,,Kiedy staną otworem wrota wojny, ludzie przestają widzieć jasny dzień’’ - przysłowie maoryskie
Maorysi (Maori) stanowią rdzenną ludność Nowej Zelandii, zwanej w ich języku Aoteroa. Przybyli na nią ok. XIII wieku z Markizów (mityczna wyspa Hawaiki, nie mylić z Hawajami). Według legendy pierwszym żeglarzem, który dotarł do brzegów Aoteroa był Kupe, który ponadto zwyciężył w walce olbrzymią kałamarnicę.
W mitologii Maorysów (podobnie jak wszystkich innych ludów na całym świecie) ich ojczyznę zamieszkiwały istoty przedludzkie. Były wśród nich blade skrzaty patupaiarehe (nauczyciele tkania i wyrobu sieci), olbrzym zabity w walce przez Mauiego oraz Te Kahui – Tipua; giganty, bądź ogry utopione przez herosa Ngehue w Jeziorze Grassmere (Kopara Te Hau).
W XIX i XX wieku nowozelandzcy uczeni pochodzenia europejskiego głosili szereg teorii o rzekomym pre – maoryskim osadnictwie na Nowej Zelandii. W 1885 r. ukazała się książka ,,The Aryan Maori’’ Edwarda Trageara. Zdaniem tego autora indyjscy Ariowie dostali się na Nową Zelandię poprzez Azję Południowo – Wschodnią i wyspy Pacyfiku. Etnografowie Elsdon Best (1856 – 1931) i Percy Smith (1840 – 1922) uważali, że Maorysi wyparli prymitywną rasę Moriori, której niedobitki przetrwały na wyspie Chatham. Niemiecki geolog Julius von Haast (1822 – 1887) 1 głosił, że Pre – Maorysi polowali na moa i zbierali wyrzucone na brzeg owoce morza. Tymczasem Maorysi wprowadzili rolnictwo i założyli małe wioski. Poczynając od lat 20 – tych XX wieku teorie te zaczął obalać Henry Devennish Skinner (1886 – 1978) i inni uczeni wykazujący ewolucję kultury Maorysów.
Tymczasem w naszych czasach (XX – XXI wiek) na Nowej Zelandii nastąpiło odrodzenie wiary w Pre – Maorysów. Twierdzenia te są mocno podszyte teoriami spiskowymi i rasizmem. Niepokojące jest poparcie polityków (np. Dona Brasha, byłego lidera Nowozelandzkiej Partii Narodowej) i celebrytów dla tych fantazmatów. Pseudonauka jest używana jako pretekst do łamania traktatów zawartych niegdyś między Brytyjczykami a Maorysami.
Jako rzekomi odkrywcy Nowej Zelandii na długo przez Maorysami wymieniani są: Melanezyjczycy, Aborygeni australijscy, Celtowie (wśród nich dwumetrowe, rude olbrzymy budujące megality, twórcy petroglifów w Silverdale, dzielnicy Auckland oraz obserwatorów astronomicznych na stokach wygasłych wulkanów), Grecy, Egipcjanie, Chińczycy 2, Indianie południowoamerykańscy i Fenicjanie.
Dawne mity Maorysów są poddawane racjonalizacji, zaś występujące w nich istoty są traktowane jako ,,dowody’’ na istnienie zaginionych plemion ludzkich.
Przykładowo teoria spiskowa o bladych ludziach, przypominających wyglądem wróżki, którzy nauczyli Maorysów tkania sieci rybackich to próba racjonalizacji przekazów o wspomnianych wyżej patupaiarehe.
Bóg Maui został ukazany jako postać historyczna; człowiek, który odkrył Nową Zelandię i podbił dla Egiptu dużą część Ameryki Południowej.
W jaskini Waikato archeolodzy – amatorzy znaleźli jakoby kości europeidalnych olbrzymów mierzących ponad 243 cm wysokości. Później rzekoma kość ludzkiego giganta okazałą się należeć do olbrzymiego ptaka, czyli moa.
Kerry Bolton, były lider faszystowskiej Nacjonalistycznej Partii Robotniczej, autor ,,Lands of the Soil’’ twierdzi, że biali ludzie Pakeha są autochtonami Nowej Zelandii od wieków uciskanymi przez Maorysów.
Gary Cook w ,,The Secret Land’’ (1999) podaje ,,dowody’’ w postaci leśnych rzeźb białych ludzi i wiary w upiorne wróżki.
Zwolennicy takich teorii często wyznają iście sekciarskie poglądy np. wiarę w reiki (Robyn Davidson), antysemicki Kościół Odyna (Kerry Bolton), rasizm mormoński (Martin Doutre, autor książki ,,Ancient Celtic New Zealand’’) a nawet wiarę w istnienie wróżek (Gary Cook). Ludzi ci wzorem innych foliarzy (min. turbolechitów) wierzą w istnienie rzekomego spisku akademickich historyków niszczących niewygodne dla ich karier zabytki pre – maoryskie.
1 To właśnie na jego cześć Harpagornis moorei nazywany jest też orłem Haasta.
2 Teorie o odkryciu Nowej Zelandii przez Chińczyków głosił również Gavin Menzies w książce ,,1421 – rok, w którym Chińczycy odkryli Amerykę i opłynęli świat’’. Odsyłam do posta: ,,Czy Chińczycy odkryli Amerykę?’’
