wtorek, 2 sierpnia 2016

Kozy








Kozy są grupą ssaków parzystokopytnych. Ich najlepiej znanym przedstawicielem jest koza domowa. Jej rogi są skierowane do tyłu. Sierść szorstka. Pod żuchwą zwisa jej, tworząc charakterystyczną bródkę. Ssaki te są niewybredne i mogą jeść nawet osty. Ludzie udomowili je dla mięsa, skór i mleka. Zostały sprowadzone na Galapagos i Hawaje gdzie wyrządzają szkody w roślinności. Kozy domowe pełnią wielką rolę w kulturze człowieka. W mitologii greckiej koza Amaltea wykarmiła mlekiem Zeusa, a ten w podzięce ustanowił gwiazdozbiór Koziorożca. W starożytnej Palestynie kapłan nakładał ręce na czarnego kozła, mówiąc grzechy całego ludu, po czym kozioł był wypędzany na pustynię. W średniowieczu uważano, że w oczach czarownicy widać dwa koziołki. W bajce ,,Lis i kozieł'' ten ostatni był uosobieniem głupoty. Profesor Gąsowski z ,,Szatana z siódmej klasy'' nazywał swoją bratanicę kozą, żeby podkreślić jej roztrzepanie. Przodkiem kozy domowej była dzika koza bezoarowa.






Jedynym gatunkiem dzikich kóz żyjących w Polsce jest kozica (żyje nie tylko w Europie, ale i Kaukaz i góry Taurus). Sierść kozicy jest brązowa. Pysk biały z dwoma czarnymi pasami. Rogi czarne, zagięte do tyłu. Kozica z łatwością skacze po górach dzięki specjalnej budowie racic. Zimą schodzi w niższe partie gór. Jest gatunkiem ginącym objętym ochroną. Znajduje się w Polskiej Czerwonej Księdze.





W Europie Południowo – Wschodniej (Kreta i inne wyspy greckie) i w Azji (Kaukaz, Iran, Irak, Afganistan) żyje podobna do kozicy koza bezoarowa. Ma znacznie większe, szablaste rogi (szczególnie duże u kozła) i brązowo – białe ubarwienie. Jej nazwa wywodzi się od bezoarów – gromadzących się w jelitach niestrawionych części roślin, którym niegdyś przypisywano znaczenie lecznicze i magiczne.





Koziorożce żyją wyłącznie w Starym Świecie. Mają brodę i długie (do 1 metra) rogi z licznymi pierścieniami. W Europie koziorożce żyją w Alpach i Pirenejach. Koziorożec kaukaski ma jasno ubarwioną sierść i krótkie, grube rogi, zaś koziorożec syberyjski o brązowej sierści ma rogi dłuższe. Natomiast koziorożec nubijski żyje w Azji Południowo – Zachodniej i Afryce Północnej. Jego sierść jest płowa i w maskowaniu przeszkadzają mu tylko rogi. Jest gatunkiem ginącym.





W Azji Środkowej żyje mało znany gatunek kóz – markur. Ma on ogromną brodę zajmującą całe podgardle. Jego rogi są poskręcane stąd druga nazwa: koza śruboroga.





Kozy wykształciły w Ameryce Północnej nie spotykany nigdzie indziej gatunek zwany kozłem śnieżnym. Zgodnie z nazwą ma długą białą sierść. Latem kozły śnieżne gubią pojedyncze pukle włosów. Już tysiące lat temu Indianie używali ich do szycia ubrań. Rogi są czarne i zagięte do tyłu. Kozioł śnieżny jest pod ochroną. 

Perski Belzebub





,,Pod postacią muchy zjawiał się np. irański demon śmierci Nasu. Zaraz po śmierci człowieka przylatywał jako wielka trupożerna mucha, która brała we władanie duszę i kalała ciało zmarłego. W ten sposób dokonywało się jego ostateczne odejście ze świata żywych [...]. Postać muchy przybierał irański Aryman, bóg zła i ciemności'' - Piotr Kowalski ,,Kultura magiczna. Omen, przesąd, znaczenie''


Mity o mrówkach






,,Według Rigwedy indyjski bóg, Indra, w chwili zagrożenia przedzierzgnął się  w tego owada, co pozwoliło mu pokonać wrogów. On także miał dokonać wskrzeszenia człowieka zjedzonego przez mrówki. Zeus, aby uwieść jedną ze śmiertelniczek, córkę Myrmidona, Eurymeduzę, przybrał postać mrówki (od tej pory w Tessalii mrówki są uważane za święte) [...]. Jedna z wersji legendy mówi, że ród Myrmidonów (Mrówek) miał dopiero powstać ze związku  śmiertelniczki z bogiem. Inna wersja pochodzenia rodu także wskazywała na owady: gdy wymarła ludność pewnego kraju, Zeus zgodził się zaludnić go zamieniając mrówki w ludzi. Podobną opowieść antropogeniczną znają Indianie - zgodnie z ich przekonaniami wszyscy ludzie byli niegdyś mrówkami [...].
Grecy opowiadali, że w mrówkę zamieniona została nimfa Myrmeks. Była to kara za przechwalanie się, iż to ona a nie Atena, wynalazła pług [...]. Północnoamerykańscy Indianie wierzyli, że w czerwone mrówki zamieniają się Indianki, które związały się z białym mężczyzną (...) i miały z nim dziecko [...]
[...] w mrówkach często widziano strażników skarbów. Mity hinduskie opowiadają, że zimą pewien gatunek mrówek wykopuje w podziemiach złoto. Człowiek, aby posiąść cenny kruszec, musi im go stale wykradać. Wersja średniowieczna legendy mówi o mrówkach wielkości małych psów, które łapami wykopują złoto. Aby je zdobyć należy im podsunąć kufry przytroczone do grzbietów klaczy. gdy mrówki wierząc w solidność zabezpieczenia, naładują kruszec do kufrów, człowiek wabi klacze, pozwalając im usłyszeć głosy swych źrebiąt. W ten sposób zwierzęta przenoszą skarby  daleko od niebezpiecznych owadów'' -
Piotr Kowalski ,,Kultura magiczna. Omen, przesąd, znaczenie''


Zamorskie zaświaty






,, [...] Zakazany przez Kościół rosyjski tekst  O wszelkim stworzeniu opowiadał o czworokątnej ziemi pływającej w wodzie, która nie ma kresu. Za oceanem znajduje się ziemia, 'na niej raj i męki'. Przez jej środek przebiega głęboka przepaść, w której płynie 'rzeka ognista, oddzielająca męki od raju' [...]. Kraina zaświatowa - mroczny świat podziemny i jasny niebieski - znajduje się na drugim brzegu. Aby się do niej dostać, trzeba przeprawić się przez wodę - można to zrobić łódką, można też odnaleźć most'' - Piotr Kowalski ,,Kultura magiczna. Omen, przesąd, znaczenie''