Joachim z Fiore

,, […] niechby sobie Piotr de Bielau i jego komiltoni czytywali na zdrowie Wiklefa, Husa, Arnolda z Brescii i Joachima z Fiore. Bo Joachim z Fiore tak, ale nie Fra Dolcino, nie ciompi, nie żakeria [...]’’ - Andrzej Sapkowski ,,Narremturm’’

Joachim z Fiore (właśc. Gioachine da Fiore, ok. 1135 – 1202) był benedyktyńskim opatem z Kalabrii. Jego wydane w XVI wieku w Wenecji dzieła to: ,,Harmonia Nowego i Starego Testamentu’’, ,,Wykład Apokalipsy’’ i ,,Psalterium dziesięciostrunne’’. Ponadto krążyły w obiegu liczne apokryfy podpisane jego imieniem. Początkowo cieszył się szacunkiem trzech papieży i króla Anglii Ryszarda Lwie Serce (1157 – 1199). Po śmierci został jednak uznany za heretyka, choć jeszcze Dante (1265 – 1321) pisząc ,,Boską komedię’’ umieścił go w Raju.

Joachim z Fiore zasłynął wprowadzoną przez siebie nową historiozofię. Podzielił historię na trzy epoki podlegające poszczególnym osobom Trójcy Świętej:

- Era Ojca, przypadająca na czasy Starego Testamentu charakteryzowała się lękiem przed surowym Prawem,

- Era Syna, trwająca od narodzenia Jezusa Chrystusa do roku 1260 miała charakteryzować się dominacją wiary głoszonej przez Kościół katolicki; epoka ta miała trwać przez 42 pokolenia, z których każde istniało po 30 lat,

- Era Ducha Świętego rozpoczęta w 1260 roku, miała charakteryzować się miłością, radością i wolnością. Jej nadejście miały poprzedzać trzy i pół letnie rządy Antychrysta, pokonanego przez świętego papieża i mocno uduchowionych kaznodziejów i eremitów. Ostatecznie jednak Trzeci Wiek też miał zakończyć się tragicznie, bowiem pełne zwycięstwo Dobra miało nastąpić dopiero po Sądzie Ostatecznym.

Został uznany za heretyka z racji kwestionowania zasadności istnienia instytucji kościelnych. Szczególnie przyczynił się do tego skandal jakim było opublikowanie w 1254 r. ,,Wprowadzenia do Wiecznej Ewangelii’’ przez franciszkanina Gerarda z Borgo San Donnino (? - 1276). Joachimicki sposób rozumienia Trójcy Świętej został oficjalnie potępiony w 1215 r., zaś całą doktrynę ostatecznie zanegował papież Aleksander IV (1199 – 1261) w 1263 r.

Historiozofia Joachima z Fiore przez wieki wywierała wpływ na heretyckie ruchy fraticellich, begardów i beginek, na alchemika Arnolda de Villanova (1240 – 1311), oraz na filozofów: Gottholda Ephraima Lessinga (1729 – 1781), Augusta Comte’a (1798 – 1857). Johanna Gottlieba Fichtego (1762 – 1814), Georga Wilhelma Friedricha Hegla (1770 – 1831) i Friedricha Wilhelma Schellinga (1775 – 1854).

Swoją drogą zastanawiam się jak Joachim z Fiore oceniałby pentekostalizację (uzielonoświątkowienie) chrześcijaństwa, gdyby dożył XXI wieku?