Legendy arturiańskie

,,Kto wyciągnie ten miecz z kamienia tego i kowadła jest prawowitym królem całej Anglii'' – Thomas Malory ,,Le Morte d'Arthur'', 1485

Któż nie słyszał o królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu? Jak twierdzi Andrzej Sapkowski, na Zachodzie legendy arturiańskie są lepiej znane niż … ,,Biblia'', a biorąc pod uwagę ogromny stopień laicyzacji tamtych społeczeństw, nie wydaje się to wcale takie nieprawdopodobne. Owe legendy wywarły stosunkowo niewielki wpływ na polską kulturę, ale przecież i w Gdańsku stoi zabytkowy Dwór Artusa, no i każdy słyszał o niesławnym Okrągłym Stole, przy którym w 1989 r. komuniści i ,,Solidarność'' podzieli się władzą, czego fatalny wpływ na III RP, w postaci braku dekomunizacji, widać po dziś dzień. Ponadto nawiązania arturiańskie można znaleźć w ,,Baśni nad baśniami'' Wojciecha Dzieduszyckiego, w ,,Krzyżowcach'' i ,,Szaleńcach Bożych'' Zofii Kossak Szczuckiej, oraz - szczególnie licznie – w ,,Sadze o wiedźminie'' (jej ostatni tom jest zatytułowany ,,Pani Jeziora'' i występuje w nim Galahad).

Z tematyką arturiańską zetknąłem się po raz pierwszy w wieku przedszkolnym za pośrednictwem baśni ,,O Prosiaczku, który chciał latać''. Później oglądałem dwie kreskówki zainspirowane tą tematyką. Jedna z nich opowiadała o drużynie sportowców, którzy dostali się do alternatywnego świata i wcielając się w role rycerzy Okrągłego Stołu walczyli ze złą Morganą. W 1996 r. znalazłem następującą informację w pewnej książce popularnonaukowej:

,, CZYJĄ SIEDZIBĄ BYŁ CAMELOT?
Średniowieczni bajarze lubowali się w opowieściach o niezwykłych czynach dzielnych wojowników. Najdzielniejszymi i najszlachetniejszymi z nich byli legendarni rycerze króla Artura, którzy zasiadali przy Okrągłym Stole w zamku Camelot.
Jeżeli forteca o nazwie Camelot rzeczywiście istniała, to prawdopodobnie znajdowała się w zachodniej Anglii. Prawdziwy król Artur żył w V lub VI w. n. e. i toczył walki w obronie rzymskiej Brytanii z barbarzyńskimi najeźdźcami.
Według legendy, Artur został królem po wyciągnięciu miecza o nazwie Excalibur ze skały. Jego doradcą był czarodziej o imieniu Merlin, zaś żona – przepiękna Guinevre – zakochała się w najdzielniejszym z rycerzy Okrągłego Stołu, Lancelocie. Syn tego rycerza, szlachetny Galahad, podjął się wyjątkowo ambitnego i trudnego zadania, jakim było odszukanie Świętego Graala.
Te i inne opowieści o rycerzach Okrągłego Stołu zyskały dużą popularność w wiekach średnich i są powszechnie znane także dziś'' – Bridget Daly (red.) ,,Kim oni byli? Księga pytań i odpowiedzi o sławnych ludziach''.

Na przestrzeni lat czytałem takie opracowania popularyzujące tematykę arturiańską jak: 2001 r. – Margaret Simpson ,,Złota dziesiątka. Legendy arturiańskie’’, 2005 r. – Andrzej Sapkowski ,,Świat króla Artura’’ ( z niej dowiedziałem się min. o takich postaciach jak: czarownice Morgause i Lile, saraceński rycerz Palomides, czy paladyn Ogier Duńczyk), oraz 2008 r. – Janice Benett ,,Święty Graal odnaleziony’’ (zdaniem Autorki kielich użyty przez Jezusa przy Ostatniej Wieczerzy został ocalony przez św. Wawrzyńca i znajduje się w katedrze w Walencji).

Z tekstów źródłowych sięgnąłem po: ,,Opowieści Okrągłego Stołu'' (2007 r.), ,,Historię królów Brytanii'' Geoffreya z Monmouth (2012), w której szczególnie dużo miejsca poświęca się królowi Arturowi i Merlinowi, wygłaszającemu zawiłe proroctwa i średniowieczny romans ,,Cliges''.

Na przestrzeni lat, legendy o królu Arturze inspirowały bardzo wielu autorów. Poniżej przedstawiam swoisty kanon arturiański (na podstawie: A. Sapkowski ,,Rękopis znaleziony w smoczej jaskini’’):

Asten Gail van ,,The Blind Knight’’

Attanasio A. A. – cykl ,,Arthur’’

Berger Thomas ,,Arthur Rex’’

Bradshaw Gillian - trylogia ,,Down the Long Wind’’

Chapman Vera ,,King’s Arthur’s Doughter’’

,,The King’s Damosel’’

Coney Michael G. ,,Fang the Gnome’’

,,King of the Sceptr’d Isle’’

Cooper Susan – cykl ,,The Dark is Rising’’

Cornwell Bernard – cykl ,,Kroniki Arturiańskie’’

Godwin Parke – trylogia ,,Firelord’’

Green Roger Lancelyn ,,O królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu’’

Kay Guy Gavriel - cykl ,,Fionavarski gobelin’’

Lawhead Stephen – cykl ,,Pendragon’’

McKenzie Nancy ,,Child Queen’’

,,High Queen’’

Nathan Robert ,,The Fair’’

Sutcliff Rosemary – cykl ,,Legends of King Arthur’’

Twain Mark ,,Jankes na dworze króla Artura’’

Undset Sigrid ,,Legendy o królu Arturze i rycerzach Okrągłego Stołu’’

White T. H. ,,Był sobie raz na zawsze król’’

Wibberley Leonard ,,The Quest of Excalibur’’

Wolf Joan ,,The Road to Avalon’’

Yolen Jane ,,The Dragon’s Boy’’

Zimmer Bradley Marion ,,Mgły Avalonu’’

Do tej listy dorzuciłbym jeszcze poemat ,,Upadek króla Artura'' J. R. R. Tolkiena i powieść ,,Króle i bogi'' Aleksandra Killmana – polską i katolicką odpowiedź na ,,Mgły Avalonu''.

Tematyka arturiańska wywarła też wpływ na moją twórczość, kiedy to w zbiorze opowiadań ,,Legenda'' (opowiadanie ,,Ojciec i syn''), opisywałem jak król Bogdal odpierał najazd króla Artura na Analapię (tereny dzisiejszej Polski), jak Artur założył w Canum Dworzec Artusa, jak król Analapii poślubił córkę króla Artura i jak Słowianin, Stefan Leliwa odnalazł Świętego Graala.

Śniło mi się, że:

- Lancelot mieszkał w czerwonym moskwiczu na dnie jeziora,

- król Artur żył na ziemiach dzisiejszej Polski.