W gimnazjum czytając książkę Terry’ego Deary’ego ,,Strrraszna historia. Ci wredni Rzymianie’’ (książce poświęconej okresowi rzymskiemu w dziejach Brytanii) dowiedziałem się po raz pierwszy o walijskim duchownym, Geoffreyu z Monmouth (ok. 1100 – ok. 1154); archidiakonie w Llandsaff i biskupie St Asaph. Spod jego pióra wyszły takie dzieła jak ,,Historia królów Brytanii’’ (łac. ,,Historia Regum Britanniae’’ z 1138 r.), ,,Przepowiednie Merlina’’ (,,Prophetiae Merlini’’ napisane prze1135 r.) 1 i ,,Żywot Merlina’’ (,,Vita Merlini’’ z ok. 1150 r). Ich wiarygodność zaczęto kwestionować już w średniowieczu.
,,Pod koniec XII wieku niejaki William z Newburgh nazwał dzieło Geoffreya z Monmouth ‘stekiem bzdur’, podając też w wątpliwość istnienie samego Artura’’ - Jerzy Besala, Dorota Lis, Adam Krawiec ,,Tajemnice historii. Polska, Europa, świat’’
W 2006 r. studiując historię na Uniwersytecie Szczecińskim, gorąco pragnąłem przeczytać ,,Historię królów Brytanii’’, lecz niestety nie istniał wówczas przekład polski. Moje marzenie ziściło się dopiero w 2012 r. kiedy to przeczytałem po raz pierwszy polski przekład Aleksandry Radomyskiej, który ukazał się dopiero wówczas, nakładem wydawnictwa ,,Armoryka’’. Został on jednak dokonany nie z oryginału łacińskiego, ale z przekładu angielskiego ,,Histories of the Kings of Britain’’ Sebastiana Evansa (1830 – 1909) z 1904 r.
1. Dzieło rozpoczyna opis Brytanii i zamieszkujących ją ludów: ,,Ziemię Brytanii zamieszkuje pięć ludów, a mianowicie Rzymianie, Brytowie, Sasi, Piktowie i Szkoci. Pierwsi spośród nich mieszkali tu Brytowie [...]’’ - op. cit.
2. Punktem wyjścia dla Geoffreya z Monmouth jest rozsławiony przez Wergiliusza, rzymski mit o Eneaszu, który po wojnie trojańskiej osiadł w Italii. 2 Z jego rodu wywodził się Brutus, syn Askaniusza, który zgodnie z przepowiednią czarowników niechcący zabił ojca na łowach za co został wygnany z Italii. Na wygnaniu w Grecji przy poparciu Assarakosa; syna Greka i Trojanki, został wybrany księciem przez uchodźców z Troi. Stoczył zwycięską wojnę z Pandrasusem; królem Grecji. Wziął go do niewoli i uzyskał jego zgodę na opuszczenie kraju. Poślubił też Ignoge – córkę pokonanego króla. Na bezludnej wyspie Leukadii bogini Diana nakazała mu osiedlenia się w Brytanii). Przy Kolumnach Herkulesa (inaczej: Słupy Herkulesa; starożytna nazwa skał Gibraltaru i Ceuty) żeglarze przeżyli atak syren. Spotkali trojańskiego księcia; siłacza Koryneusza, który przyłączył się do wyprawy. Stoczyli krwawą wojnę z Gafferiuszem Piktem – królem Akwitanii. Tours zostało nazwane od imienia poległego Turonusa, bratanka Brutusa. W owym czasie Brytania była nazywana Albionem i zamieszkiwały ją niedobitki olbrzymów, z którymi walczyli przybyli Trojanie. Brutus od swego imienia nazwał Albion Brytanią. Kornwalia została nazwana od Koryneusza lub od łac. cornus – róg. Koryneusz stoczył pojedynek z olbrzymem Goemagotem (nawiązanie do biblijnych ludów Goga i Magoga). Brutus założył stolicę – Nową Troję, która w późniejszych wiekach nosiła takie nazwy jak Trinovantum i Kaerlud (na cześć króla Luda). Jej obecna nazwa to Londyn.
3. Brutus i Ignoge mieli trzech synów: Locrine’a, Albanacta i Cambera. Locrine otrzymał środkową Brytanię (Loegrię), Camber - Walię, Albanact zaś Szkocję (Albę). Humbera, król Hunów najechał Szkocję, zabił Albancta i zmusił jego poddanych do tułaczki. Locrine i Camber pokonali Humbera, który utonął w rzece nazwanej jego imieniem. Pierwszy z braci zamierzał poślubić piękną brankę Estrildis – córkę króla Germanii, lecz Koryneusz zmusił go do poślubienia zgodnie z obietnicą swojej córki Gwendolen. Przez siedem lat Locrine zdradzał Gwendolene z Estrildis, aż ta urodziła mu córkę Sabrinę. W końcu po śmierci Koryneusza, porzucił żonę dla kochanki. Gwendolene mszcząc się najechała Loegrię, zaś Locrine poległ w bitwie ugodzony strzałą.
4. Królowa Gwendolene rozkazała utopić Estrildis i jej córkę Sabrinę w rzece, którą nazwała Sabren (Severn).
5. Król Maddan, syn Gwendolene miał synów Memprycjusza i Malima. Panował w pokoju przez 40 lat.
6. Memprycjusz i Malim walczyli o władzę. Każdy z nich chciał władać całą wyspą. Memprycjusz zamordował brata i stał się tyranem, który mordował członków rodziny, porzucił żonę i syna, uprawiał rozpustę, aż w końcu pożarły go wilki.
7. Ebraucus, syn Memprycjusza, wysoki siłacz walczył z Galami. Założył Eboracum w Szkocji, a także Alclud i Mount Agned. Miał 20 żon, 20 synów i 30 córek. Jego synowie to: Brutus Greenshield, Morgadad, Sisilius, Regin, Morivid, Bladud, Lagon, Badloan, Kincar, Spaden, Galii, Darden, Eldad, Isir, Gangu, Hector, Kerin, Rud, Assarakos i Buel. Córki nosiły imiona: Gloygni, Ignogen, Oudas, Gvenliam, Gaurdid, Angred, Guendoloe, Tangustel, Gorgon, Median, Methabel, Ourar, Meiliure, Kambreda, Ragan, Gael, Ecub, Nest, Cheun, Stadud, Gladud, Ehren, Blagan, Ahallac, Angees, Galaes (najpiękniejsza w Brytanii i Galii), Edra, Anaor, Stadial i Egren. Ojciec wysłał je wszystkie do Sylwiusza Alby panującego w Italii, gdzie poślubiły Trojan.
8. Brutus Greenshield, następca Ebraucusa, panował 12 lat.
9. Leil, syn Brutusa Greenshielda, ,,miłośnik pokoju i sprawiedliwości’’ założył miasto Kaerleil. Niestety jego panowanie zakończyła wojna domowa.
10. Hudibras, syn Leila przywrócił pokój i założył Kaerlen (Canterbury), Kaerguen (Winchester) i twierdzę Mount Paladur (Shaftesbury), gdzie orzeł wygłosił ludzkim głosem przepowiednię.
11. Bladud, syn Hudibrasa panował 20 lat. Założył Kaerbadon (Bath) w miejscu, gdzie znajdowały się gorące źródła. Zbudował chram Minerwy z nigdy nie gasnącym ogniem (,,Płomienie zaś, zbliżając się ku ziemi, przemieniały się w kamienne kule’’). Władał czarną magią. Próbował latać na zbudowanych przez siebie skrzydłach, lecz zginął spadając na chram Apolla w Trinovantum.
12. Lear, syn Bladuda (zeuhemeryzowana postać Leara; celtyckiego boga morza) założył Leicester. Miał córki: Gonerylę, Reganę i najmłodszą Kordelię. Przy podziale królestwa pytał córki jak bardzo go kochają. Goneryla i Regana odpowiedziały w wyszukany sposób i zostały za to nagrodzone. Kordelia odrzekła, że kocha ojca ojca tyle ile ma i ile jest wart, król oburzył się na nią i pozbawił zaszczytów. Najmłodszą królewnę poślubił Aganippus – król Franków, który nie zraził się brakiem posagu. Gdy Lear zachorował, mężowie jego starszych córek; książęta Kornwalii i Alby odebrali mu władzę, zaś córki kazały mu żyć w nędzy. Tymczasem Kordelia przyjęła ojca z miłością. Aganippus pomógł Learowi odzyskać królestwo.
