Minogi

Minogi oraz spokrewnione z nimi śluzice żyją zarówno w wodach słodkich, jak też w morzach i oceanach. Chociaż z wyglądu przypominają węgorze, nie są rybami. Zaliczają się raczej do przodków tej gromady. Minogi i śluzice reprezentują gromadę bezczaszkowców – nie mają szczęk, ale posiadają strunę grzbietową.

Podobne do nich organizmy zamiast szczęk mające zwykły otwór gębowy istniały już w ordowiku i z nich wyewoluowały bardziej zaawansowane w rozwoju ryby. Należą do nich min. minóg morski, rzeczny, strumieniowy, ukraiński, węgierski, śluzica atlantycka itd.

Śluzice nazwane tak z powodu wydzielania dużych ilości śluzu przypominają nieco kiełbasy. Są pozbawione łusek. Ich chrzęstne szkielety są tak elastyczne, że śluzice potrafią … zaplątywać się w supły! Poruszają się znacznie bardziej ociężale niż minogi. Największe z nich mierzą 1 m długości (podobnie jak największy z minogów – minóg morski). Posługują się najbardziej prymitywnymi wśród kręgowców nerkami (przez całe życie korzystają z przednercza). Ich otwory gębowe są otoczone ampułkami (jak u niektórych ryb np. sumów). Śluzice mają też … wysuwane języki. Przez długi czas kwestionowano u nich obecność narządu linii bocznej, a obecnie niektórzy zoolodzy, ze względu na bardzo prymitywną budowę tych zwierząt nie uważają ich za kręgowce! Śluzice dzielą się na 43 gatunki, w ich oczy (w przeciwieństwie do minogów) są ukryte pod pozbawioną barwnika skórą.

Prawdziwe minogi wyewoluowały w karbonie. Od karbonu do obecnych czasów niewiele się zmieniły. Podobnie jak śluzice nie posiadają łusek, a ich chrzęstne szkielety nadają ciału wielką elastyczność. Z tyłu znajdują się płetwy grzbietowa i ogonowa, brak innych płetw. Serce jest chronione ,,puszką’’ z chrząstki. Po bokach ciała znajdują się otwory oddechowe (14 po 7 z obu stron). Najbardziej charakterystyczną cechą ich anatomii są okrągłe, pozbawione żuchwy otwory gębowe (zamykane kiedy minóg płynie) wyposażone w rogowe odpowiedniki zębów u ryb. Otwór minoga rzecznego jest wyraźnie szerszy niż u minoga strumieniowego i ukraińskiego. Minogi dzielą się na 40 gatunków uszeregowanych w 8 rodzajów i 3 rodziny.

,,Nie dla psa kiełbasa, nie dla prosiąt miód...’’ - można by również dokończyć - ,,nie dla śluzicy zwinne i szybkie ryby’’. Rzeczywiście – te wolno pływające stworzenia konsumują padlinę, oraz stworzenia z różnych przyczyn nie mogące uciekać przed nimi (np. ryby w sieci). Śluzice przyczepiają się otworów gębowego, lub odbytowego, po czym wysysają wnętrzności. Podobnie czynią minogi; w razie potrzeby potrafiące być łowcami bądź padlinożercami. Oczywiście żaden minóg nie może krzywdzić ludzi – to raczej oni są niebezpieczni dla tzw. smoczkoustych (grupa, do której zaliczano łącznie minogi i śluzice) niż odwrotnie, do czego jeszcze wrócimy.

W stadium larwy minogi odżywiają się planktonem filtrowanym z wody. Omawiane stworzenia się rozdzielnopłciowe i jajorodne. Śluzice nie przechodzą stadium larwy. Młode i dorosłe osobniki różni tylko rozmiar. Co innego minogi. Ich larwy nazywamy ,,ślepicami’’ z powodu braku oczu. Podobnie jak u śluzic ich specjalnością jest wydzielanie dużych ilości śluzu, którym wyścielają norki kopane w dennym mule. Minogi żyją krótko – w stadium ślepicy od kilku miesięcy do kilku lat, dorosłe niewiele więcej.

Niewielka jest ich rola w kulturze człowieka. ,,Café pod Minogą’’ było miejscem gdzie w czasach PRL – u Stefan ,,Wiech’’ Wiechecki opowiadał swoje przygody z okresu okupacji.

Co możemy powiedzieć o znaczeniu przyrodniczo – gospodarczym omawianej gromady? Należy docenić ich rolę w likwidacji padliny, chociaż wysysanie wnętrzności ryb w sieci czyni je konkurentami rybaków (dotyczy to zwłaszcza śluzic). W Japonii zjada się śluzice, a we Francji – minogi (w rejonie Bordeaux noszą one nazwę ,,smoczków’’ i ,,fletów siedmiorurkowych’’). Mają one też niebagatelne znaczenie naukowe do odtwarzania ewolucji najstarszych kręgowców.

Minogom zagrażają zanieczyszczenia wody i regulacja rzek (utrudniająca minogom rzecznym drogę na tarło z morza do wód słodkich). Ochrania się jedynie ślepice minogów rzecznych, ale minogi strumieniowe i ukraińskie znajdują się pod całkowitą ochroną prawną przez całe życie. W Polskiej Czerwonej Księdze znajdują się: minóg rzeczny, strumieniowy i ukraiński.