Psowate

Psowate są grupą ssaków drapieżnych. Ich nazwa wzięła się od jednego z przedstawicieli – psa domowego. Czaszki wydłużone, przystosowane do chwytania zdobyczy w biegu. Ogon w postaci kity. Żyją na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy.

Pies domowy pochodzi od wilka. Początki jego udomowienia sięgają epoki kamienia łupanego. Często zdarzało się, że wilki i ludzie polowali na to samo zwierzę. Z czasem przyzwyczajono się do ich obecności i zaczęto je tolerować. Gdy był nadmiar pożywienia, karmiono je ochłapami. Wilki zaś przestały bać się ognia. Gdy nadarzała się okazja, ludzie chwytali ich młode i oswajali je. Udomowione wilki w zamian za posłuszeństwo i pomoc w łowach zyskały prawo do wygrzewania się przy ognisku i resztek pożywienia. Najstarsze psy były psami myśliwskimi. Kiedy człowiek zmienił tryb życia z koczowniczego na osiadły, obok psów myśliwskich powstały psy pasterskie, obronne, stróżujące itd. Współczesne psie ,,specjalizacje'': myśliwskie, pasterskie, obronne, stróżujące, pociągowe, ratownicze, wojskowe, ozdobne, walczące, policyjne. Pies jest najwierniejszym przyjacielem człowieka. Mimo wielkiej różnorodności barw i kształtów u rozmaitych psich ras anatomia jest wspólna. Jak wszystkie psowate, pies jest mięsożerny, więc największe i najmocniej rozbudowane są kły. Najmocniejszy nacisk szczęk na centymetr kwadratowy ma pittbullterier – groźny pies wyhodowany do walki z innymi psami. Łapy psów przystosowane są do biegu, palce zakończone tępymi pazurami są grube i krótkie. Skóra pokryta sierścią, u niektórych gatunków bardzo długą. Do jednorazowego wytarcia sierści puli potrzeba 20 ręczników! Ich sierść wymaga starannej pielęgnacji. Pewna rasa psa z Meksyku ma sierść tylko na końcach uszu i ogona. Wzrok dość przeciętny. Pies tak jak kot widzi wszystko czarno – białe. Słuch dużo lepszy niż u człowieka. Jednak najlepiej rozwiniętym zmysłem psa jest węch. Człowiek wykorzystuje tę zdolność w tropieniu zwierzyny łownej, przestępców, narkotyków, czy w poszukiwaniu trufli. Nos psa wychwytuje nawet mikroskopijne cząstki skóry gubionej przez poruszającą się osobę. Jak wykazały prowadzone w Wielkiej Brytanii doświadczenia, potrafi wytropić nawet zamrożony obiekt. Najlepszy węch posiada pies św. Huberta. Największym psem świata jest mastyf, a najmniejszym – chihuahua. Młode pieski nazywają się szczeniakami od szczekania. Tymczasem nie wszystkie psy szczekają. Pies nowogwinejski wyje, a shar pei chrumka, chrapie, a nawet miauczy. Nawet psy szczekające robią to rozmaitymi dialektami. Duże psy jak bokser czy owczarek niemiecki szczekają basem, zaś ratlerek robi piskliwym tonem, a buldog francuski nocą głośno chrapie. Psy dla zdrowia potrzebują dużo świeżego powietrza, toteż powinny być często wyprowadzane na spacer. Trzeba po nich sprzątać. Niestety wielu hodowców tego nie robi co sprawia, że miasta są pełne odchodów i śmierdzą. W niektórych krajach plaga psich odchodów jest zwalczana. We Francji jeżdżą pojazdy z gumowymi rurami zbierające odchody. W Wielkiej Brytanii są zamrażane, aby łatwiej odrywały się od podłoża i zbierane. Niektóre odcinki plaży w Australii są wyznaczone dla zwierząt. Hodowcy dostają torebki, aby pakować do nich to co zrobią ich ulubieńcy.

Największym przedstawicielem psowatych jest wilk (90 – 150 cm). Wyglądem przypominają go takie rasy psów jak owczarek niemiecki, husky, malamut. Ma również najostrzejsze zęby wśród psowatych. Odgrywa dużą rolę w kulturze człowieka. W poemacie rzymskiego historyka Liwiusza, wilczyca (wadera) wykarmiła braci Romulusa i Remusa, założycieli Rzymu. Na pamiątkę tego, wilczyca karmiąca dwoje dzieci, znajduje się w herbie Rzymu. W większości baśni i bajek wilki są czarnymi charakterami. Nie jest to prawdą przyrodniczą. Chociażby dlatego, że wilk nie może połknąć w całości człowieka czy kozy ;). Zabija tylko wtedy gdy jest głodny, zwierzęta stare, chore i kalekie i nie atakuje człowieka (tylko wściekły to robi). Z powodu zabobonnego strachu, posądzenia o zabijanie zwierząt gospodarskich, dla zdobycia skór, oraz poprzez wycinanie lasów, wytępiono wiele wilków. W Europie wilk przetrwał w Polsce, Rosji, we Włoszech, w Hiszpanii i na terenach byłej Jugosławii. Jest pod ochroną. Znajduje się w Polskiej Czerwonej Księdze. Oprócz Europy zamieszkuje Syberię, Indie i Azję Środkową. Wyewoluował w Ameryce Północnej. W plejstocenie przekroczył pozbawioną wody Cieśninę Beringa i opanował Eurazję. Ma bardzo urozmaicony jadłospis; żywi się: owadami, kopytnymi, płazami, gadami, ptakami, zajęczakami i gryzoniami. Prowadzi stadny tryb życia, nieraz walcząc o dominację. Przegrany samiec kładzie się na grzbiecie i pokazuje gardło, co walczącego powstrzymuje od dalszej agresji. Nocą wyją nawołując się do polowania. Niektóre pary żyją samotnie.

Wilk grzywiasty wbrew swej nazwie nie jest spokrewniony z wilkiem. Dawniej był zaliczany do lisów; obecnie uważa się, że jest to gatunek reliktowy, którego korzenie sięgają plejstocenu. Ubarwienie rude z czarnymi łapami, na karku ma czarną grzywę. Żyje na pampach Ameryki Południowej. Jest gatunkiem bliskim zagrożenia, który żyje w parkach narodowych i ogrodach zoologicznych.

Bardzo charakterystyczną grupą psowatych są lisy. Najbardziej ich znanym przedstawicielem jest lis rudy. Z Ameryki Północnej dotarł do Europy przez Syberię przekraczając Cieśninę Beringą. Do Australii sprowadzony przez człowieka w celach łowieckich. Jest zwierzęciem łatwo przystosowującym się do rozmaitych warunków środowiskowych. Zamieszkuje lasy, łąki, stepy, a nawet wsie i peryferie miast. Ze względu na oryginalny kształt pyska stał się symbolem chytrości, sprytu i pomysłowości. W dzisiejszych lasach stał się bardzo pospolity, ponieważ wilki i rysie są bardzo rzadkie, a orzeł przedni żyje w górach. Ma bardzo urozmaicony jadłospis; żywi się: bezkręgowcami, rybami, płazami, gadami, ptakami, gryzoniami, owadożernymi i zajęczakami. Mięsną dietę uzupełnia owocami. 10 000 lat temu, mieszkańcy osad palowych na jeziorach szwajcarskich udomowili go. Doskonale kopie nory, samemu zaczynając, lub pogłębiając norę jakiegoś mniejszego zwierzaka. Woli jednak zajmować nory borsuków. Mimo to taką kradzioną norę można rozpoznać po walających się odchodach i resztkach pożywienia.

Oprócz lisa rudego żyje wiele innych gatunków lisów. W Eurazji są to: korsak i piesiec.

Korsak żyje na stepach Rosji, Azji Środkowej, Chin i Mongolii. Sierść jest szaro – ruda. Doskonale maskuje go w piasku. Żywi się ptakami, gryzoniami, zajęczakami, gadami i płazami.

Piesiec został tak nazwany ponieważ sylwetką przypomina psa. Zimą jego sierść jest biała, zaś latem brązowa. Żywi się rybami, ptakami i gryzoniami. Żyje w Skandynawii, na Syberii, Alasce i w Kanadzie.

W Afryce żyje najmniejszy psowaty świata – fenek (na południu kontynentu żyje podobny do niego lis kapski). Jest znakomicie przystosowany do życia na pustyni. Jego wielkie uszy służą do celów termoregulacyjnych. Na łowy wyrusza nocą, kiedy nie jest gorąco. Żywi się ptakami, gryzoniami, gadami i owadami.

Lis wirgiński został tak nazwany od jednego ze stanów USA. Sierść ciemnoszara z połyskiem, boki są rdzawe, brzuch szaro – biały. Jako jedyny przedstawiciel psowatych, lis wirgiński umie chodzić po drzewach.

Na wybrzeżach Ameryki Południowej żyje lis krabożerny. Sierść czarno – szara z połyskiem. Nazywany bywa ,,Zorro pospolitym''. Żywi się min. krabami. Niektóre lisy krabożerne żyją w lasach i na stepach i nawet nie oglądają krabów.

Największym lisem świata jest lisoszakal zwany lisem szarym. Ubarwieniem i rozmiarami przypomina szakala skąd nazwa.

Z wyglądu jenot przypomina szopa pracza, skąd wzięła się druga jego nazwa: szop ussuryjski. Jest przede wszystkim większy. Ubarwienie szare, czarne, lub brązowe. Jenot pochodzi z Rosji, Chin, Mongolii. 30 lat temu przybył do Polski. Żywi się ptakami, płazami, gadami, gryzoniami, rybami i owocami. Ceniony jako zwierzę futerkowe.

Starożytni Egipcjanie czcili szakale uznając je za poświęcone Anubisowi. Uważano, że szakal zjadając trupa człowieka, umożliwia jego duszy dotarcie na tamten świat. Szakale żyją na Bałkanach, w Afryce, Azji Środkowej, w Indiach i w Azji Południowo – Zachodniej. Wyglądem przypominają wilki, ale są dużo mniejsze. Żywią się padliną, ptakami, zajęczakami, gryzoniami, płazami, rybami i owadami.

Ze względu na charakterystyczny wygląd, likaon jest łatwy do rozpoznania. Uszy zaokrąglone, odstające. Sierść łaciata: biała, szara, czarna, ruda, pomarańczowa, brązowa. Ze względu na niesamowite ubarwienie, likaon zwany bywa wilkiem malowanym. Żyje w Afryce. W grupie likaony są bardzo solidarne, dzielą się ze sobą pokarmem. Są gatunkiem ginącym.

Kiedy człowiek przybył do Ameryki Północnej, zdziesiątkował wielkie drapieżne ssaki jak: grizzly, wilki, pumy, które stwarzały kojotom konkurencję pokarmową. Nic więc dziwnego w tym, że kojoty pomnożyły swoją liczebność. Zamieszkują Nowy Świat od Alaski po Kostarykę. Opanowały rozmaite środowiska np. tundry, lasy, prerie, pustynie, lasy tropikalne. Zamieszkują nawet wsie i miasta. Żywią się kopytnymi, gryzoniami, zajęczakami, ptakami, oraz grzebią w śmietnikach. Są bardzo wierne, podobno wyjąc wyrażają swoje uczucia. Biegają najszybciej z wszystkich psowatych.

Aborygeni gdy dopłynęli z Indonezji do Australii zabrali ze sobą psy domowe. Spały one razem z ludźmi, chroniąc w ten sposób przed zimnem. Z czasem psy te zdziczały i wytworzyły osobny gatunek zwany dingo. Bardzo przypomina psa domowego. Sierść barwy od rudej do słomianej. Nie umie szczekać tylko warczy. Żywi się gadami, gryzoniami, królikami, ptakami i torbaczami. Wiele dingo zginęło i dalej ginie z rąk hodowców obwiniających je o zjadanie bydła i owiec.