Trzej Królowie

 

,,Zaleje cię mnogość wielbłądów – dromadery z Madianu i Efy. Wszyscy oni przybędą z Saby, zaofiarują złoto i kadzidło, nucąc radośnie hymny na cześć Pana’’ - Iz 60, 6

,,Musisz koniecznie zamiast narodzin Jezusa czy też, powiedzmy, hołdu trzech króli, opisać nonsensowne wieści rozpowszechniane o tym hołdzie’’ - Michaił Bułhakow ,,Mistrz i Małgorzata’’

 

6 stycznia w Kościele katolickim obchodzone jest święto Objawienia Pańskiego, potocznie nazywane świętem Trzech Króli. Upamiętnia ono hołd Mędrców ze Wschodu opisany w Ewangelii według św. Mateusza, a tym samym objawienie się Chrystusa poganom. Mędrcy przynieśli Dzieciątku w darze złoto, kadzidło i mirrę (prawosławni czczą relikwie owych darów). Wówczas to na odrzwiach kreśli się święconą kredą litery K + M + B (Kacper, Melchior, Baltazar od imion owych królów) lub C + M + B (Christus Mansionem Benedicat, łac. ,,Niech Chrystus błogosławi to mieszkanie’’). Dane ewangeliczne są bardzo skąpe. Wymienione wyżej imiona Mędrców pochodzą dopiero z Tradycji. Ewangelista nic nie pisał o ich liczbie imionach, ani pochodzeniu. Prawdopodobnie byli nie tyle królami co perskimi magami (przedstawicielami kasty odpowiedzialnej za kult religijny, a zarazem uczonymi i możliwe, że również astrologami). Nim poznali Jezusa byli zaratusztrianami, którzy oczekiwali na przyjście Saoszjanta (perskiego odpowiednika żydowskiego Mesjasza). Owi święci poganie, którzy poszukiwali prawdy i odnaleźli ją w Chrystusie symbolicznie reprezentowali ludzkość zamieszkującą trzy ówcześnie znane kontynenty: Europę, Azję i Afrykę. Stąd jeden z monarchów, Kacper lub Baltazar przedstawiany jest z czarną skórą.

Dawni chrześcijanie (zwłaszcza na Wschodzie) podejmowali różne próby uściślenia danych ewangelicznych. Spekulowano, że Mędrców było trzech, dwunastu, a nawet dwudziestu (nie licząc licznych królewskich orszaków). Przypisywano im również rozmaite imiona jak przykładowo:

- Hormizdad, Azregad i Perozdad (według syryjskiego apokryfu ,,Grota Skarbów’’),

- Beh – Amed, Zed – Amed i Dunst – Amed (chrześcijańska tradycja perska),

- Kagpha, Bododilma i Bodadakhamida (tradycja ormiańska),

- Hor, Basanter i Karsudas (etiopski apokryf ,,Księga Adama’’)

i .. wiele innych.

Wywodzono ich nie tylko z Persji, ale także z Syrii, Indii, Arabii, Babilonu, Etiopii, Chin i Mongolii. W średniowieczu kiedy utrwalił się ich wizerunek jako królów przypisywano im również herby. W dobie wielkich odkryć geograficznych powstał wizerunek czwartego, indiańskiego króla, który Dzieciątku Jezus ofiarował ziarna kakaowca.

Na przestrzeni wieków Trzej Królowie stali się bohaterami licznych legend, a nawet teorii spiskowych. Prowadzącą ich Gwiazdę Betlejemską uznawano za pojazd UFO, a nawet za twór szatana (pomysł Świadków Jehowy). XIX – wieczni teozofowie twierdzili, że Mędrcy przybyli z mitycznej krainy Szambali. W Hiszpanii i krajach hiszpańskojęzycznych to właśnie Trzej Królowie rozdają dzieciom prezenty. Istnieją też przekazy o Artabanie, czwartym królu, który nie spotkał osobiście Jezusa, zaś przeznaczone dlań klejnoty rozdał potrzebującym. W Finlandii to właśnie ów czwarty król rozdaje dzieciom prezenty. We Włoszech wiąże się z nimi przekaz o dobrej czarownicy Befanie, rozdającej prezenty (w Rosji jej świeżej daty odpowiednikiem jest Babuszka). Swoją wersję legendy o ,,dwóch Magach i Scycie’’ zaprezentował Juliusz Słowacki w ,,Balladynie’’. Scytyjski Mędrzec po powrocie z Betlejem został ugoszczony przez samego Lecha, władcę Słowian.

Zainteresowanych dalszym zgłębianiem tematu, odsyłam do świetnej książki Romana Zająca ,,Trzej Królowie. Tajemnica Mędrców ze Wschodu’’.