poniedziałek, 28 września 2020

Płaska Ziemia

 

,,Potem ujrzałem czterech aniołów stojących na czterech narożnikach Ziemi, powstrzymujących cztery wiatry Ziemi, aby wiatr nie wiał po ziemi ani po morzu, ani na żadne drzewo’’ - Ap 7,1.





 

Choć potocznie mówi się o kuli ziemskiej, w rzeczywistości Ziemia nie jest idealną kulą. Jest lekko spłaszczona przy biegunach, bowiem w przyrodzie (inaczej niż w matematyce) nie istnieją idealne figury geometryczne. Takie jest oficjalne stanowisko nauki przekazywane w szkołach na lekcjach geografii.







W popularnych wyobrażeniach ludzie dawnych wieków (zwłaszcza średniowiecza) uważali Ziemię za płaską. W rzeczywistości wyobrażenia te szybko i wcześnie korygował rozwój żeglugi. Na przestrzeni wieków ludzie wyobrażali sobie kształt Ziemi na najróżniejsze sposoby, zaś mocno zakorzenione łączenie średniowiecza z mitem Płaskiej Ziemi jest w istocie bardzo krzywdzące dla tej epoki.







W mitologii indyjskiej Ziemia w kształcie dysku opierała się na czterech słoniach (dignagach) stojących na grzbiecie olbrzymiego żółwia.






W mitologii słowiańskiej Ziemia spoczywała na grzbietach trzech wielorybów, na szczupaku, żabie, lub między rogami byka, opasana zaś była cielskiem Żmija lub Żmii (A. Szyjewski ,,Religia Słowian’’).







W mitologii Indian północnoamerykańskich Ziemia spoczywała na grzbiecie wielkiego żółwia.

Homer (VIII wiek p. n. e.) wyobrażał sobie Ziemię jako dysk otoczony oceanem i nakryty niebem.

Tales z Miletu (624/ 625 p. n. e. - 545/ 547 p. n. e.) uważał, że Ziemia unosi się na wodzie.

Anaksymander z Miletu (ok. 610 p. n. e. – ok. 546 p. n. e.) uważał, że Ziemia ma kształt cylindryczny.

Anaksymenes (585 p. n. e. – ok. 525 p. n. e.) uważał Ziemię za dysk oparty na poduszce powietrznej i tworzący gwiazdy ognistym wydechem.

Parmenides (ok. 540 p. n. e. - ok. 470 p. n. e.) uznał kształt kształt Ziemi za kulisty.

Arystoteles (385 p. n. e. - 322 p. n. e.) pisał, że zakrzywienie horyzontu wynika z kulistości Ziemi.

Eratostenes (276 p. n. e. - 194 p. n. e.) - grecki astronom, który w 240 r. p. n. e. oszacował wymiary Ziemi na podstawie padania promieni słonecznych w różnych miejscach pod różnym kątem.







Rzymianie podzielili glob na pięć stref klimatycznych: polarną północną, umiarkowaną północną, pustynną równikową, umiarkowaną południową i polarną południową. Dopuszczali również istnienie po drugiej stronie globu zamieszkanego lądu, który nazywali Antypodami.






Czang Heng (III wiek n. e.) - chiński astronom, który uważał Ziemię za kulistą.






Laktancjusz (240 – 320) przedstawił model Kosmosu przypominający Arkę Przymierza.







Św. Augustyn (354 – 430) w dziele ,,Państwo Boże’’ odrzucał wiarę w Antypody. Dziś nazwę tę stosuje się czasem do Australii i Nowej Zelandii.







Arjabhata (476 – 550) – indyjski matematyk i astronom, który w dziele ,,Arjabhatasiddantha’’ głosił istnienie kulistej Ziemi mierzącej 1967 vajan obwodu.






Kosmas Indikopleustes (V – VI wiek) głosił istnienie płaskiej, kwadratowej Ziemi zamkniętej wewnątrz ,,skrzyni’’.






Św. Wirgiliusz z Salzburga (700 – 784) uznawał Ziemię za kulistą.


Dżamal ad – Din Bukhari (XIII wiek) – perski astronom, który w 1267 r. sprezentował drewniany, malowany globus dla mongolskiego władcy Kubilaj – chana.






Średniowieczne mapy OT (łac. Orbis Terrarum) przedstawiały okrągłą Ziemię podzieloną na trzy znane wówczas kontynenty: Europę, Azję i Afrykę.







Jabłka królewskie – średniowieczne insygnia władzy monarszej miały postać kuli zwieńczonej krzyżem, która symbolizowała Ziemię.







Krzysztof Kolumb (1451 – 1506) wbrew potocznym wyobrażeniom nie uważał, iż Ziemia jest kulą, ale że ma kształt zbliżony do gruszki:


,,Doszedłem tedy do przeświadczenia, że Ziemia nie jest okrągła, ale raczej ma kształt gruszki doskonale okrągłej z wyjątkiem miejsca, gdzie jej ogon tworzy pewne wydęcie; albo jakby to był łebek doskonale okrągły, który w pewnym miejscu miałby coś w rodzaju brodawki kobiecej piersi. To miejsce właśnie jest najwyższe i najbliższe nieba; znajduje się poniżej linii równika, pośrodku tego Oceannego Morza, na ostatnim krańcu Wschodu’’ - Krzysztof Kolumb ,,Relacja dla królów’’, cyt. za: Anna Wieczorkiewicz ,,Monstruarium’’.





 

Ruch płaskoziemców narodził się w Wielkiej Brytanii w 1865 r. kiedy to Samuel Birley Rowbottham (1814 – 1884) wydał pracę ,,Zetetic Astronomy. The Earth is not a Globe’’. Jego zwolennicy to zetetyści.







W 1893 r. Orlando Ferguson z Hot Springs w Dakocie Południowej (USA) opierając się na błędnym, literalnym odczytaniu ,,Biblii’’ (patrz: motto tego posta) opublikował szczegółową mapę płaskiej i kwadratowej Ziemi.







Wydawać by się mogło, że w XXI wieku, w dobie lotów kosmicznych i zdjęć satelitarnych, mit Płaskiej Ziemi został już dawno pogrzebany. Tymczasem jego zwolennicy są bardzo liczni i aktywni w Internecie (również tym polskim). Płaskoziemcy wyznają wiarę w globalny spisek naukowców (zwłaszcza z NASA) i firm transportowych. W sumie ma w nim brać udział połowa ludzkości. Ziemia rzekomo jest dyskiem z Biegunem Północnym usytuowanym w centrum. Australia nie istnieje, zaś Antarktyda jest lodowym murem otaczającym Ziemię (odpowiednik Gór Kaf z wierzeń arabskich) i strzeżonym przez wojsko. Za nim rozciągać ma się niezbadana kraina ciemności. ,,Dowodami’’ na płaskość Ziemi ma być ścieranie się butów na palcach i pięcie (argument wysunięty przez pewnego muzułmańskiego fundamentalistę) oraz Płaska Ziemia na fladze ONZ (płaskoziemcy biorą literalnie to co jest tylko umownym odwzorowaniem z kształtu kulistego na płaski).







Kształt płaski posiadają niektóre ze światów fantasy; nie można tu winić ich Autorów, że nie wszyscy rozróżniają fantazje od rzeczywistości. Wątek ten wykorzystali tacy autorzy jak: J. R. R. Tolkien (początkowo płaska Arda, czyli Ziemia, stała się kulista, kiedy ostatnie elfy odpłynęły do Valinoru), C. S. Lewis (Kaspian X, król Narnii był bardzo zainteresowany istnieniem kulistych światów), Tanith Lee (napisała cały cykl o Płaskiej Ziemi), oraz Terry Pratchett (autor słynnego ,,Świata Dysku’’, gdzie kształt planety nawiązuje do kosmologii indyjskiej). Z kolei Kornel Makuszyński w powieści ,,Przyjaciel wesołego diabła’’ opisał przygody dzielnego chłopca Janka, który był torturowany przez ludzi – krety, za to, że uznawał kulistość Ziemi (odsyłam do posta: ,,Przyjaciel wesołego diabła’’).