Św. Joanna d'Arc

 

,,Jak dzień różni się od nocy, tak samo Joanna różniła się od czasów, w których żyła. Mówiła prawdę, gdy powszechnie panowało kłamstwo; była uczciwa, kiedy za nic miano cnotę uczciwości; dotrzymywała danego słowa, choć od nikogo nie oczekiwano dochowania obietnicy; swój wielki umysł kierowała ku wielkim myślom i ważnym celom, kiedy inne wybitne umysły marnotrawiły swoje siły na spełnianie przyjemnych mrzonek i mikrych ambicji; była skromna, szlachetna i subtelna w epoce, kiedy powszechne stało się głośne i grubiańskie zachowanie; nie brakło jej litości, choć normą stał się brak miłosierdzia; była niezłomna, kiedy nie ceniono wytrwałości; była przyzwoita i to w epoce, która zapomniała czym jest honor; była opoką wiary, choć ludzie w nic już nie wierzyli i ze wszystkiego drwili; była nadzwyczaj wierna w tych na wskroś przesiąkniętych zdradą czasach; zachowała godność w tej epoce płaszczenia się i służalczości; wykazywała się nieustraszoną odwagą, mimo że w sercach jej rodaków dawno wymarły nadzieja i męstwo; zachowała czystość ciała i umysłu, choć nawet najmożniejsi plugawili i jedno i drugie – a to wszystko osiągnęła w czasach, kiedy panowie i władcy powszechnie nurzali się w zbrodni, a najważniejsi dostojnicy chrześcijańscy zaskakiwali nawet te haniebne czasy, wiodąc żywot ohydny, czarny od niewyobrażalnych zdrad, rzezi i bestialstwa’’ - Mark Twain ,,Joanna d’Arc’’

Św. Joanna d’Arc (1412 – 1431), zwana Dziewicą Orleańską, była prostą dziewczyną ze wsi Domremy. Pod wpływem objawienia świętych Michała Archanioła, Katarzyny i Małgorzaty wzięła udział w zbrojnej walce o wyzwolenie Francji spod okupacji angielskiej, Dowodziła w zwycięskich bitwach pod Orleanem, Saint Loup, Saint Jean Le Blanc, Saint Augustin, ,,les Tourells’’, Jargeau, Meung – sur – Loire, Beaugency, Patay, Reims, Auxerre i Troyes. Doprowadziła do koronacji Delfina, Karola VII (1403 – 1461) w Reims. Wzięta do niewoli przez Burgundczyków, została przy bierności króla Francji, przekazana Anglikom. Ci spalili ją na stosie pod zarzutem herezji (a nie czarów jak przyjęło się uważać). W 1909 r. została beatyfikowana, w 1920 r. - kanonizowana, zaś w 1922 r. - ogłoszona patronką Francji. Jest też bohaterką legend i teorii spiskowych.

W jednej ze średniowiecznych opowieści jeleń uklęknął przed Karolem VII i Joanną, wjeżdżającymi do Reims. Odtąd ukoronowany jeleń stał się symbolem francuskich królów. Opowiadano, że nie spłonęła, lecz uleciała do Nieba jako biała gołębica. W innej wersji jej serce jako jedyne ocalało ze stosu, stającym się tym samym cudowną relikwią. Gargulce z katedry w Rouen ożyły i pomściły jej niewinną śmierć.

William Szekspir (1564 - 1616) przedstawił w ,,Henryku VI’’ Joannę jako dumną czarownicę, służącą szatanowi. Zwycięstwa w bitwach zapewniały jej przyzywane demony. Bluźnierczo stawiała się na równi z Maryją, mówiąc, że jest brzemienną dziewicą. Wyparła się też swego ojca, ubogiego pasterza.

