niedziela, 7 września 2014

Kryptozoologia w fantasy

,,Nie było też sensu wykazywać im zdumiewającego podobieństwa do wierzeń górskich plemion w Nepalu, które lękają się Mi – Go, czyli strasznych yeti, żyjących na pokrytych lodem skalistych szczytach Himalajów'' – H. P. Lovecraft ,,Szepczący w ciemności''

,, […] - Parokrotnie obserwowano w Puszczy Kampinoskiej węża, który nie przypominał żadnego z istniejących gatunków, ale nie udało się go złapać ani pozyskać żadnych namacalnych śladów jego istnienia – powiedziałem. - Choć jest teoria, że mógł to być nietypowo ubarwiony wąż Eskulapa.
- A ja słyszałem o obserwacjach Tatzelwurm przed wojną na Śląsku...
'' - Andrzej Pilipiuk ,,Yeti ciągną na zachód'' [w]: ,,Szewc z Lichtenrade''

Kryptozoologia, czyli dziedzina wiedzy z pogranicza zoologii i mitologii zajmująca się zwierzętami, których istnienie nie zostało udowodnione1, jest bardzo wdzięcznym i co paradoksalne – mało wyeksploatowanym tematem dla fantastów.



Już na początku XX wieku niektórzy autorzy tacy jak Arthur Conan Doyle, czy Edgar Rice Burroughs pisali o cudem przetrwałych do naszych czasów populacjach dinozaurów, żyjących gdzieś na tropikalnym płaskowyżu w Ameryce Południowej (,,Świat zaginiony''), na fikcyjnej wyspie Caspak (,,Ląd zapomniany przez czas''), albo w podziemnej krainie Pellucidar, do której trafił sam Tarzan. Współcześnie niektórzy wierzą, że dinozaury przeżyły w dorzeczu Konga.



Z kolei pierwowzorem hyboryjskich bestii – podobnych nieco do goryli szarych małp gustujących w ludzkim mięsie (z jedną z nich Conan walczył w lochu), jak również górskich, białych małp, na które Thongor z Lemurii polował dla futer, mogły być yeti.





W ,,Podróży 'Wędrowca do Świtu''' C. S. Lewisa pojawia się wzmianka o morskich kryptydach, będących bohaterami mitów i legend, takich jak: gigantyczny wąż morski, który zaatakował tytułowy okręt, a także gigantyczne głowonogi: Kraken i słabo poznana przez naukę kałamarnica olbrzymia. Zdaniem Lewisa, ludzie pragnący z bliska zobaczyć te groźne dla nich stworzenia nie byli zbyt mądrzy.



W powieści ,,Harry Potter i Komnata Tajemnic'' J. K. Rowling, pyszałkowaty i nieudolny nauczyciel obrony przed czarną magią, Gilderoy Lockhart (idol Hermiony Granger) napisał książkę ,,Rok z yeti'', w której przywłaszczył sobie zasługi innego czarodzieja, na którego rzucił zaklęcie niepamięci. Z książki tej można się było min. dowiedzieć, że ulubionym kolorem Lockharta był liliowy.




W ,,Sadze Zmierzch'' Stephenie Meyer kryptydami były olbrzymie wilki, w które zamieniał się wilkołak Jacob Black i jego koledzy z indiańskiego rezerwatu La Push. Stworom tym przypisywano niesłusznie zagryzanie ludzie, czemu w rzeczywistości były winne złe wampiry o czerwonych oczach. Innym nawiązaniem do kryptozoologii jest imię córeczki Edwarda i Belli Cullenów, Renesme (imię to nadała jej Bella z połączenia imion swojej matki Rene i teściowej – Esme). Wampiryczna dziewczynka była przezywana ,,Nessie'', co nasuwa skojarzenia z potworem z Loch Ness i co nie podobało się Belli.



Całkiem sporo nawiązań do kryptozoologii, a nawet do kryptobotaniki można odnaleźć w prozie Andrzeja Pilipiuka. Można by tu wymienić zarówno ,,kudłacza'' – niszczącego uprawy mamuta, którego neandertalczycy z Dębinki sprowadzili czarami z przeszłości, a na którego polował Jakub Wędrowycz (niektórzy wierzą, że mamuty przetrwały do dzisiaj na Syberii), żyjący w czasie II wojny światowej w warszawskich Łazienkach, wielki, jadowity pyton Satha, którego prof. Apfelbaum przywiózł z Tanganiki (ów wąż został zapożyczony z prozy R. E. Howarda), niewidzialna gęś Filaretowa, której kolonia żyła jeszcze u progu XX wieku na polarnej wyspie u wybrzeży Rosji, a nawet sprowadzony do Polski przez prof. Apfelbauma silnie narkotyczny, czarny lotos, znany z opowiadań o Conanie. Antykwariusz Robert Storm w swoich poszukiwaniach natrafił na pozostałości międzywojennego, polskiego filmu fantastycznego ,,Yeti ciągną na zachód'', który jako pasjonat historii zamierzał zrekonstruować.




Do kryptozoologii odwołuje się również piękny film familijny ,,Koń wodny. Legenda głębin'', którego akcja toczy się w czasie II wojny światowej o przyjaźni chłopca z młodym potworem z Loch Ness, zwanym Crusoe.



1 Zwierzęta, którymi zajmuje się kryptozoologia to tzw. ,,kryptydy''. Ich najlepiej znani przedstawiciele to: yeti – himalajski ,,człowiek śniegu'', nessie – potwór z Loch Ness, a także nieco mniej znane Wielka Stopa (bigfoot, sasquatch) i chupacabra.   

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz