Sonor cz. I

,, [Ucław i Malwa] Byli też 'gdzieś daleko, daleko, na zachód od Ultima Thule w kraju Sonor', gdzie spotkali ludzi zamieniających się w jaguary (to nazwa miejscowych kotów podobnych do lewartów) i włochate olbrzymy o dwóch twarzach, zamieniające się czasami w dziwne, zwisające z drzew futrzaki. Widzieli też kudłatych, leśnych ludzi, zwanych 'sachurynami' (Leśna Matka zakończyła długoletnią wojnę między nimi a ludźmi) i rodzinę królewską Copanu, jadącą na 'jakichś udziwnionych słoniach, czy mamutach' [chodzi o mastodonty – przyp. T. K.].- Pewnego razu, pewien dziwaczny sonorski zwierz, zwany tapirem wsiadł do łodzi i odpłynął z rodzinnej puszczy, aż ujrzał brzegi Europy. Spodobała mu się; osiadł w lesie koło Presnau i zatrudnił się u Pana Dżeka, gdzie rzucał masłem w widownię i wołał: ;Bestie'!, aby ją bawić. Raz naraził się Kościejowi i został zesłany do kopalni gwiezdników, gdzie zabił go okrutny dozorca. Co ciekawe, dwa razy spotkał się z Tatrą – obecną królową Aplanu – opowiadała Leśna Matka w kraju Sonor'' – Kosa Oppman ,,Perłowy latopis''

Sonor to nazwa wielkiego jak Europa i Afryka razem wzięte, kontynentu, który zatonął jeszcze przed stworzeniem Atlantydy. Oblany zewsząd Oceanem At – Azalath, przez Słowian zwanym Morzem Światogorskim, leżał na zachód od wyspy Ultima Thule na północy i Góry Magnetycznej na południu. Ląd ów miał kształt ogromnego koła. W jego pobliżu leżały wyspy Bimini, przez Słowian zwane Wymyną, odkryte przez sonorskiego króla Ataculapusa i wodnika Wodjanoja z Hnyłopati w Orlandzie – Żary, zwane Wyspami Ognia, na których mieszkało plemię Pirofagów – ludzi zjadających ogień i chłodzących się nikm, a także Wyspa Perłowa, Szmaragdowa, Dziewcząt i Starców.

,,Wokół niej [tj. urodzonej przez Mokoszę góry Triglav] wynurzył się powoli ląd (Nawia stała się archipelagiem na pięknym jeziorze). Tak powstał kontynent afrykański, następnie zaś europejski i azjatycki'' - ,,Szafirowy latopis''.

Kontynet sonorski został stworzony mocą łona Mokoszy jeszcze później. Wchodził w skład królestw Lynxów i Neurów.

Stolicą królestwa Sonoru była Merika, zbudowana w sercu kontynetu na sztucznej wyspie pośrodku wielkiego jeziora. Inne wielkie grody to: Igeria, Majundu, Agzi, Igos – isondu, Cituli, Mangaspu, Ar – kitu, Copan i Amanamsu. Sonorczycy z wielkich bloków kamiennych budowali piramidy schodkowe, z których szczytów uczeni mężowie spoglądali w niebo, by rzucać pytania gwiazdom i tworzyć najdokładniejszy kalendarz ówczesnego świata. Na piramidę w stołecznej Merice wspinali się królowie, aby raz w roku zanosić modły całego królestwa Agejowi i Enkom, zaś poczynając od złego króla Tarkwiniusza, na szczytach schodkowych piramid składano morskiemu potworowi Makarze i innym bestiom Czarnoboga ofiary z ludzi, którym wyrywano serca obsydianowymi nożami, a ciała palono, bądź zjadano.

Klimat Sonoru był bardzo zróżnicowany. Na północy przez większą część roku szalały srogie zimy, tak jak w ziemi Ulro, na północ od Svalbardu. Ziemię pokrywała wówczas gruba warstwa śniegu, a morze skuwał lód, utrzymujący ciężar białych niedźwiedzi. Centrum kontynentu było gorące i wilgotne, tak samo wszystkie wyspy sonorskie. Na południu dominowały pustynie, takie jak: Lurukadu, Atuca, Arsonia i parę innych, pełne piaskowych gór i ruin, oaz, palone Słońcem i nękane burzami piaskowymi. Na zachodzie i na terytorium między północną tundrą Nuntavat, a pokrytym dżunglami i bagnami interiorem Sonoru panował klimat umiarkowany i rosły tam lasy pełne zwierząt takich jak w Europie. W ziemi Pama – poonu leżącej między tropikalnym interiorem, a pasem pustyń Południa, ciągnęły się palone Słońcem, podmokłe stepy – siedlisko plemienia Reunów.

W Tundrze Nuntavat, chłodne, lecz zawsze obfitujące w podobne do zawiei śnieżnej chmary komarów, lato trwało niewiele ponad tydzień, po czym znów wracała polarna zima i spadały śniegi mogące zakryć dorosłego męża. Stolicą owej mroźnej prowincji Sonoru był kamienny, zbudowany z pomocą mamutów gród Nuntavat, nazywany w legendach i podaniach ,,Miastem Boskiego Białego Niedźwiedzia''. Owa nieprzyjazna kraina, zwana Wieczną Tundrą, miała wielu mieszkańców. Należy do n ich zaliczyć człowiecze plemiona Losów i Nuntavaków. Ludzie ci szczelnie okrywali się skórami i futrami upolowanych zwierząt, żywili się ich surowym mięsem, oraz rybami, budowali domy z wielkich bloków kamiennych, albo ze śniegu i lodu. Bardzo łagodni i pokojowo nastawieni, nie walczyli między sobą, ani z innymi plemionami. Narzędzia wytwarzali z kości i krzemienia, budowali łodzie zwane kajakami niczym ludzie z polarnych wybrzeży Białopolski, sporządzali też kościane łyżwy do przemierzania lodowych pustyń. Oba plemiona płaciły dań królom Sonoru, zasiadającym na tronie w Merice. Postrachem ludzi z Nuntavatu była Ta, Która Patroszy. Owa służąca Czarnobogu maszkara miała postać jędzy o szarej skórze zwisającej płatami, długich, kończystych zębach i również długich, białych paznokciach, oraz o czarnych ślepiach zajmujących pół twarzy. Ubierała się w nuntavacki strój z futer, a zabijała w ten sposób, że opowiadała ludziom tak ucieszne historyjki, że ci, najzupełniej dosłownie … pękali ze śmiechu. Niektórym taka śmierć by się spodobała. W Nuntavacie żyły również budujące kamienne grody i kopalnie; śnieżne i lodowe karły, podobne do uldr z Nürtu i Orlandu, Karibu – przypominająca białopolskich Leniferów rasa ludzi o głowach zwierząt podobnych do Rudolfa, owcowoły, mamuty, wilki, morsy (a wśród nich Mors – potwór, wielkości dziecięcia błękitnego wieloryba, który pożerał ludzi, ale nie dlatego, że był zły z natury, lecz dlatego, że będąc sierotą, nie nauczył się wydobywać małży z muszli). Morsa – ludożercę ubił heros Kuj. Tundrę zamieszkiwały również białe niedźwiedzie, z których rodu wyszedł imć Wilson Eaneawatt (Vilsonus ov Inilatus), co odbył wielką podróż na wschód i na wyspie Svalbard u wybrzeży Nürtu spotkał dwa inne niedźwiedzie polarne; Gotarda Urmeiera i Igora Lorenzkraffta. Wszystkie trzy zwierzęta, które spotkały się przy padlinie wyrzuconego na brzeg wieloryba, związały swe losy z rusałką Rutą i Arvotem Baldasem. Na weselu Tatry i Lecha III w Svantemocie, Wilson Eaneawatt snuł taką opowieść:

,, - Czy wiecie co mam wspólnego z kryształową czaszką Kościeja? - spytał Wilson Eaneawatt. - Oboje pochodzimy z Sonoru! Jest to ogromny ląd na zachód od Ultima Thule; są tam lodowe pola, lasy, stepy, rzeki, jeziora, bagna, pustynie, miasta, góry. Żyje tam wielu ludzi o miedzianej skórze, tudzież kudłate istoty podobne do ludzi. Sonor roi się od zwierząt – wiele z nich jest takich samych co w Aplanie. Dawnymi czasy mój kontynent należał do państwa Lynxów. Ich utrapieniem był mój przodek, Inilatus. Polował na Lynxów; zabijał ich i pożerał ich ciała i łupił kosztowności. Pewnego razu ubił go w ciężkiej walce, wojownik Leliva, zwany potem 'Ravicz'. Syn zbója został jako łup wojenny przywieziony do Ynańska, gdzie się wychowywał i dał początek rodowi Eaneawattów – na tym opowieść się skończyła'' – K. Oppman ,,Perłowy latopis''.

Na zachodzie Sonoru rozciągały się dwa łańcuchy górskie. Na południu były to Góry Andajskie, o pokrytych śniegiem szczytach, u których stóp rosły wiecznie zielone, gorące i wilgotne dżungle, zaś na północy strzelały pod niebo iglicami szczytów Góry Święte, przez Słowian zwane Świętogórami, w których panował klimat umiarkowany. W Górach Świętych polowały na ludzi wąpierze o włosach długich i czarnych a skórze miedzianej, pokrytej czerwoną farbą. Straszydła te nosiły korony z piór i przepaski biodrowe z ludzkiej skóry. Polowały nocą, siadały swym ofiarom na piersi ,,jak ten kruk na snopie'' i wypijały krew przez nos.

Na południu kontynentu, nad Ocenanem At – Azalath leżała piaszczysta pustynia Arsonia. Ludzie lękali się zapuszczać w te strony z uwagi na żeńskie upiory zwane cihuateteo. Owe okrutne, nigdy niesyte krwi straszydła, wedle wiary Sonorczyków powstawały z młodych matek zmarłych przy porodzie. Miały postać półnagich, smukłych niewiast o miedzianej skórze, trupiej czaszce z czarnymi włosami na karku, kłach i szponach. Ze swych ofiar wysysały krew jak wąpierze z Gór Świętych, lubiły pożerać matki i ich maleńkie dzieci. Władały czarną magią i od wielu wodzów domagały się ofiar z dzieci w zamian za pomoc w wygraniu bitwy. Owe złe istoty należały do hufców Czarnoboga. Na pustynię arsońską przylatywały niekiedy latające pancerniki, skądinąd spotykane też w dżunglach Amszu i w ziemi Pama – poonu. Pancerniki owe były wielkości borsuków i miały skrzydła pokryte białymi piórami, tak ostrymi, że mogły przecinać żelazo. Żywiły się owadami, gryzoniami i jaszczurkami. Ich młode rodziły się z miękkimi piórkami, które dopiero z czasem twardniały.

Kraina Amszu leżąca w centrum Sonoru obfitowała w wiecznie zielone, gorące i podmokłe lasy, oraz rzeki i bagna. Największa puszcza amszuńska nazywała się Tisbe Igigi, czyli Zielone Piekło. Rosły w nich palmy bananowe, storczyki o zapierających dech w piersiach kształtach i barwach, figowce, ananasy, rośliny drapieżne, niekiedy tak wielkie, że polujące na małpy i ptaki... W dżunglach Amszu żyło więcej gatunków zwierząt niż jest liter w tej książce, z czego najliczniejsze były chrząszcze. W owych puszczach, w pełnej harmonii z przyrodą bytowały liczne plemiona ludzkie; Pir – Dżibaru, Ačuma, Makülü, Pir – Czaama – Dżibaru i inne, przez mieszkańców Meriki, Copanu i innych wielkich miast nazywane dzikimi. Jednak owi półnadzy, czarnowłosi i miedzianoskórzy ludzie, malujący ciała różnymi farbami, rozciągający uszy ciężarkami, czy przekłuwający sobie nosy, nie byli jedynymi istotami rozumnymi w puszczach Amszu. W kniejach żyły rasy ludzi – jaguarów i ludzi – pancerników, o których opowiem w dalszej części, oraz Margaje i Undianie. Ci pierwsi, będący niskiego wzrostu i delikatnej budowy, byli pół – ludźmi, pół – margajami. Margaj to taki bardzo mały, dziki kot podobny do ocelota. Undianie z kolei mieli postać pół – ludzi, a pół – rosłych, szarych kotów o zielonych oczach. Cali byli porośnięci szarym futrem, mieli też długie ogony. Podobni byli do dzikich kotów, zwanych jaguarundi (,,kotów – jaszczurów''), bądź ,,leon miquero'' (,,małpich lwów''). Zarówno Margaje, jak i Undianie budowali małe osady w matecznikach, utrzymywali się z łowów i rybołóstwa, w mniejszym stopniu ze zbieractwa i bartnictwa. Mało wiemy o tych rasach, bo jak ognia unikały ludzi.

U zachodnich wybrzeży Sonoru leżały Wyspa Dziewcząt i Wyspa Starców. Na pierwszej z nich żyło plemię pięknych i wiecznie młodych, choć krótko żyjących dziewic, które rodziło pewne tylko tam rosnące drzewo dzieworodne. Owe dziewczęta poczynały patrząc w zaczarowaną studnię, po czym rodziły same córki. Niektórzy Sonorczycy brali je za żony. Dziewice z owej wyspy przewiezione na kontynent miały takie same cechy jak pozostałe niewiasty. Z kolei na Wyspie Starców, ziemia miała taką właściwość, że miast garnków jak to było na Bujanie, rodziła wiekowych staruszków; samych mężczyzn, o siwych włosach i brodach. Mieszkańcy obu wysp płacili dań królom Sonoru. Kończąc opowieść o Dziewczętach i Starcach, chciałbym jeszcze nadmienić o żyjących na ich wyspach dziwnych zwierzętach, spokrewnionych z bazyliszkami i kuroliszkami, które nazywały się głupioliszki. W przedniej części ciała miały głowę, pierś, niebieskie, płetwiaste nogi i skrzydła ptaka morskiego zwanego głuptakiem, zaś tułów, ogon i tylne łapy, głupioliszek miał niczym groźny z wyglądu, lecz łagodny z natury jaszczur, zwany legwanem morskim. Owe hybrydy były nielotne, żywiły się rybami, a ich pisklęta wykluwały się z jaj. Nie miały mocy zabijania wzrokiem.

Sonor obfitował w jeziora i rzeki. Najdłuższą rzeką była Amusa, płynąca przez puszczę Amszu. Inne rzeki: Piri – Piri, Karunda, Bumadi, Izbir, Misosz i Orik. Największym jeziorem była Tituš w Górach Andajskich. Inne jeziora: Kata – Kata, Kudu – Malfi, Abundu, Alicu, Alicantu i Achlis – Coelis – Santinu. Jednym z mieszkańców rzeki Amusy był węgorz elektryczny olbrzymi, wielki jak smok Pyton zabity przez Apolla, a do tego rażący bardzo silnym prądem. Ryby te, mogące pożreć dorosłego człowieka, najdłużej przetrwały w Eldorado i na Golkondzie. Największy obszar podmokły omawianego kontynentu to Bagna Izgul, gdzie gnieździły się czerwone ibisy o dwóch głowach.

Sonor obfitował we wszystkie rodzaje skarbów mineralnych, prócz alatyrów. W jego kopalniach wydobywano platynę – ulubiony metal możnowładców wąpierzy, srebro, gwiezdniki, diamenty, bursztyny, rubiny, opale, szafiry, szmaragdy, topazy, ametysty, sardoniksy, chryzolity, kość słoniową mamutów i inne. Na omawianym kontynencie sporo było złota, które Sonorczycy uważali za pot Słońca i od którego kapały chramy ich idoli. Jednak najbardziej ze wszystkich skarbów mineralnych, na Sonorze ceniono kryształ górski. Z obsydianu – czarnego szkła pochodzącego z trzewi gór ognistych przez uczonych mężów nazywanych wulkanami, sporządzano sztyletu do składania krwawych ofiar z ludzi. Czasami z ziemi wytryskała przezroczysta, łatwopalna ciecz, zwana ,,nafita'', którą Sonorczycy płukali zęby, a która pod nazwą ,,navata'' w erach dwunastej i trzynastej była używana przez Amazonki do podpalania wrogich obiektów. Plemiona owego wielkiego, zachodniego lądu nigdy nie nauczyły się obróbki żelaza, mimo że jego rudy występowały na kontynencie. 

                                               C. D. N.