13. Królowa Kordelia panowała pięć lat. Toczyła walki z siostrzeńcami Marganem i Cunedagiem, synami Maglaurosa i Hervina. Uwięzili oni ciotkę, która w lochu popełniła samobójstwo.
14. Margan i Cunedag podzielili między siebie Brytanię. Margan władał na wschodzie, a Cunedag na zachodzie. Pierwszy z nich pod wpływem złych doradców najechał ziemię kuzyna, lecz Cunedag pokonał go i zabił w bitwie.
15. Za panowania Rivalla, syn Cunedaga spadł krwawy deszcz i miała miejsce plaga much zabijających ludzi.
16. Gurgustius był synem i następcą Rivalla. Po nim panowali kolejni królowie: Sisillius, Lago, Kinmarch i Gorbodag.
17. Ferrex i Porrex, synowie Gorbodaga walczyli o władzę. Porrex chciał zabić Ferexa, lecz ten zbiegł do Galii i pokonał go z pomocą Suarda, króla Franków. Porrex zginął porąbany we śnie przez królową Widen; matkę jego i zabitego w bitwie Ferrexa.
18. Rządy pięciu królów i wojna domowa.
19. Dunwallo Molmutius, syn Clotena, króla Kornwalii, pokonał i zabił Ymnera, króla Loegrii oraz Raduaca z Cambrii i Statera z Alby. Walcząc z nimi zastosował fortel: kazał swym wojownikom zabrać broń poległych wrogów, aby ich zmylić. Zjednoczył całą wyspę i nadawał prawa (min. prawo azylu w świątyniach i nietykalność pól uprawnych). Został ochowany w zbudowanej przez siebie Świątyni Zgody w Trinovantum.
20. Belinus i Brennius byli synami Dunwalla Molmotiusa. Postać drugiego z nich, kronikarz wzorował na historycznym, galijskim wodzu Brennusie (IV wiek p. n. e.), który najechał Rzym w 387/ 386 p. n. e. Bracia początkowo walczyli o władzę, lecz potem zawarli porozumienie. Na jego mocy Belinus otrzymał Loegrię, Kambrię i Kornwalię, zaś Brennius otrzymał Northumbrię. Źli doradcy namówili Brenniusa do sojuszu z Norwegami i buntu przeciw bratu, co doprowadziło do kolejnej wojny między nimi. Brenniusa zdradził sojusznik – Guichtalc, król Danii, który odebrał mu narzeczoną; córkę króla Norwegii. Ostatecznie Belinus pokonał brata i zbudował drogi. Brennius wygnany do Galii, zawarł pakt z Seginem; księciem Allobroges i zaatakował Brytanię. Bitwie obu braci zapobiegła perswazja ich matki, królowej Conwenny. Dzięki niej nastąpiło pojednanie i obaj bracia wspólnie wyruszyli na podbój Galii, Rzymu i Germanii. Brennius zdobył Rzym i rządził nim po tyrańsku. Belinus założył Kaerusk, ufundował bramę Billingsgate w Trinovantum, zbudował też wieżę.
21. Gurgiunt Brabtruc, syn Belinusa był ,,trzeźwy i rozsądny’’. Pokonał i zabił króla Danii, który odmówił mu daniny. Wracając przez Orkady spotkał wygnanego księcia Partholoima z Hiszpanii. Pozwolił mu osiedlić się w Irlandii. Został pochowany w Mieście Legionów.
22. Guithelin, syn Gurgiunta Brabtruca był rozsądny i pokojowy. Jego żona, królowa Martia (szlachetna i uczona w sztuce), ustanowiła nowe prawo (mercjańskie). Po śmierci męża, Martia sprawowała rządy w imieniu małoletniego syna Sisilliusa.
23. Kolejni królowie: Sisillius, Kinmar i Danius.
24. Morvid, syn Daniusa i Tangusteli był przystojnym mężczyzną i dzielnym wojownikiem ale też władcą porywczym i okrutnym. Prowadził wojnę z najazdem króla Moronian, po której okrutnie rozprawił się z pobitym wrogiem. Zginął pożarty przez potwora morskiego.
