środa, 13 września 2017

Kruk w mitologiach indoeuropejskich






,,KRUK, wrona w mitologiach ie. ptaki o skomplikowane semantyce. Zasadniczo związane były (jak wszystkie ptaki) z 'jasną' strefą niebiańską (...), ich kolor zaś  i pokarmowy behawior lokalizowały je w 'ciemnym' obszarze ziemskim (podziemnym). Próbą wyjaśnienia tej ambiwalencji jest tradycja mówiąca o tym, że pióra kruka pierwotnie były białe, ale sczerniały na skutek klątwy boga (...); biały ten ptak zaczął oznaczać wyjątkową rzadkość: już w sanskr. śvetakāka 'coś niewiarygodnego' znaczy właściwie 'biała wrona'. Kruk obcował z niebianami (...), ale równocześnie jako padlinożerca (por. przekonanie, że kruki wydziobują oczy zmarłym), łączył się z nieszczęściem i śmiercią; czyniło to z ptaka swoistego mediatora. → Bran, tj. 'Kruk', syn Llŷra (...), Lera, był jednym z władców świata zmarłych. Rzymianie głos wrony uważali za znak złowróżbny (...), ale i krukom, i wronom przypisywali zdolności przeczuwania deszczu (...). W Indiach zachłannemu braminowi groziło obrócenie się w kruka na sto lat (...), kruk przepowiedział → Gunnarowi i Hӧgniemu śmierć z ręki → Atlego (...), a żonie → Stawra Godinowicza przyniósł wieść o wrzuceniu bohatera do lochu (por. pol. krakać 'wydawać głos kruka; ponuro wróżyć'; sanskr. nimittakrt 'kruk, wrona', dosł. 'dający wróżbę'). Wedle tradycji beockiej wrona wskazała miejsce pochówku Hezjoda (...). Kruczym (oraz wilczym i wężowym) mięsem nakarmiony został → Gotthorm, zanim podstępnie zranił śmiertelnie → Sigurda i sam padł z jego ręki (...). Kruki doprowadziły → Mhera (2) do miejsca jego wiecznego ukrycia i kruk szarpał mu nerki. → Jama w obawie przed → Rawaną przybrał postać kruka; kruk lub wrona były ornitomorficznymi postaciami → Badb. Przez jezioro Wronie (grec. Alkyonía) w Argolidzie prowadziła droga do → Hadesu (...). Związek ze śmiercią wpłynął na przekonanie o długowieczności kruka/ wrony ( [...] 'wiek wroni' miała osiągnąć → Hekabe; [...]; por. ros. karga, korga 'wrona; stara kobieta'; [...]) i mądrości (por. wyobrażenia tego ptaka na hełmie → Ateny)'' - Andrzej M. Kempiński ,,Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich''




Mieć żmiję w domu







,,KUCZARIĆA w mit. połsłow. (chorw.) dobry duch opiekujący się domem, występujący w postaci żmii. [...]'' - Andrzej M. Kempiński ,,Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich''

Skąd się wzięli Krywicze?







,,KRIW w mit. wschsłow. (ros.) praprzodek i eponim plemienia połockich Kriwiczów, od nazwy których pochodzi łot. krìvisk, krìevs 'Rosjanin' i Krìevija 'Rosja''' - Andrzej M. Kempiński ,,Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich''