Rodzice w sklepie z zabawkami

 

Rodzice przyszli do sklepu z zabawkami.

- Prosimy o taką zabawkę, która zapewni naszemu dziecku miłość.

- Niestety, nie sprzedajemy rodziców - odpowiedziała sprzedawczyni.

Zasłyszane dziś na kazaniu w kościele w Niedzielę Świętej Rodziny. 

,,Mitologia sumeryjska. Stworzenie świata''

 

,,Niegdyś nie było węża, nie było skorpiona,

Nie było hieny, nie było lwa,

Nie było dzikiego psa ni wilka,

Nie było strachu ani przemocy,

Człowiek nie miał rywala’’

- ,,Enmerkar i pan Aratty’’ (XXI wiek p. n. e.)

 

W grudniu 2024 r. przeczytałem ,,Mitologię sumeryjską. Stworzenie świata’’ Przemysława Kulczaka, wydaną przez ,,Replikę’’ ¹.

Przemysław Kulczak (ur. 1992) jest polskim turkologiem. Studiował na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz w Izmirze w Turcji. Jego twórczość obejmuje dramat ,,Inanna’’ (2023), reportaże z Islandii oraz opowiadania mitologiczne publikowane w kwartalniku ,,Wielkopolski Widnokrąg’’.

Sumerowie, sami siebie nazywający ,,czarnogłowymi’’, byli ludem o nieznanym pochodzeniu. Stworzyli najstarszą cywilizację świata. Używali pisma klinowego utrwalanego na glinianych tabliczkach. Mówili językiem niepodobnym do żadnego innego. Żyli w Mezopotamii (dzisiejszy Irak) w miastach – państwach między Tygrysem a Eufratem . Wywarli duży wpływ na późniejsze, semickie cywilizacje Akadu, Asyrii i Babilonii. Autor uczynił narratorką przedstawionych mitów kapłankę Enheduannę (2286 p. n. e. - 2251 p. n. e.), córkę króla Sargona z Akadu (2361 p. n. e. - 2279 p. n. e.). Enheduanna była pierwszą znaną kobietą, która zajmowała się literaturą.

W kosmologii sumeryjskiej Ziemia była płaska i nakryta niebem. Pod ziemią znajdował się ocean słodkiej wody, zwany Abzu.

Sumerowie wyznawali wielu bogów (politeizm), którym przypisywali cechy ludzkie (antropomorfizm).

Najstarszą parę bóstw stanowili An (bóg Nieba) i Ki (bogini Ziemi). Ich boskie potomstwo określano jako Annunaki. Nazwa ta jest dobrze znana wyznawcom współczesnych teorii spiskowych…

Enlil, władca wiatru był królem bogów. Jego siedziba mieściła się w świątyni Ekur. Podarował ludziom motykę,

Enki był bogiem słodkiej wody, wiedzy i mądrości oraz amatorem wina i piwa, łatwo przekraczającym miarę w ich spożywaniu. Stworzył ludzi i obdarzył ich licznymi dobrami kultury. Mieszkał w podwodnym pałacu Abzu, zbudowanym ze srebra i lazurytu.

Nammu, bogini pierwotnego morza, pomagająca Enkiemu w stwarzaniu ludzkości, odurzona winem, stworzyła w czasie uczty ludzi ułomnych (karłów, eunuchów itd.).

Ryc. za: Javier Domininguez Jimenez

Lahar i Asznan były uroczymi, jasnowłosymi boginiami, zapewniającymi źródło utrzymania pierwszym ludziom. Lahar nauczyła ich hodowli owiec, podczas gdy Asznan zaprowadziła uprawę zboża.

Enten i Emesz byli bogami lata i zimy, którzy początkowo rywalizowali między sobą.

Inanna była piękną boginią miłości i wojny. Autor opisał ją jako brunetkę z brązowymi oczami. Z natury była skłonna do kaprysów i lekkomyślności. Opiekowała się miastem Uruk, któremu zapewniła dobrobyt. Zasadziła w swoim ogrodzie wyłowione z rzeki drzewo Hulappu (wierzbę), aby mieć z niego tron i łoże.

Ninurta był opiekunem rolników i wojownikiem. Walczył mówiąca maczugą Szarurem i dosiadał skorpiona z głową lwa. Zwyciężył Azaga, demona mającego postać góry i jego armię kamienie. Te kamienie, które okazały mu wierność, nagrodził przemianą w klejnoty. Uczcił zwycięstwo nad Azagiem, zmieniając imię swej matki, bogini Ninmah na Ninhursag (Królowej Góry). Później zabił ptaka Anzu, złodzieja Tablic Przeznaczenia. Enki zaprosił zwycięskiego Ninurtę do swej podwodnej siedziby. Gospodarz słysząc odmowę, poszczuł na gościa gigantycznego żółwia. Ninurta stoczył pojedynek z gadem, zaś Enki zdołał mu odebrać Tablice Przeznaczenia. Później pijany Enki oddał zapisane na nich boskie moce (me) Inannie i na próżno próbował je odzyskać.

Nanna był bogiem Księżyca. Wspomniana już Enheduanna służyła jako kapłanka w jego świątyni.

Utu był bogiem Słońca, przemierzającym za dnie niebo w ognistym rydwanie. Jego woźnicą był bóg Bunene, zaś żoną – bogini jutrzenki, Aja. Utu i Aja bardzo się kochali, a każda spędzona przez nich noc była pełna namiętności.

Iszkur był bogiem burzy. Nosił zbroję, a jego głowę wieńczyły bycze rogi. Odmówił walki z Anzu.

Nansze była boginią morza i rybołówstwa.

Uttu była boginią tkactwa.

W sumeryjskim panteonie istnieli też tzw. sukkale, czyli doradcy bóstw stojących wyżej od nich w hierarchii. Przykładowo bóg ognia Nusku (Autor preferuje formę jego imienia brzmiąca: Nuska) był doradcą samego Enlila. Bunene powoził solarnym rydwanem Utu. Bogini Ninszubur doradzała Inannie, zaś Izimud służył radą Enkiemu.

Wspomniany wyżej Anzu, zwany Imdugudem (to drugie imię stanowiło onomatopeję) był potwornym orłem z lwią grzywą i zębatym dziobem. Zrodził się po rozdzieleniu splecionych w miłosnym uścisku An i Ki przez Enlila. Wiernie służył bogu wiatru, aż do czasu, gdy ukradł mu Tablice Przeznaczenia, dające władzę nad światem. Został zabity w walce przez Ninurtę.

Oprócz niego Sumerowie obawiali się też wielu innych demonów takich jak: Lamasztu (groźnej dla dzieci przed i po narodzeniu oraz dla ich matek), Lilith (dzikiej lokatorkę pnia drzewa Hulappu, przedstawionej przez Autora jako czarna upiorzyca z bladą twarzą, postaci popularnej w późniejszych wierzeniach mezopotamskich i żydowskich), bezwzględnych Gallu (uprowadziły Dummuziego do świata podziemnego) i Pazuzu (władcy demonów, którego imię nosił szatan z ,,Egzorcysty’’ Petera Blatty’ego).

Ludzie zostali stworzeni z gliny, aby pracowali dla bogów. Mieli budować im domy – świątynie, zaopatrywać w odzież, żywność i napoje. (Dla porównania: w ,,Biblii’’ całkowicie samowystarczalny Bóg stworzył Adam i Ewę z miłości). Dzieła podjął się bóg Enki oraz boginie: Nammu, Ninima, Egiziana, Ninmada, Ninbara, Ninmag, Sarsarda i Nimingira.

Największym sumeryjskim herosem był Gilgamesz, syn króla Lugalbandy ² i bogini Ninsun, bohater najstarszego eposu świata ³. Ten wojowniczy król Uruk zmuszał młodzieńców do służby wojskowej, podczas gdy dziewczęta trafiały do jego haremu. Na prośbę bogini Inanny uwolnił drzewo Hulappu od jego dzikich lokatorów; ptaka Imduguda wraz z pisklętami, Lilith i węża, kryjącego się w korzeniach. Następnie ściął drzewo i własnoręcznie wykonał z jego drewna tron i łoże godne bogini. W nagrodę Inanna wręczyła mu bęben wraz z pałeczką.

Książka została napisana bardzo pięknym językiem, zaś przedstawione w niej postaci są pełne życia. Jedyne zastrzeżenie dotyczy pojawiającego się w tekście anachronizmu w postaci kukurydzy (nieznanej Sumerom, bo pochodzącej z Nowego Świata). W XX i XXI wieku mitologia sumeryjska inspirowała takich twórców jak J. R. R. Tolkien (nazwa Ainurowie może nawiązywać do Annunakich, Ulmo przypomina Enkiego) oraz Olgę Tokarczuk (Inanna jest bohaterką powieści ,,Anna In w grobowcach świata’’).

1 Odsyłam do posta: ,,Mitologia Mezopotamii’’.

2 Odsyłam do posta: ,,Lugalbanda’’.

3 Odsyłam do posta: ,,Gilgamesz’’.