wtorek, 6 marca 2018

,,Raport z Północy''


,,Norwegowie w domach i chatach,
Dziękują Ci, wielki Boże!
On zachował ten kraj
Nawet pomimo to, że wygląda to źle.
I gdy ojcowie walczyli,
A matki płakały,
Pan po cichu się wzruszył,
Więc wygraliśmy nasze prawa''
- Bjørnestre Bjørnson ,,Tak, kochamy ten kraj'' (hymn Norwegii)








Czytelnicy bloga ,,Mitoslavia'' z pewnością zauważyli, że nie raz i nie dwa pisałem na nim o twórczości Andrzeja Pilipiuka, którego zaliczam do swoich ulubionych Autorów ;). W marcu 2018 r. przeczytałem jego najnowszą książkę - ,,Raport z Północy''. Choć Pilipiuk zasłynął jako fantasta, tematyka jego ostatniej książki jest nieco inna. Opowiada ona bowiem o podróżach Autora po Szwecji i Norwegii odbytych w latach: 1999 (z ojcem), 2002 (z przyszłą żoną Katarzyną), 2010 ( z żoną i córką), 2013 i dwukrotnie w 2016 roku.
Autor szczegółowa omawia swoją fascynację Skandynawią jako ,,lepszym światem'', która narodziła się w czasie jego smutnego, pełnego nędzy dzieciństwa spędzonego w PRL. To właśnie wtedy zrodził się też antykomunizm Autora, który podzielam ;). Choć niektórzy Polacy, również konserwatyści dobrze oceniają szkołę w PRL – u z powodu większej dyscypliny, przeciwstawiając ją szkole we współczesnej Polsce, wspomnienia Pilipiuka z owej często idealizowanej szkoły są zdecydowanie traumatyczne. W latach nauki zetknął się w niej z licznymi patologiami społecznymi, z częstymi kradzieżami, znęcaniem się psychicznym i fizycznym ze strony rówieśników i nauczycieli, z takimi negatywnymi zachowaniami jak: zaniedbywanie higieny, psucie windy, podpalanie śmietników. Szczerze współczuję Autorowi, bo i sam padałem ofiarą mobbingu ze strony klasy w gimnazjum, aczkolwiek z tego co czytam, miał on gorzej :(.









Autor chwali w Skandynawach czyste i zadbane miasta, zamieszkane przez miłych i spokojnych ludzi, wysiłek włożony w XIX wieku w wyjście z nędzy Norwegii i Szwecji, udaną walkę z alkoholizmem w Szwecji, pracowitość i pobożność XIX – wiecznych Szwedów, duńską komedię kryminalną ,,Gang Olsena'', norweskich uczonych – Armauera Hansena (zasłużonego w walce z trądem), odkrywcę polarnego Fritjofa Nansena (badał Biegun Północny na statku ,,Fram''; swoimi wpływami u europejskich monarchów przyczynił się do zapobiegnięcia interwencji szwedzkiej w Norwegii i przyznania jego ojczyźnie niepodległości), kontrowersyjnego podróżnika Thora Heyerdahla (nauka ostatecznie obaliła jego śmiałe teorie), warsztaty nauki rzemiosła dla szwedzkich dzieci, norweskiego króla św. Olafa (osobiście chrystianizując swój kraj spalił Völsi; zasuszony penis ogiera będący obiektem kultu fallicznego), św. Brygidę Szwedzką i jego córkę św. Katarzynę Szwedzką (ukazuje zakon brygidek jako ,,złote ogniwo'' 1 łączące szwedzką Vadstenę i polski Gdańsk), norweskie kościoły stav (masztowe) – jeden z nich zwany Wang został przeniesiony z Norwegii do Karpacza i służy polskim protestantom, muzeum wraku ,,Vasa'', Raula Wallenberga – bohaterskiego Szweda, który w czasie II wojny światowej ratował Żydów i zginął zamordowany przez Sowietów, faunę Gotlandii (liczne jeże i archaiczną rasę owiec), rzeźby norweskiego artysty Vigelanda (Autor porównuje je z polskimi dziełami Stanisława Szukalskiego; artysty równie genialnego co szalonego), ks. Stanisława Trzeciaka (wyklinanego przez ,,michnikoidów'' jako przedwojenny antysemita, który jednak w czasie II wojny światowej ratował Żydów), oraz szwedzkie ogrody zoologiczne (ojciec Autora pracował w warszawskim zoo, zaś w Borås mógł porównać pracę swoich kolegów po fachu). Autor z dużą dozą sympatii i ciekawości świata pisze o Lapończykach – najstarszym; koczowniczym i wyznającym szamanizm ludzie Europy, którego kultura sięga czasów epoki kamienia. Omawia min. ich panteon (notabene to nie Litwini, ale Lapończycy byli ostatnimi poganami Europy, którzy ostatecznie przyjęli chrzest dopiero w XVII wieku). Pilipiuk pisze też o Hanzie – średniowiecznej i nowożytnej organizacji handlowej skupiającej miasta Europy Północnej od Londynu po Nowogród Wielki i o mrocznych, inspirowanych skandynawskimi legendami grafikach szwedzkiego artysty Johna Bauera.









Ważną rolę w książce odgrywają skandynawscy (i nie tylko) pisarze jak: Margit Sandemo – autorka ,,Sagi o Ludziach Lodu'' (trafia do szpitala psychiatrycznego z powodu swoich rzekomych kontaktów z … krasnoludkami), Astrid Lindgren – autorka min. ,,Dzieci z Bullerbyn'', cyklu o Pipi Langstrumpf i ,,Braci Lwie Serce'', Selma Lagerlöf – autorka ,,Cudownej podróży'', Gösty Knutssona – autor ,,Przygód Filonka Bezogonka'', Ägot Gjems - Selmer – autorka ,,Nad dalekim cichym fiordem'', Knut Hamsun (norweski noblista, który za kolaborację z Hitlerem trafił po wojnie do … szpitala psychiatrycznego), Tove Jansson – autorka baśniowego cyklu o Muminkach, polski pisarz i odtwórca historyczny Wojciech ,,Cleritus'' Świdziniewski (1975 – 2009) – autor antologii fantasy ,,Kłopoty w Hamdirholm'' (Pilipiuk na jego cześć postawił mu w Szwecji stelę nagrobną wzorowaną na stelach wikingów). Dowiedziałem się również, że popularny niegdyś serial ,,Niewolnica Isaura'' był oparty na powieści brazylijskiego pisarza Bernarda Guimarãesa z 1875 roku. Z książki dowiadujemy się również, że Autor nie przepada za twórczością J. R. R. Tolkiena (osobiście uwielbiam twórczość Tolkiena, co widać z postów na moim blogu, ale ,,de gustibus non disputandum'').









Z zasłużoną krytyką zetknęły się takie zjawiska jak: reformacja (za ikonoklazm, którego łupem padło wiele bezcennych, katolickich zabytków, ludobójstwo na Żydach i katolikach, oraz libertynizm współczesnych skandynawskich protestantów), krwawa łaźnia sztokholmska z 1520 r. (masakra luteran dokonana z rozkazu króla Danii Chrystiana II i katolickiego biskupa Gustawa Trolle; niejako skandynawski odpowiednik Nocy Świętego Bartłomieja), eugeniczny program zagłady biologicznej i kulturowej Lapończyków realizowany przez rządzących Szwecją lewaków aż do lat 70 – tych XX wieku (polegał min. na przymusowym odbieraniu dzieci i zakazywaniu koczownictwa), aborcja (wbrew temu co twierdzą lewacy jej bardzo wysoka liczba w Szwecji wcale się nie zmniejsza pod wpływem edukacji seksualnej), islamizacja wspierana przez polityczną poprawność – tolerowanie ohydnego procederu obrzezania kobiet, z którym walczyły Oriana Fallaci i Waris Dirie, przyzwolenie na gwałty, zamachy, handel żywym towarem i pedofilię z obawy o posądzenie o nietolerancję, zbrodnie Andersa Breivika mordującego niewinne dzieci na wyspie Utoya, działalność szwedzkich neonazistów (Autor stanowczo się od nich odcina) i norweskiego satanisty Varga Vikernesa, który spalił zabytkowy kościół stav i zamordował innego muzyka, wreszcie mataczenie Rosji, Szwecji i Finlandii w sprawie zatonięcia promu ,,Estonia'' w 1994 roku (Estonia była skazana na samotną walkę w celu dotarcia do prawdy, trochę tak jak Polska po katastrofie smoleńskiej w 2010 roku).
Książkę oceniam jako bardzo ciekawą, odważną, skrzącą się humorem, zawierającą dużo ciekawostek, pomocną w lepszym zrozumieniu prozy Pilipiuka – zwłaszcza trylogii ,,Norweski dziennik'' i cyklu ,,Oko jelenia'' ;).





1 Nawiązuję tu do książki ,,Złote ogniwa'' Normana Daviesa, w której opisane zostały rzeczy łączące historię Polski z historią reszty Europy.