Również Wolter w poemacie heroikomicznym ,,La Pucelle d’Orleans’’ (ok. 1730) ukazał Joannę w złym świetle, dodając do tego podteksty erotyczne. Jego utwór stanowił satyrę na średniowieczną kulturę rycerską i kult świętych. Joanna została uwiedziona przez angielskiego rycerza, Lionela. Walczyła z demonami w piekle, a także z olbrzymami i wróżkami. Odzyskiwała magiczne miecze, podczas gdy Anglików wspierał szatan. Uwieść próbował ją latający osioł. W równie fantastyczny sposób została uratowana przed śmiercią na stosie. Utwór wywołał skandal i został ocenzurowany. Sam Wolter odcinał się później od jego najbardziej pikantnych fragmentów.

Teorie rewizjonistyczne uznają Joannę za nieślubną córkę króla Francji i zaprzeczają jej egzekucji. Rzekomo była niebinarna, co ma tłumaczyć noszenie przez nią męskich ubrań. Współcześnie w USA żyją religijni ignorancji, którzy uważają Joannę d’Arc za … żonę Noego (Dinesh D’Souza ,,To wspaniałe chrześcijaństwo’’).

Margaret Murray (1863 – 1963), kładąca pseudonaukowe podstawy pod neopogański kult wicca ¹, uznawała Joannę i walczącego u jej boku Gillesa de Raisa (1405? - 1440) ² za kapłanów tajnego kultu Wielkiej Bogini, czczonej przez czarownice. Prosty lud widział w niej wcielenie dziewiczej bogini Diany. Dość powiedzieć, że historyczna Joanna d’Arc umierała z imieniem Jezusa na ustach.

Jej postać przewija się w utworach polskich fantastów: ,,Samotności Bogów’’ Doroty Terakowskiej ³, ,,Jehanette’’ Izabeli Szolc, ,,Królowej Joannie d’Arc’’ Konrada T. Lewandowskiego i ,,Twierdzy aniołów’’ Małgorzaty Nawrockiej ⁴. Tak pisał o niej współczesny rosyjski autor, znany w ostatnich latach ze służalczości wobec zbrodniczego reżimu Putina.

,,Joanna była słabą Ciemną Inną, wiedźmą siódmej rangi, co zresztą nie przeszkodziło jej dokonać wielu szlachetnych czynów. Śmierć Joanny opisano dość mętnie, przemycono nawet aluzję, że Joanna odwróciła uwagę Inkwizytorów i uciekła ze stosu. Pomyślałem, że to raczej niemożliwe. Joanna złamała Traktat, używając magii do ingerencji w ludzkie sprawy, i jej kaźń obserwowała również nasza Inkwizycja – a nasi Inkwizytorzy na pewno byli bardzo czujni’’ - Siergiej Łukjanienko ,,Patrol Zmroku’’.

 

Do jej postaci, bardziej lub mnie otwarcie, nawiązywali i nawiązują także fantaści z USA, Wielkiej Brytanii, Irlandii, Kanady, a nawet Japonii i Singapuru. Dość wymienić takie dzieła jak: ,,Księgę Joanny’’ Lidii Yuhnovitch (postapo z akcją osadzoną w 2049 r.), ,,The Image of the Beast’’ Philipa Josego Farmera (święta ukazana jako potwór z uzębioną waginą ⁵), ,,Potworny regiment’’ Terry’ego Pratchetta (31 tom cyklu ,,Świat Dysku’’), ,,Mag’’ Michaela Scotta (druga część cyklu ,,Sekrety nieśmiertelnego Nicholasa Flamela’’), ,,Umarła pani z Miasta Prostaczków’’ Cordweinera Smitha (powieść science fiction), ,,Fate/ Apocrypha’’ Yuichiro Higashide, ,,The Genesis of Misery’’ Neon Yang (mechaopera kosmiczna) i ,,Written on the Dark’’ Guya Gavriela Kaya.

1 Odsyłam do postów: ,,Wicca’’ i ,,Podział wicca’’.

2 Odsyłam do posta: ,,Gilles de Rais’’.

3 Odsyłam do posta: ,,Samotność Bogów’’.

4 Odsyłam do posta: ,,Twierdza aniołów’’.

5 Odsyłam do posta: ,,Vagina dentata’’.

Prorok jaki czy co?

 

,,Być może przyjdzie dzień, kiedy będzie zabronione swobodnie oddychać, spacerować, a nawet porozmawiać z przyjacielem bez zezwolenia odnośnej władzy'' - Esteban Echeverria ,,Rzeźnia'' (1838 - 1840, druk: 1871)

 

    Czytając ten fragment opowiadania argentyńskiego pisarza nie mogłem się opędzić od wspomnień o pandemii koronawirusa w latach 2020 - 2022. UWAGA: Wcale nie mówię, że foliarze mieli rację. 

Oniricon cz. 1086

     Śniło mi się, że:

- jako dorosły wziąłem udział w szkolnej lekcji religii, ksiądz dziwnie się na mnie patrzał, wbrew postanowieniu zacytowałem słowa ze swojego bloga,

- po latach byłem na ulicy świadkiem rozmowy księdza z dorosłą już Madleną ov Criseyovą, moją koleżanką z gimnazjum, Criseyova, skrzywdzona i porzucona przez męża - pijaka, została kochanką brzyskiej, otyłej lesbijki, chociaż w gimnazjum nienawidziliśmy się wzajemnie, teraz było mi jej żal,

- doniosłem młodej sprzątaczce o swoich sąsiadach nocujących w piwnicy, były wśród nich dwie staruszki, sprzątaczka kazała im wszystkim opuścić piwnicę, okazało się, że zostali wyrzuceni ze swoich mieszkań przez własne rodziny, wtedy to sprzątaczka zwołała zebranie lokatorów na klatce schodowej i zaapelowała do nich, aby interesowali się życiem sąsiadów,

- Krak był Syryjczykiem,

- Słowianie, mieszkający w Kanadzie znają nocnego demona, wyglądającego jak hybryda człowieka i ćmy,

- Konstanty Ildefons Gałczyński był spirytystą, lecz nawrócił się,

-poszedłem do szkoły, lecz z powodu braku planu lekcji nie mogłem odnaleźć swojej klasy, wychowawczyni, Anna ov Scayapakova nie potrafiła mi pomóc, więc wróciłem do domu, w plecaku znalazłem archiwalny numer ,,Gazety Warszawskiej'' z 1993 r., przeczytałem w nim artykuł, krytykujący Antoniego Macierewicza, który uważał, że jest niewidzialny i posiada niewidzialną włócznię,

- szaman Malidoma Patrice Somé urodził się w murzyńskiej wiosce w Burkina Faso, czytał dzieła Karola Marksa i wszystkich filozofów francuskich, miał brata w postaci białego lamparta, pokrytego plackami łysiny, zwierz powiedział mu, że mógłby go zjeść, lecz nie zrobi tego, bo nie wypada zjadać brata,

- w liceum omawiałem na lekcji ,,Mistrza i Małgorzatę'' wraz z polonistką, Evą ov Tomas, powiedziałem, że jestem przeciwnikiem szatana i satanizmu, widzę szatana ilekroć włączę telewizor i że skoro istnieją diabły, istnieć musi również Bóg, jak w opowiadaniu Dmitrija Głuchowskiego o Rosjanach, którzy na Półwyspie Kolskim dowiercili się do piekła,

- długowłosa nastolatka w czerwonej sukience ostrzegała mnie przed ks. Kryspinem, opowiadając, że molestował ją seksualnie, UWAGA: To tylko sen, nic takiego się nie wydarzyło,

- Stanisław Szur spotkał w Ameryce Południowej Alexandra von Humboldta, zaklętego w pumę. 

Leonardo Da Vinci

 

,,Jest jego wielką zasługą to, że własnym przykładem pokazał nam, że poszukiwanie piękna i dążenie do prawdy nie wykluczają się wzajemnie’’ - George Sarton (1884 – 1956)

Leonardo Da Vinci (1452 – 1519) był genialnym, włoskim humanistą renesansowym, malarzem (nie mającym zbyt dobrego zdania o pracy rzeźbiarzy), wynalazcą i anatomem, który przeprowadził liczne sekcje ludzi i zwierząt. Namalował słynne obrazy: ,,Mona Lisę’’, ,,Damę z gronostajem/ łasiczką’’ (w rzeczywistości przedstawionym zwierzęciem była fretka), ,,Autoportret’’, ,,Ostatnią Wieczerzę’’, ,,Św. Annę samotrzecią’’, niedokończonego ,,Św. Hieronima na pustyni’’ i inne. Sporządził niemal równie jak często jak powyższe reprodukowany dziś rysunek ,,Studium proporcji ludzkiego ciała (Człowieka witruwiańskiego)’’. Zaprojektował min. parę skrzydeł do poruszania się w powietrzu, czołg, łódź podwodną, samolot, helikopter i spadochron. Zamierzenia te doczekały się realizacji dopiero wiele wieków później. Notatki sporządzał szyfrem. Jego pismo jest możliwe do odczytania jedynie w lustrze (stąd określenie: pismo lustrzane). Pisał również bajki, dostępne w polskim przekładzie Leopolda Staffa.

Stał się bohaterem legend i teorii spiskowych. Jego życiorys upiększał już pierwszy biograf, Giorgio Vasari (1511 - 1574), autor ,Żywotów najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów’’ (1550).

,,Legenda głosi, że kiedy Leonardo otrzymał zamówienie na fresk, rozpoczął poszukiwanie modeli, przede wszystkim Chrystusa, i rzeczywiście znalazł idealnego człowieka o szlachetnym wyglądzie, głębokim spojrzeniu i twarzy, z której zdała się promieniować natchniona dobroć. Leonardo namalował go, po czym kolejno, wszystkich apostołów z wyjątkiem ostatniego, Judasza. Tymczasem mijało już 10 lat od rozpoczęcia fresku ; malarz zaczął więc zwiedzać najbardziej podejrzane szynki i oberże w nędznych zaułkach Mediolanu, szukając tam jakiegoś wyrzutka społeczeństwa, przestępcy, obwiesia. Gdy wreszcie znalazł idealnego pod tym względem typa, powiedział mu: ‘Chcę, żeby mi pan pozował do obrazu!’ ‘Dobrze – odpowiedział tamten – raz już panu pozowałem. Byłem Chrystusem’’’ - Władysław Kopaliński ,,Słownik mitów i tradycji kultury’’

Współczesne teorie spiskowe przedstawiają Leonarda jako kosmita lub podróżnik w czasie, okultysta, ukrywający tajemne przesłanie w swoich pracach i fałszerz Całunu Turyńskiego. Tymczasem Leonardo wierzył w Boga, mimo że krytykował ówczesne duchowieństwo. Negatywnie oceniał okultyzm. Jedynie alchemii przyznawał szansę na rozwinięcie się w prawdziwą naukę. (Do celów porównawczych polecam wpis ,,Luter o alchemii’’).

W naszych czasach stał się ikoną ruchu LGBT. Nie założył rodziny i lubił kolor różowy, dziś uchodzący za niemęski. ,,Mona Lisa’’ jest rzekomo autoportretem Leonarda w kobiecym przebraniu lub jego kochanka. W młodości artysta był oskarżony o współżycie z męską prostytutkę, jednak oczyszczono go z zarzutów. Na temat seksu zdanie zaś miał następujące: ,,Akt płciowy i wszystko co się z nim łączy, jest tak ohydny, że ludzie wymarliby szybko, gdyby nie był uświęconym zwyczajem i gdyby nie istniały ładne twarze i zmysłowe dyspozycje’’.

Amerykański pisarz, Dan Brown przedstawił go w głośnej powieści ,,Kod Leonarda Da Vinci’’ jako członka tajnej organizacji, Zakonu Syjonu, zrzeszającego wybitnych artystów i uczonych. W ,,Ostatniej Wieczerzy’’ zawarł tajny przekaz o małżeństwie Jezusa Chrystusa ze św. Marią Magdaleną, którą przedstawia rzekomo postać św. Jana Ewangelisty. W rzeczywistości Zakon Syjonu został założony przez Pierre Plantarda dopiero w 1956 r., zaś jego jego nazwa pochodzi od Col di Sion w Szwajcarii ¹. Zainteresowanych tą tematyką polecam następujące prace:

McDowell Josh ,,Kod Leonarda Da Vinci. W poszukiwaniu odpowiedzi’’,

Moiraghi Mario ,,Wielka księga Graala między historią a legendą od króla Artura po Marię Magdalenę’’,

Olson Carl E., Miesel Sandra ,,Oszustwo Kodu Leonarda da Vinci’’,

Welborn Amy ,,Zrozumieć Kod Da Vinci. Co ukrył w swojej książce Dan Brown?’’

                                                            Ryc. za: frizio

Do włoskiego geniusza zdradzają swoje roszczenia separatyści katalońscy. Twierdzą, że był Katalończykiem, mającym kataloński herb, przedstawiający trzy złote kolumny w polu czerwonym. ,,Mona Lisa’’ przedstawia ich zdaniem Izabelę Aragońską (1470 – 1524) na tle gór Montserrat ².

Jeszcze inni mówią o związkach Leonarda z Rosją. Włoski historyk, Carlo Vecce twierdzi, że Caterina, matka artysty była czerkieską niewolnicą. Powołuje się przy tym na znaleziony przez siebie akt wyzwolenia, podpisany przez ojca humanisty, będącego z zawodu notariuszem. Inni jednak kwestionują tożsamość wyzwolonej Czerkieski z matką Leonarda. Dziś Czerkiesja jest jedną z republik autonomicznych w Rosji. Istnieje też teoria spiskowa uznająca ,,Mona Lisę’’ za portret … Putina, nieśmiertelnego lub podróżującego w czasie.

Skrzydła podobne do tych zaprojektowanych przez Leonarda zostały skonstruowane i z powodzeniem użyte przez tytułowego bohatera polskiego filmu fantasy ,,Alchemik’’ (1988) ³. W popularnej kreskówce imię Leonardo nosił jeden z Wojowniczych Żółwi Ninja. Rzeczowe argumenty przeciw teoriom spiskowym Dana Browna przedstawił Jarosław Grzędowicz w powieści fantasy ,,Popiół i kurz’’ ⁴.

1 Odsyłam do posta: ,,Zakon Syjonu’’.

2 Odsyłam do posta: ,,Turbo Katalończycy’’.

3 Odsyłam do posta: ,,Alchemik’’.

4 Odsyłam do posta: ,,Popiół i kurz. Opowieść ze świata Pomiędzy’’.

,,Star Trek'' w Burkina Faso

 

   ,,Gdy w 1986 roku odwiedziłem swoją wioskę, postanowiłem przeprowadzić eksperyment dotyczący konfrontacji rzeczywistości z wyobraźnią. Przywiozłem mały generator elektryczny, telewizor, odtwarzacz wideo i taśmę z odcinkiem Star Trek zatytułowanym Podróż do domu. Chciałem się dowiedzieć czy starszyzna mojego plemienia potrafi odróżnić fikcję od rzeczywistości. Okazało się, że wydarzenie z filmu science fiction [...] były przez starszyznę postrzegane jako sceny z życia codziennego jakiejś nieznanej społeczności. Moi współplemieńcy nie wiedzieli, co to statek kosmiczny, i nie znali przeznaczenia skomplikowanych kombinezonów noszonych przez członków załogi. Ale w Spocku rozpoznali ducha Kontomble z siódmej planety [...], mieli tylko zastrzeżenia co do jego wzrostu. Nigdy nie widzieli, aby Kontomble był tak wysoki. Za to bez problemu oswoili się z tematyką podróżowania z prędkością światła i teleportacji. Stwierdzili przy tym, że sami mogliby to zrobić bardziej dyskretnie. Nie byłem w stanie im wytłumaczyć, że wszystko to nie działo się naprawdę. Chociaż kultura Dagarów obfituje w różne opowieści, w naszym języku nie ma słowa określającego fikcję. [...] ludzie ci wierzą w istnienie magicznych istot (Spock), podróży z prędkością światła i teleportacji [...] cuda wyobraźni, pomagające na Zachodzie budować wizję przyszłości, są częścią ich teraźniejszości. [...]'' - Malidoma Patrice Somé ,,Z wody i ducha. Rytuały, magia i inicjacja w życiu afrykańskiego szamana''

     Miłośnicy fantastyki dzielą się na fanów ,,Gwiezdnych Wojen'' i ,,Star Treka''. Znani są z tego, że odnoszą się do siebie znacznie przyjaźniej niż wyborcy różnych partii politycznych i kibice odmiennych drużyn piłkarskich :). 

,,Smoki w wierzeniach i kulturze''

 

,,Pewnej nocy roku 1619 podziwiałem piękno nocnego nieba, kiedy to ujrzałem jaśniejącego smoka łopoczącego skrzydłami i opuszczającego jamę w wielkiej jaskini góry Pilatus. Zmierzał ku kolejnej jamie, zwanej Flue, rozciągającej się po drugiej stronie jeziora położonego nad Lucerną. Skrzydła jego uderzały powietrze z wielką prędkością, ciało miał długie, podobnie jak ogon i szyję. Łeb miał węża z kłami, a gdy wzbijał się w powietrze, tryskały z niego iskry, jak ogniki wyrzucane przez rozżarzone żelazo kute na kowadle. Początkowo myślałem, że to meteor, ale po dłuższym przyjrzeniu się ujrzałem, że to faktycznie smok, gdyż ruchy jego były nie do pomylenia. Wasza wielebność, piszę Wam o tym, na wypadek, gdybyście uwierzyć nie chcieli, że smoki naprawdę istnieją’’ - Athanasius Kircher ,,Mundus subterraneus, quo universae denique nature divitiae’’

W grudniu 2025 r. przeczytałem pracę popularnonaukową ,,Smoki w wierzeniach i kulturze’’ (ang. ,,A History of Dragons. Their Influence on Life And Culture’’) współczesnej brytyjskiej historyk, Sary – Beth Watkins, zajmującej się dynastiami Tudorów i Stuartów. Polski przekład Pawła Szadkowskiego wydała ,,Replika’’ ¹.

Książka omawia narodziny i ewolucję motywu smoka od starożytnych mitów po współczesną literaturę i filmy fantasy. Wskazuje na różnice między smokami z różnych kręgów kulturowych na Zachodzie i Wschodzie.

Smoki są znane we wszystkich kulturach. U podstaw smoczego mitu legł odziedziczony po zwierzęcych przodkach strach przed wielkimi gadami (Carl Sagan ,,Rajskie smoki’’), znajdywane przypadkiem szczątki dinozaurów i innych prehistorycznych zwierząt ² oraz obserwacje współczesnych, olbrzymich gadów, takich jak krokodyle, pytony i warany. Na przestrzeni tysiącleci wyobrażano sobie smoki jako wielkie węże, niekiedy zdolne połykać słonie lub jako skrzydlate, zionące jaszczurki lub krokodyle. Ten ostatni wizerunek utrwalił się we wczesnym średniowieczu. Smokami bywały także hybrydy różnych zwierząt, nie tylko gadów np. chińskie smoki – konie czy wilcze smoki ze średniowiecznych bestiariuszy. Do najdziwniejszych hybryd należała indiańska piasa z USA; gad z ptasimi skrzydłami, ludzką, brodatą twarzą i porożem jelenia. W niektórych rejonach (Chiny, Bałkany) smoki potrafiły przybierać ludzką postać, co nawiasem mówiąc było jednym ze źródeł współczesnej teorii spiskowej o Reptilianach ³.

Nietypową istotą był pyralis (pyrousta), insektoidalny smok ze starożytnego Cypru. Wyobrażano go sobie jako czworonożnego owada, mogącego żyć tylko w ogniu.

Francuskie peludy były wężami, pokrytymi zatrutymi kolcami, przypominającymi włosy.

W wierzeniach francuskich występowały również vouivres, gatunek złożony wyłącznie z samic. Posiadały oczy z drogich kamieni (wyjmowane z czaszki podczas toalety), zaś ich ciała były pokryte klejnotami.

Za najstarszego smoka Autorka uważa Huwawę (powyżej), humanoidalnego olbrzyma o ciele pokrytym łuską, strażnika Cedrowego Lasu. Zginął zabity przez Gilgamesza i Enkidu, bohaterów najstarszego eposu świata ⁴. Ammit (Ammut), egipska pożeraczka serc miała głowę krokodyla, tułów lwa i zad hipopotama ⁵. Ze związku Tyfona i Echidny narodziła się cała horda greckich potworów ⁶. Chimera, mająca głowy lwa, kozy i węża, zginęła z ręki Bellerofonta, dosiadającego Pegaza. Cerber został tu zaliczony do smoków, oprócz trzech psich głów posiadał również liczne łby węży na grzbiecie i końcu ogona. Ketosy były wężowatymi potworami morskimi, których nazwę przeniesiono następnie na wieloryby (łac. cetus, ros. kit). Na straży starożytnego Rzymu stał smok, który przyjmował pożywienie tylko z rąk prawdziwej dziewicy. Pożerał natomiast zbliżające się doń kobiety, które źle się prowadziły. Rzymscy legioniści używali sztandarów w kształcie smoczej głowy, przejętych następnie przez Brytów.

Liczne smoki walczyły z bogami jak: babilońska Tiamat z Mardukiem, egipski Apopis z Ra, indyjski Wrytra z Indrą, biblijny Lewiatan z Jahwe czy Jormungand z Thorem. Perskie smoki, Ażi Dahaka (przekształcony w tyrana Zohaka) i żółty, rogaty Ażi Sruwara były stronnikami Arymana, boga zła. Pierwszego z nich pokonał i uwięził heros Feridun. Drugiego zwyciężył Kirsap (Garszasp), początkowo biorący ogromne ciało potwora za wyspę. Skandynawski Nidhögg podgryzał korzenie kosmicznego jesionu Yggdrasila, nieubłaganie przyspieszając koniec świata.

Inne smoki same uchodziły za bóstwa jak: aztecki Quetzalcoatl (Pierzasty Wąż), aborygeński Tęczowy Wąż, pyton Damballah – wespół z boginią tęczy stwarzający świat w voodoo czy Agununa z Wysp Salomona. Benzozia ukształtowała swym cielskiem Pireneje i wydała na świat Basków, będących pierwszymi ludźmi. Siedmiogłowy herensuge był sługą baskijskiego boga burzy Sugaara.

Smoki były władcami poszczególnych chińskich rzek. We wspaniałym, podwodnym pałacu mieszkał Rin Jin (Ryujin), władca oceanu z mitologii japońskiej.

Dobroczynny wąż Mazingi z RPA był uzdrowicielem, cieszącym się wielkim szacunkiem. Nasuwa mi pewne skojarzenia z wężem jako atrybutem greckiego boga medycyny Asklepiosa, rzymskiego Eskulapa.

Smoki nieraz strzegły skarbów. Wystarczy wymienić Fafnira i smoka Beowulfa. Nawiązaniem do tych tradycji była postać Smauga z ,,Hobbita’’ J. R. R. Tolkiena. Chińskie smoki nosiły przy sobie magiczne perły, których pilnowały niczym oka w głowie. W mitach indiańskiego plemienia Czirokezów ognisty diament był własnością Ukteny, jadowitego, rogatego węża wodnego z Ameryki Północnej.

Czerwony smok pochodzenia rzymskiego został uwieczniony na fladze Walii. W legendzie o dzieciństwie Merlina walczył z białym smokiem, symbolizującym Anglosasów. Od siebie dodam, że współcześnie smoki są wyobrażane również w symbolach narodowych Islandii (wespół z gryfem, bykiem i olbrzymem) oraz Bhutanu ⁷, dawniej także cesarskich Chin i Wietnamu Południowego.

W symbolice chrześcijańskiej oznacza szatana jak smok z Apokalipsy, bestie zwyciężane przez biblijnego proroka Daniela, św. Martę (Taraska z Rodanu ⁸), św. Jerzego, św. Małgorzatę z Antiochii i św. Marcelego z Paryża.

W nietypowej roli został obsadzony dobry japoński Król Smok, którego samuraj Hidesato obronił przed gigantyczną skolopendrą. