepiej rozwiniętym zmysłem niedźwiedzia brunatnego jest węch, którego organem jest mały czarny nos. Kark gruby i krótki. Korpus masywny. Łapy grube, zakończone ostrymi pazurami (jeden pazur jest tak samo długi jak palec człowieka). Niedźwiedź brunatny jest bardzo silny, co uwydatniło się w góralskim przysłowiu: ,,jak niedźwiedź głaśnie, to w krzyżach trzaśnie''. Ogon szczątkowy. Jest wszystkożerny, a odżywia się kopytnymi, gryzoniami, jajami, pisklętami, rybami, padliną, owocami, orzechami, grzybami. Jednak jego największym przysmakiem jest miód. Jego grube futro chroni przed użądleniami pszczół. Kiedyś bartnicy używali wymyślnych sposobów obrony miodu przed niedźwiedziami. Jednym z nich była kłoda zawieszona na drzewie, która silnym uderzeniem zwalała zwierzaka z drzewa. Mimo niezgrabnego wyglądu, niedźwiedź brunatny doskonale pływa, a na krótkim dystansie potrafi dogonić konia! Latem niedźwiedzie są zajęte godami, a jesienią gromadzeniem rezerwy tłuszczowej. Mimo iż niedźwiedź przesypia zimę, nie może stosować hibernacji jak mniejsze zwierzęta, ponieważ jego masa ciała potrzebowałaby zbyt wiele energii by się rozbudzić, co zaowocowałoby zgonem zwierzęcia. Tak więc piosenka ,,stary niedźwiedź mocno śpi...'' jest wierutną bzdurą. Obudzony niedźwiedź jest bardzo groźny. Zimą samica rodzi kilka młodych. Nie wolno jej drażnić, ponieważ jednym uderzeniem łapy potrafi rozbić głowę człowiekowi.

Niedźwiedź brunatny odgrywa dużą rolę w kulturze człowieka. Słynną atrakcją były tańce niedźwiedzi. Polegało to na tym, że niedźwiedź podrygiwał w rytm gry na fujarce. Tresura polegała na tym, iż zwierzęciu zakładano chodaki i stawiana na rozgrzanej blasze. Podczas tych lekcji grano na fujarce, aby nabrały nawyku tańczenia na dźwięk tego instrumentu. Najsłynniejszy ,,ośrodek szkoleniowy'' znajdował się w mieście Smorgonie (obecnie na Białorusi), a o osobach nieokrzesanych mówiono, że ,,ukończyły Akademię Smorgońską''. Zwierzę to jest pierwowzorem wielu pluszowych maskotek i bajkowych misiów. Mimo tego nie każdy miś pochodzi od niedźwiedzia brunatnego np. Kubuś Puchatek pochodzi od baribala, zwanego Winnie z londyńskiego zoo, a Paddington – od niedźwiedzia peruwiańskiego. W Polsce dwa najsłynniejsze misie to Miś Uszatek i Coralgol.