sobota, 3 października 2020

Bogowie Elamu

 

,,Elam (hebr.), żyzna dolina, nawadniana przez dolny Tygrys, jego dopływy Kercha i Karun oraz liczne kanały, przedstawia analogiczne warunki życia, jak graniczące z nią od zachodu Chaldeja i Babilonja. Najstarsza ludność pochodzenia prawdopodobnie sumeryjskiego, została wyparta najpóźniej w trzeciem tysiącleciu prz. Ch. przez Hetantów, którzy przejęli wiele z kultury zwyciężonych i w oczach Babilończyków uchodzili za właściwych Elamitów. Stolicą była od najdawniejszych czasów Szuszun (greck. Suza). Państwo E. stało się niebawem mocarstwem. Stosunek do Babilonji był przeważnie wrogi. Źródła przekazują wiadomości o licznych walkach pomiędzy obu krajami, prowadzonych ze zmiennem szczęściem. Dopiero w IX. w. zjednoczyło oba państwa wspólne niebezpieczeństwo ze strony Asyrji. Królowie E. wspierali Babilończyków w ich walkach o niezawisłość. W w. VII. urządzają Asyryjczycy wyprawę odwetową przeciw E. Suza została zdobytą i podobnie jak cały obszar zagarnięty przez Asyrję, straszliwie spustoszoną. Stanowisko mocarstwa E., już pierwej wstrząśnięte przez walki wewnętrzne o tron, skończyło się. W VI. w. należał E. zdaje się, do państwo nowobabilońskiego, ok. 559 stał się zdobyczą króla perskiego Cyrusa. Suza została jedną ze stolic państwa Achemenidów. Język e. nie jest aryjski, ani semicki, ale posiada w swojej budowie duże podobieństwa z mowami kaukaskimi’’ - ,,Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga tom 4 Dewsbury do Europa’’






 

Elamici byli politeistami, wyznającymi takie bóstwa jak:








Humban – bóg nieba,

Pinikir – bogini matka, żona Humbana, ośrodki ich kultu mieściły się w Suzie i w Dur – Untasz.

Napirisza - ,,wielki bóg’’ o ciele węża, czczony na wschodzie Elamu,

Kiririsza - ,,wielka bogini’’, żona Napiriszy,

Inszuszinak – bóstwo opiekuńcze Suzy,

Nahhunta – bóg słońca,

Iszmekarab i Lagamal – boginie świata podziemnego,

Szimut – herold bogów,

Manzat – żona Szimuta, czczona w Babilonie jako bogini tęczy,

Inzak – bóg wyspy Failaka w Zatoce Perskiej, utożsamiany z sumeryjskim bogiem Enzagiem; synem Enkiego i władcą rajskiej wyspy Dilmun, oraz z akadyjskim bogiem pisma Nabu.

Meskilak – żona Inzaka utożsamiana z boginią Ninhursag.


Wzmianka o Elamitach pojawia się w Nowym Testamencie przy opisie zesłania Ducha Świętego: ,, … Partowie i Medowie, i Elamici, i mieszkańcy Mezopotamii, Judei oraz Kapadocji, Pontu i Azji...’’ - Dz 2, 9.