25. Gorbonian, najstarszy z pięciu synów Morvida był bardzo dobrym i pobożnym królem, za którego rządów panował powszechny dobrobyt. Opiekował się chłopami i wypłacał hojny żołd swym wojskom. Został pochowany w Trinovantum.
26. Artgallo, brat i następca Gorboniana prześladował szlachty, chciał bowiem oprzeć rządy na plebsie.
27. Elidur Pobożny, brat i następca Arthgalla był miłosierny. Polując w lesie spotkał swojego zdetronizowanego brata. Zlitował się nad nim i groził ścięciem głowy każdemu kto nie chciał uznać Arthgalla za króla. Odtąd Arthgallo rządził sprawiedliwie, a gdy umarł w Carlisle, Elidur znów został królem.
28. Bracia Vigernius i Peredur pokonali w walce swego brata Elidura i uwięzili go. Peredur po śmierci brata władał łagodnie i rozsądnie. Gdy sam umarł, Elidur po raz trzeci został królem.
29. Kolejni królowie: syn Gorboniana (mądry, sprawiedliwy i miłosierny), Margan, Enniaun, Idwallo, Runno, Geruntius, Catell, Coill, Porrex, Cherin, Fulgenius, Eldad, Andragius, Urian, Eliud, Cledauc, Cleto, Gurgintius, Merian, Bledun, Cap, Owen, Sisillius, Blegabred (najlepszy z bardów), Arthmail, Eldal, Radion, Rhadderd, Samuilpenissel, Pir, Copair, Cligueill (umiarkowany, ostrożny, sprawiedliwy) i Hely, ojciec Luda, Cassibelaunusa i Nenniusa.
30. Lud, waleczny i lubiący uczty, zasłynął jako eponim Londynu (dawne Trinovantum).
31. Cassibelaunus był szczodry i waleczny. Rządził w imieniu małoletnich bratanków Androgeusa i Tenuantiusa, synów Luda. Sam został królem, zaś Androgeusa uczynił księciem Kentu, zaś Tenuantiusa – księciem Kornwalii. Dwukrotnie odparł najazd Juliusza Cezara (100 p. n. e. - 44 p. n. e.), zaś jego brat Nennius poległ raniony przez rzymskiego wodza. Trzeci najazd Cezara nastąpił w wyniku zdrady księcia Androgeusa (powodem było zabicie w pojedynku Hireglasa przez Evelina i niezadowolenie z wyroku). Po zwycięstwie Rzymian, Androgeus wstawił się u Cezara za Cassibelaunusem, który umarł i został pochowany w Eboracum.
32. Tenuantius – bratanek Cassibelaunusa był wojowniczy i surowy.
33. Cymbeline – syn Tenuantiusa został opisany jako ,,dzielny rycerz wychowany na dworze cesarza Augusta’’. Za jego życia narodził się Jezus Chrystus. Miał synów Guideriusa i Arviragusa.
34. Guiderius walczył z najazdem cesarza Klaudiusza (10 p. n. e. - 54 n. e.). Poległ w walce zabity przez Rzymianina Hamo.
35. Arviragus kontynuował walkę z najazdem Klaudiusza. Pomścił śmierć brata zabijając Hamę. Pokonany Klaudiusz zaproponował mu sojusz i małżeństwo ze swoją córką Genuissą. Cesarz założył w Brytanii Gloucester (nazwa miasta mogła pochodzić od jego syna, księcia Gloiusa). Potem Arviragus odmówił Rzymianom trybutu i pokonał wodza Wespazjana przysłanego przez Klaudiusza. Cieszył się wielkim szacunkiem Rzymian. Został pochowany w Gloucester w świątyni Klaudiusza.
36. Marius, syn Arviragusa był roztropny i mądry. Pokonał Rodrica; króla Piktów ze Scytii, który najechał Albę. Dprowadził osadników do Caithness (części Alby). Ich mężczyźni sprowadzili sobie żony z Irlandii, bowiem Brytowie nie chcieli dać im swych córek za żony. Dobrowolnie płacił daninę Rzymianom.
37. Coill, syn Mariusa został wychowany w Rzymie i utrzymywał dobre stosunki z Rzymianami.
38. Lucius, syn Coilla wysyłał listy do papieża św. Eleuteriusza (? - ok. 189) z prośbą o przysłanie misjonarzy. Papież przysłał Pagana i Duviana, którzy ochrzcili króla i cały jego lud.
39. Książę Fulgeniusa z Alby walczył z najazdem senatora Severusa. Fulgenius posłał po posiłku do Piktów ze Scytii, lecz poległ w boju.
40. Bassianus i Geta – synowie senatora Severusa walczyli o władzę.
41. Karauzjusz za zgodą Senatu dokonał inwazji na Brytanię. Ogłosił się królem, osiedlił Piktów w Albie i uniezależnił Brytanię od Rzymu. Został zabity przez legata Allektusa.
42. Asklepiodotus, książę Kornwalii został obwołany królem przeciw Rzymianom. Pokonał Allektusa i zabił go. Potem odebrał Londyn z rąk Liwiusza Gallusa. Zwalczał rozbójników. Potem Brytanię podbił Maksymin Herkuliusz, dowódca cesarza Dioklecjana i rozpętał prześladowania chrześcijan. W owych czasach żył św. Alban z Verulamium (? - ok. 304).
43. Coel – książę Colchesteru zabił w bitwie Asklepiodotusa i został jego następcą. Została wysłana misja senatora Konstancjusza do króla Coela, który sam zaproponował płacenie daniny Rzymianom.
44. Konstancjusz, którego pierwowzorem był cesarz Konstancjusz I Chlorus (250 – 306), następca Coela poślubił jego córkę Helenę; uzdolnioną muzycznie erudytkę; postać wzorowaną na św. Helenie (ok. 248/ 250 – ok. 328). Ich synem był cesarz Konstantyn Wielki (ok. 272 – 337).
45. Uzurpator Oktawiusz, książę Winessi objął władzę w Brytanii, gdy jej prawowity król Konstantyn Wielki walczył z tyranem Maksencjuszem (ok. 280 - 312) w Rzymie. Został pokonany przez senatora Traherna, jednego z wujów Konstantyna Wielkiego. Zwyciężony Oktawiusz prosił o pomoc Gomberta, króla Norwegii. Poplecznik Oktawiusza zamordował Traherna w lesie. Król władał w Brytanii do czasów cesarzy Gracjana (359 – 383) i Walentyniana II (371 – 392).
46. Maksymian został zaproszony do objęcia tronu po Oktawiuszu. Książę Conan Meriadok początkowo chciał z nim walczyć, lecz książęta Caradoc i jego syn Maurice odwiedli go od tego. Gdy Maksymian został królem, Conan Meriadok udał się do Alby, aby zgromadzić wojsko przeciwko niemu. Wybuchła między nimi wojna zakończona porozumieniem. Maksymian uniesiony pychą zaatakował Galię, gdzie walczył z księciem Inboltem. Uczynił Conana Meriadoka królem Brytanii (dawnej Armoryki). Po podboju Galii zajął Germianię, gdzie stolicą ustanowił Trewir. Zabił Gracjana i wygnał Walentyniana. Tymczasem Conan Meriadok odpierał ataki Galów i Akwitańczyków i postanowił poślubić św. Urszulę (? - ok. 304/ 451); córkę Diomotusa, króla Kornwalii, która przybyła z orszakiem 11 000 dziewic (szlachetnie urodzonych) i 60 000 dziewic z ludu. Flotę, którą płynęły, zaatakował sztorm. Dziewice padły łupem Guanisa – króla Hunów i Melgi – króla Piktów. Potem Guanis i Melga najechali Brytanię. Maksymian zginął w Rzymie zabity przez stronników Gracjana.
47. Gracjan Burgess, następca Maksymiana był tyranem obalony i zabity przez powstanie ludowe. Wówczas Brytanię najechali Szkoci, Norwegowie i Duńczycy, zaś Rzymianie ostatni raz pomogli Brytom.
48. Konstantyn, brat Aldroena, króla Bretanii objął rządy w Brytanii zaproszony przez arcybiskupa Londynu Guethelina. Pokonał wrogów i koronował się w Silchester. Miał synów: Constansa, Aureliusza Ambrozjusza i Utera Pendragona. Constans został mnichem, zaś Aureliusza i Utera wychował biskup Guethelin. Konstantyn zginął zamordowany przez swego wasala, Pikta.
49. Constans był mnichem koronowanym przez Vortigerna, który rządził za jego plecami. Vortigern chcąc umocnić swą władzę, sprowadził stu piktyjskich wojowników, których podstępem skłonił do zabicia Constansa.
50. W czasie rządów uzurpatora Vortigerna wybuchło powstanie Piktów. Ambrozjusz i Uter chronili się wówczas w Bretanii na dworze króla Budeca. Król zawarł sojusz z saskimi wodzami; braćmi Hengistem i Horsą i nadał im ziemię Sasom. Hengist oznaczył nadaną sobie ziemię rzemieniem z byczej skóry (motyw z ,,Eneidy’’, gdzie podobny fortel zastosowała kartagińska królowa Dydona). Vortigern poślubił Rowen; córkę Hengista, która nauczyła męża wznosić toasty. Przed jej poślubieniem miał synów: Vortimera, Katigerna i Pascentiusa. Do Brytanii przybyła misja św. Germana z Auxerre (378 – 448) i św. Lupusa z Troyes (ok. 383/ 390 – 478) do walki z odrodzeniem pogaństwa i pelagianizmem. Hengist został doradcą Vortigerna i całkiem go omotał. Wymógł by mogli się osiedlić Sasi Octa, Ebissa i Cerdic. Nastąpił bunt synów Vortigerna przeciw Sasom. Rowen otruła swego pasierba; zwycięskiego Vortimera. Po jego śmierci Vortigern sprowadził Hengista z powrotem. Sasi w czasie rokowań pokojowych poderżnęli gardła bezbronnym Brytom nożami ukrytymi w podeszwach butów. Vortigern został wzięty do niewoli i zmuszony do posłuszeństwa. Schronił się w Walii, gdzie naradzał się z magami. Poradzili mu budowę wieży. Gdy się zapadała, poradzili mu dodać do zaprawy krwi chłopca nie mającego ojca. Tak natrafili na młodego Merlina. Nikt nie znał jego ojca, matka zaś była księżniczką zamieszkała w klasztorze, która poczęła go z inkubem. Merlin objaśnił, że pod wieżą znajduje się jezioro, w którym były dwa smoki: biały i czerwony symbolizujące Sasów i Brytów, które walczyły ze sobą. Wygłosił też wiele innych przepowiedni, w tym zapowiedź zguby Vortigerna z rąk synów Konstantyna. Vortigern został obalony przez Ambrozjusza i spłonął w obleganej przez niego wieży.
51. Aureliusz Ambrozjusz był zuchwały, odważny, szczodry, pobożny, uczciwy, a do tego miał zdolności przywódcze. Pokonał Sasów. Hengista wziął do niewoli Eldol. Eldad – biskup Gloucester i brat Eldola orzekł śmierć dla Hengista. Wyrok wykonał Eldol. Ambrozjusz kazał pogrzebać wroga pod pogańskim kopcem. Potem pokonał jego syna Octę przebywającego w Yorku. Okazał łaskę niedobitkom Sasów i pozwolił im osiedlić się przy granicy ze Szkocją. Odbudował kościoły. Z pomocą Merlina wzniósł pomnik ku czci poległych rycerzy broniących Brytanii. Merlin czarami przeniósł z Irlandii megality zwane Tańcem Olbrzymów i ustawił je w Brytanii (Stonehenge). Miały one moc uzdrawiającą. Brytowie pod wodzą Utera Pendragona walczyli o nie z Gillomanem, królem Irlandii. Pascentius, syn Vortigerna najechał Brytanię razem z Germanami, lecz został odparty. Ambrozjusza zabił podstępem Sas Eopa udający lekarza.
52. Kiedy władzę obejmował Uter Pendragon ukazał się znak smoka na niebie. Król ten pokonał Gillomana i Pascentiusa. Kazał sporządzić dwa złote smoki; jednego dla kościoła w Winton, a drugiego dla siebie. Toczył walki z Octą i Eosą. Cywilizował dzikie narody Szkocji. Surowo karał przestępców. Uwięził Octę i Eosę w Londynie. Miał romans z Igerną; żoną Gorloisa z Kornwalii, którą uwiódł ją z pomocą Merlina przybierając postać jej męża i stał się ojcem Artura i jego siostry Anny. Tymczasem prawdziwy Gorlois zginął w walce z wojskami Utera Pendragona. Wówczas nastąpił najazd Sasów dowodzonych przez Octę i Eosę, którzy zbiegli z więzienia. Chory król dowodził obroną niesiony w lektyce, Sasi uznali za dyshonor walkę z niedomagającym przeciwnikiem i wycofali się. Uter wykorzystał to i pokonał ich. Octa i Eosa polegli, lecz władca Brytów umarł otruty przez Sasów, którzy zatruli źródełko, z którego pił wodę. Został pochowany razem z bratem wśród megalitów Tańca Olbrzymów.
53. Znany dziś na całym świecie Artur został koronowany przez arcybiskupa Dubrycjusza w Silchesterze. Był odważny, wspaniałomyślny i hojny. Gorliwie czcił Maryi. Miał tarczę zwaną Priwen, miecz Caliburn wykuty na wyspie Avalon i włócznię Ron. Pokonał Colgrina; króla Sasów oraz jego brata Baldwulfa (przy pomocy króla Hoela z Bretanii). Zwyciężył też Szkotów i Irlandczyków. Przed wytępieniem Szkotów powstrzymały go pokorne prośby miejscowego duchowieństwa. Ustanowił Angusela królem Szkotów, Uriana królem Moray, Lota zaś księciem Lothian. Poślubił piękną rzymską arystokratkę Guenevere (Ginewrę). Podbił Irlandię rządzoną przez króla Guillenura, potem zaś Islandię. Dobrowolnie podporządkowali mu się Doldavy – król Gotlandii i Gunefost – król Orkadów. Wszyscy władcy bali się Artura, on zaś zapragnął podbić Europę. Pokonał Riculfa – króla Norwegii i uczynił jej królem Lota. Podbił też Danię. Najechał Galię gdzie walczył z jej władcą; rzymskim trybunem Flollo; namiestnikiem cesarza Leona. Na jego dworze obowiązywał pełen przepychu ceremoniał, panowanie Artura zaś było prawdziwym wiekiem złotym w dziejach Brytanii. Wyzwanie rzucił mu cesarz rzymski Lucjusz Hiberiusz domagający się ponownego płacenia danin. Artura w odpowiedzi wyruszył na wojnę z Rzymianami. Lucjusz miał sojuszników z Grecji, Afryki, Partii, Medii, Libii, Frygii, Iturei, Egiptu, Babilonu, Bitynii, Syrii, Beocji i Krety. Ppod nieobecność Artura, rządy nad Brytanią sprawował jego siostrzeniec Mordred. W czasie wyprawy przeciw Rzymianom, Artur zabił olbrzyma z Góry Michała, który porwał Helenę; siostrzenicę księcia Hoela. Dużo wcześniej pokonał olbrzyma Ritho z Eryri, który nosił płaszcz podbity brodami pokonanych królów. Lucjusz poległ w bitwie, gdy tymczasem Mordred przywłaszczył sobie koronę i uwiódł królową Guenevere. Zdrajca zawarł sojusz z Sasami, na których czele stał książę Chaldric, oraz zbuntowanymi Szkotami, Piktami i Irlandczykami. Królowa Guenevere schroniła się wśród zakonnic. Artur zabił Mordreda w walce, lecz wciąż trwała wojna z jego sojusznikami. Śmiertelnie ranny król przeniósł się do Avalonu, gdzie oddał koronę Konstantynowi.
54. Konstantyn, syn Cadora, księcia Kornwalii walczył alka z Sasami i dwoma synami Mordreda. Zabił ich przy ołtarzu gdy szukali schronienia. Za karę zginął z ręki Conana.
55. Aureliusz Conan był mężnym młodzieńcem, lecz niepotrzebnie rozpętał wojnę domową z wujem.
56. Vortipore był mądrym władcą, który zwyciężył Sasów.
57. Malgo – dbający o wykwintny ubiór, waleczny, hojny, ,,… nienawistny w oczach Boga z powodu swych tajnych występków’’, ponownie przyłączył Irlandię, Islandię, Gotlandię, Orkady, Norwegię i Danię.
58. Careticus - ,,miłośnik wojen, cieszący się nienawiścią zarówno Boga jak i Brytów’’. Za jego panowania miał miejsce najazd Sasów i Gormunda – króla Afrykanów na Irlandię. Brytania została spustoszona przez wojska afrykańskie, zaś Gormund oddał ją Sasom.
59. W czasie kiedy Brytania znajdowała się we władaniu licznych królów saskich przybyła misja św. Augustyna z Canterbury (? - 604/ 605).
60. Cadven – właśc. Cadfan ap Iago (580 – 625) król wybrany przez Brytów w Leicesterze do walki z Ethelfridem (? - 616); królem Kentu. Obaj władcy z wrogów stali się przyjaciółmi.
61. Cadwallo (? - 633/ 644) syn Cadvena był wychowywany wraz z saskim królewiczem Edwinem na dworze Salomona, króla Bretanii. Brian – bratanek Cadwallona namówił go do buntu przeciw Sasom. Edwina, który stał się wrogiem Cadwallona, uzyskał pomoc czarodzieja Pellitusa z Hiszpanii. Brian nie mogąc upolować jelenia, wyciął sobie kawałek uda, aby nakarmić stryja. Cadwallo przebrany za żebraka zabił zaostrzoną laską czarodzieja Pellitusa. Pokonał króla Pendę (? - 655) oblegającego Exeter. Następnie zwyciężył w bitwie Edwina, który poległ w walce. Cadwallo mordował saskie kobiety i dzieci. Zabił Osrica (? - 636/ 634) – następcę Edwina. Pokonał też św. Oswalda (604 - 642) – króla Northumbrii. Wybuchła wojna między saskimi królami Oswim i Pendą. Cadwallo po śmierci został zabalsamowany i wystawiono mu brązowy pomnik konny.
62. Cadwallader był dzielny i rządził pokojowo. Kiedy zachorował, nastąpiły wojna domowa, głód i zaraza. Król odpłynął wówczas do Armoryki, zaś wyludniona Brytanii upadła. Anioł zabronił królowi wracać do Brytanii. Cadwallader udał się za to do Rzymu do papieża św. Sergiusza I (ok. 650 – 701). Brytowie mieli odzyskać swój kraj dopiero, gdy relikwie ich świętych wrócą na miejsce.
63. Ivor i Ini, synowie Cadwallera nadaremno usiłowali odzyskać wyspę za pomocą korsarstwa. Ostatni Brytowie popadli w barbarzyństwo i otrzymali nazwę Walijczyków.
,,Historia królów Brytanii’’ wywarła ogromny wpływ przede wszystkim na rozwijane przez kolejnych autorów legendy o królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu. 3 Na przestrzeni wieków Geoffrey z Monmouth inspirował takich autorów jak: bł. Wincenty Kadłubek (w jego kronice Lestek pokonał Aleksandra Wielkiego przy pomocy podobnego fortelu jak król Dunwallo Molmutius), William Szekspir (dramaty ,,Cymbelin’’ i ,,Król Lear’’), R. E. Howard (zanim stworzył postać Conana z Cimmerii, istniały legendy o królach Conanie Meriadoku i Aureliuszu Conanie 4), J. R. R. Tolkien (jednym z bohaterów ,,Władcy Pierścieni’’ jest hobbit Meriadoc Brandybuck), C. S. Lewis (w ,,Księciu Kaspianie’’ występuje telmarska dziewczynka o imieniu Gwendolina), Marion Zimmer Bradley (jej powieść fantasy ,,Kapłanka Avalonu’’ opiera się na legendzie o brytyjskim pochodzeniu św. Heleny i jej syna, Konstantyna Wielkiego), Andrzej Sapkowski (jedna z czarownic z ,,Sagi o wiedźminie’’ nazywała się Sabrina Glevissig), a być może nawet twórców serialu ,,Sabrina, nastoletnia czarownica’’ z lat 90 – tych XX wieku.
1 Odsyłam do posta: ,,Przepowiednie Merlina’’.
2 Odsyłam do posta: ,,Eneida’’.
3 Odsyłam do posta: ,,Legendy arturiańskie’’.
4 Odsyłam do posta: ,,Conan – władca wyobraźni’’.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz