,,Tryton (łac. Triton), grecki bóg morski, syn Posejdona i Afrodyty, przedstawiany z ogonem delfina, kopytami konia i rogiem z muszli w ręce'' - ,,Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga tom 17''.
Podczas gdy starożytni Grecy i Rzymianie znali tylko jednego Trytona, w zoologii wyróżnia się znacznie więcej trytonów. Prawdziwe trytony należą do mięczaków, ale także są płazy o takiej nazwie. Zacznijmy od trytonów - bezkręgowców.
Jak wiemy Tryton grał na rogu z muszli. W Morzu Śródziemnym żyje podwodny, skrzelodyszny ślimak Charonia nodifera, którego muszla po usunięciu, lub przedziurawieniu wierzchołka, znakomicie nadaje się do celów sygnalizacyjnych - taki użytek z 30 - centymetrowych muszli Charonia nodifera robili Grecy i Rzymianie. Trytony mieszczą się w granicach 25 - 50 cm wys. Największym ich reprezentantem jest tryton olbrzymi (do 50 cm wys. muszli), z której rdzenna ludność wysp Pacyfiku i Oceanu Indyjskiego do dziś produkuje instrumenty muzyczne. Muszli trytonów nie sposób pomylić z muszlami innych mięczaków. Wierzchołek jest spiczasty, lecz posuwając wzrok w stronę wylotu, widzimy jak się rozszerza i jak bardzo jest zaokrąglona. U wylotu znajduje się fantazyjne zagięcie. Ubarwienie zależy od gatunku. Tryton olbrzymi jest ubarwiony mieszanką koloru złotego, brązu i bieli, wnętrze jego muszli jest zabarwione zgaszonym odcieniem różu, zaś od spodniej strony fałd znajdujących się przy wylocie, biel kontrastuje z brązowymi paskami. Istnieją również ciemnopomarańczowe trytony.
Większość ślimaków (z wyjątkiem słodkowodnych żyworódek) to obojnaki, u których występuje zapłodnienie krzyżowe (ma miejsce gdy dwa osobniki dwupłciowe wymieniają się komórkami płciowymi). Trytony składają mnóstwo jaj, z których wychodzą planktonowe larwy z gładkimi muszelkami, które z wiekiem stają się pokryte coraz większą ilością pierścieni wzrostu, powodujących chropowatość muszli. Błędem byłoby mniemać, że muszle trytonów budzą zainteresowanie tylko mało znanych ludów na ,,drugim końcu świata''. Przeciwnie! Muszle trytonów są bardzo cenioną ozdobą i dlatego wiele tych ślimaków jest masowo zabijanych właśnie z powodu muszli. Trytony są mięsożerne; pełzając po dnie zjadają żyjące tam zwierzęta jak: strzykwy, gąbki, rozgwiazdy etc. Wiele z nich (również tryton olbrzymi) poluje na koronę cierniową - ogromną rozgwiazdę, pokrytą trującymi kolcami, która pustoszy rafy koralowe od Kenii po Tahiti ... z winy człowieka. Jeśli poprzedni rozdział został uważnie przeczytany, można przytoczyć przykład małp bezkarnie niszczących uprawy z powodu tępienia lampartów. Korona cierniowa sama w sobie nie jest ,,szkodnikiem'' - gdyby wymarła, pociągnęłoby to za sobą wyginięcie trytonów. Wniosek nasuwa się tylko jeden: rezygnując z kupna muszli trytonów przyczynisz się do ochrony raf koralowych!
*
Podczas gdy opisywanych poprzednio trytonów daremno szukać w Bałtyku, trytony - płazy żyją w wodach słodkich całej Polski. To dziwne dlaczego traszki (płazy ogoniaste) nazywane są ,,trytonami'' skoro nie są podobne ani do delfinów, ani do koni, ani tym bardziej do ludzi (w ramach ciekawostki: kiedy odkryto ogromną, kenozoiczną, kopalną salamandrę, uznano ją za szczątek zgładzonego biblijnym potopem człowieka, toteż zwierzę otrzymało nazwę andrias, czyli człowiek). Wyróżniamy takie gatunki traszek jak:
zwyczajna, grzebieniasta, helwecka, alpejska i karpacka. Z wyglądu przypominają jaszczurki, ale można je odróżnić, zwłaszcza na podstawie pojawiającego się na czas godów u samca traszki grzebieniastej ząbkowanego fałdu skóry, sprawiającego ,,przedpotopowe'' wrażenie, owego grzebienia uwidocznionego w nazwie. Traszka helwecka ma palce spięte błoną pławną, a skóra traszki grzebieniastej (w ciemnoniebieskim odcieniu) jest grubsza niż u innych traszek i lekko chropowata czym upodabnia się do skóry gadów. Ze skórą traszek wiązały się rozmaite zabobony. Np. w irlandzkich wierzeniach ludowych, ten kto polizał brzuch trytona, zyskiwał dar leczenia oparzeń. Ale to jest nieprawda i niech Czytelnik nawet nie próbuje tego robić, oraz niech pamięta, aby po kontakcie z płazami myć ręce. Omawiane zwierzęta są drapieżne; zjadają zwierzynę mniejszą od siebie, same padają łupem drapieżnych ryb, ptaków, jeży, czy szczurów. Prymitywne zapłodnienie ma miejsce wiosną i odbywa się przez kloakę. Potem samica składa skrzek, z którego wylęgają się kijanki - w odróżnieniu od kijanek żabich są mięsożerne, tak jak ich ,,rodzice''. Traszki (w Polsce wszystkie gatunki pod całkowitą ochroną prawną) są biologicznymi wskaźnikami jakości wody, giną wraz z zanieczyszczeniem swojego środowiska. W Polskiej Czerwonej Księdze znajduje się traszka karpacka.
zwyczajna, grzebieniasta, helwecka, alpejska i karpacka. Z wyglądu przypominają jaszczurki, ale można je odróżnić, zwłaszcza na podstawie pojawiającego się na czas godów u samca traszki grzebieniastej ząbkowanego fałdu skóry, sprawiającego ,,przedpotopowe'' wrażenie, owego grzebienia uwidocznionego w nazwie. Traszka helwecka ma palce spięte błoną pławną, a skóra traszki grzebieniastej (w ciemnoniebieskim odcieniu) jest grubsza niż u innych traszek i lekko chropowata czym upodabnia się do skóry gadów. Ze skórą traszek wiązały się rozmaite zabobony. Np. w irlandzkich wierzeniach ludowych, ten kto polizał brzuch trytona, zyskiwał dar leczenia oparzeń. Ale to jest nieprawda i niech Czytelnik nawet nie próbuje tego robić, oraz niech pamięta, aby po kontakcie z płazami myć ręce. Omawiane zwierzęta są drapieżne; zjadają zwierzynę mniejszą od siebie, same padają łupem drapieżnych ryb, ptaków, jeży, czy szczurów. Prymitywne zapłodnienie ma miejsce wiosną i odbywa się przez kloakę. Potem samica składa skrzek, z którego wylęgają się kijanki - w odróżnieniu od kijanek żabich są mięsożerne, tak jak ich ,,rodzice''. Traszki (w Polsce wszystkie gatunki pod całkowitą ochroną prawną) są biologicznymi wskaźnikami jakości wody, giną wraz z zanieczyszczeniem swojego środowiska. W Polskiej Czerwonej Księdze znajduje się traszka karpacka.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz