,,Cenci Beatrice, * 1577, jako córka rzymskiego szlachcica Francesco C., kazała w porozumieniu ze swą macochą Lukrecją i bratem Giacomo zamordować swego ojca w 1598 z powodu srogiego obchodzenia się z dziećmi (chciał ją rzekomo skłonić do kazirodztwa). Stracono ją 1599. Temat ten, ponętny zwłaszcza dla romantyków, opracował Słowacki w dramacie polskim (‘Beatryks Cenci’, zapewne 1839) i francuskim (fragmenty), Shelley w dramacie ‘Rodzina Cencich’ 1819 (przekład polski Kasprowicza), Guerrazi w powieści ‘Beatrice Cenci’ (1854). Rzekomy portret B. C. w pałacu Barberinich w Rzymie jest studjum Guido Reni’ego albo Guercina’’ - ,,Encyklopedia Powszechna Wydawnictwa Gutenberga tom 3 Cauer Emil do Dewon’’
W listopadzie 2021 r. przeczytałem tragedię Juliusza Słowackiego ,,Beatryks Cenci’’. Tytułowa bohaterka była młodą szlachcianką żyjącą w renesansowym Rzymie gdzie rywalizowały ze sobą możne rody Orsinich i Collonów. Pochodziła z rodziny niszczonej nienawiścią, składającą się z ojca, matki, oraz braci: dorosłego Fabrycego i małego Azo. Rodzina zawiązała spisek na życie ojca, którego zasztyletowała Beatryks. Władzom doniósł o tej zbrodni domownik; garbaty ksiądz Negri, niespełniony malarz, który też był zamieszany w spisek. Cała rodzina (łącznie z dzieckiem, jakim był Azo) została wtrącona do lochu. Dolorida, współczująca córka barygiela (dowódcy straży) pocieszała Beatryks w więzieniu. Ojcobójczynię kochał malarz Giani, brat księdza Negri. Na mocy wyroku sądu całą rodzinę ścięto mieczem. Jedynie mały Azo został oszczędzony, miał bowiem przyglądać się straceniu bliskich. W końcowej scenie Giani popełnił samobójstwo połykając szkoło z rozbitego witraża, zaś małym Azo musiał zaopiekować się sędziwy zakonnik, padre Anselmo.
Ważną rolę w dramacie odgrywają trzy Furie, nazywane też Wiedźmami lub Jędzami (Furie to rzymska nazwa greckich Erynii). Przywołała je matka głównej bohaterki. Zgodnie z antycznym pierwowzorem nosiły przy sobie węże. Przybierały postaci żebraczek. Jedna z nich złożyła ofiarę z białego gołębia. Furie wzorem szatana z demonologii chrześcijańskiej, podżegały do zbrodni (w antycznych mitach Erynie – Furie nie namawiały do czynienia zła, a tylko je karały). Na cmentarzu ukazały malarzowi Giano głowę wizję uciętej głowy Beatryks, aby go w niej rozkochać i tym samym unieszczęśliwić (może to być odległe echo trzech wiedźm z ,,Makbeta’’ Williama Szekspira). Inną postacią fantastyczną jest ukazujący się Beatryks we śnie, duch jej ojca, który nakazał córce, aby pościeliła mu w trumnie.
