,,Biedna rozpaczy
uczciwy potworze
strasznie ci tu dokuczają
moraliści podstawiają nogę
asceci kopią
lekarze przepisują proszki żebyś sobie poszła
nazywają cię grzechem
a przecież bez ciebie
byłbym stale uśmiechnięty jak prosię w deszcz
wpadałbym w cielęcy zachwyt
nieludzki
okropny jak sztuka bez człowieka
niedorosły przed śmiercią
sam obok siebie’’
- ks. Jan Twardowski ,,Oda do rozpaczy’’
Clive Staples Lewis (1898 – 1963) jest znany jako autor literatury fantasy i science fiction 1, jednak tworzył również jako teolog amator i profesor literatury z Oksfordu dzieła religijne, filozoficzne i naukowe. 2
W grudniu 2021 r. przeczytałem właśnie jedną z religijno – filozoficznych prac C. S. Lewisa, zatytułowaną ,,Smutek’’ (ang. ,,A Grief Observed’’). Te intymne zapiski Autora z okresu żałoby po stracie ukochanej żony, Joy Davidman, których tworzenie stanowiło dlań rodzaj autoterapii, zostały wydane po raz pierwszy w 1961 r. pod pseudonimem N. W. Clerk. Czytałem wydanie poprzedzone wprowadzającymi tekstami amerykańskiej pisarki Madeleine L’Engle (1918 – 2007), autorki ,,Fałdki czasu’’ z 1988 r. i Douglasa H. Greshama, pasierba Lewisa.
Helen Joy Davidman (1915 – 1960) pochodziła z rodziny ateistów. Była Amerykanką pochodzenia żydowsko – ukraińsko – polskiego, anglofilką, a przez jakiś czas także komunistką. Nawróciła się dzięki lekturze książek Lewisa. Z nieudanego, zakończonego rozwodem małżeństwa z pijakiem, pisarzem Williamem Lindsayem Greshamem (1909 – 1962) miała dwóch synów; braci Douglasa (ur. 1945) i Davida Greshamów (ur. 1944). Przeżyła krótki, lecz namiętny romans z Lewisem, którego poślubiła. Niedługo potem umarła na raka.
C. S. Lewis w swojej książce analizuje smutek; uczucie, w którym dostrzega wiele cech wspólnych ze strachem. Unika łatwych i banalnych odpowiedzi. Szczerze opisuje swoją rozpacz i bunt przeciwko Bogu. Pisarzowi groziła utrata wiary w Jego dobroć przy jednoczesnej wierze w istnienie. Cały proces żałoby doprowadził Autora do przewartościowania jego stosunku do Boga i zmarłej żony (nazywanej w książce H.). Wdowiec podkreślał konieczność kochania jej jako realnej osoby z jej wadami i zaletami, a nie jako wyidealizowanego obrazu. Cenił w H. jej inteligencję i zarazem – z uwagi na jej męstwo w znoszeniu choroby - porównywał ją do mitycznych wojowniczek; Pentesilei i innych Amazonek, oraz do Kamili z ,,Eneidy’’ Wergiliusza. W jego duszy walczyły ze sobą dwie sprzeczne wizje Boga jako okrutnika dokonującego wiwisekcji i weterynarza zadającego ból po to, aby wyleczyć z choroby. Doszedł do wniosku, że cierpienie jest potrzebne jako próba, która nie dostarcza wiedzy Bogu o człowieku, lecz człowiekowi o nim samym. Ostatecznie pogodził się z Bogiem i śmiercią ukochanej osoby, nie przestając wciąż jej kochać. Zrozumiał, że żałoba jest naturalnym stadium miłości małżeńskiej tak jak miesiąc miodowy.
Książka ta, będąca świadectwem wiary mocnej i dojrzałej, dostarczyła inspiracji do powstania filmu Richarda Attenborough ,,Cienista dolina’’ z 1993 r.
1 Odsyłam do postów: ,,Cudowny świat Narnii’’, ,,Trylogia kosmiczna’’, ,,Dopóki mamy twarze’’, ,,Mroczna wieża’’, ,,Listy starego diabła do młodego’’ i ,,Pakameria’’.
2 Odsyłam do posta: ,,Odrzucony obraz’’.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz