,,Lamarcka teoria, lamarkizm - historycznie pierwsza teoria ewolucji organizmów, sformułowana przez J. B. Lamarcka w dziele 'Philosophie zoologique' (1809), usiłująca wyjaśnić przyczyny przemian ewolucyjnych. L. t. przyjmowała, że wszystkie organizmy żywe obdarzone są przez 'najwyższego autora wszechrzeczy' wewnętrzną siłą, dążeniem do złożoności i doskonałości. Najniższe formy organizmów powstają ciągle od nowa, tj. rodzą się z materii nieożywionej spontanicznie i nieuchronnie zmieniają się w bardziej złożone i doskonalsze formy wyższe. Kierunek zmian organizmów zdeterminowany jest przez środowisko. Zmiany środowiska życia wpływają na potrzeby organizmów, na co organizmy reagują zmianą budowy i funkcji narządów. Rośliny i niższe zwierzęta reagują na zmiany środowiska bezpośrednio, natomiast zwierzęta wyższe, mające rozwinięty system nerwowy, zmieniają swoje zachowanie. Jednych narządów zaczynają używać częściej, innych rzadziej. Pociąga to za sobą zmiany morfologiczne: narządy częściej używane wzrastają, a ich budowa ulega komplikacji, rzadziej używane marnieją i w końcu zanikają. Zmiany, jakie zaszły w trakcie życia osobnika, są dziedziczne i zostają przekazane następnemu pokoleniu. Opisany proces prowadzi do wzrostu złożoności organizmów, które można uszeregować w postaci drabiny jestestw żywych. Według L. t. organizmy zmieniają się jednokierunkowo i nie następuje rozszczepianie się linii rozwojowych. L. t. została odrzucona przez współczesnych z braku dowodów ewolucji [...]. Jest niesłusznie utożsamiana z koncepcją dziedziczenia cech nabytych. Koncepcja ta nie była oryginalną myślą Lamarcka, lecz poglądem powszechnie akceptowanym w XIX w., który do swej teorii włączył również K. R. Darwin. Obecnie L. t. jest poglądem tylko o znaczeniu historycznym. Jedynym aktualnym elementem L. t. jest spostrzeżenie, że zmiany morfologiczne obserwowane w ewolucji mogą być następstwem zmian zachowania zwierząt. Nie są one jednak wywołane wewnętrzną tendencją do doskonalenia się organizmów, jak sądził Lamarck, lecz zmianą kierunku działania doboru naturalnego. L. t. stała się punktem wyjścia neolamarkizmu. [...]'' - ,,Encyklopedia biologiczna tom VI Ks - Mn''
,,neolamarkizm - jeden z głównych kierunków ewolucjonizmu rozwijający się w końcu XIX w. na gruncie Lamarcka teorii, przeciwstawiający się neodarwinizmowi [...]. Według zwolenników n. ewolucja polega na udoskonaleniu adaptacji w obrębie tych samych linii. Nie dostrzegali zjawiska ich rozdziału i powstawania różnorodności organizmów. Neolamarkiści przyjmowali dziedziczenie cech nabytych i skupiali uwagę na przyczynach powstawania zmienności, która miała być indukowana warunkami środowiska życia osobnika, w czym widzieli główny mechanizm ewolucji. Umniejszali rolę doboru naturalnego, a nawet całkowicie jej zaprzeczali. N., który łączył dwie teorie, dziedziczności i ewolucji, był kierunkiem ogromnie zróżnicowanym. Dopóki nie znano natury dziedziczności, tłumaczył pochodzenie adaptacji lepiej niż darwinowski proces zmienności losowej i selekcji. Dziś n. ma znaczenie wyłącznie historyczne. [J. Sz.]'' - ,,Encyklopedia biologiczna tom VII Mo - Oś''
Odniesienia do teorii Lamarcka pojawiają się w powieści fantasy ,,Kuzynki'' Andrzeja Pilipiuka (polecam!).
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz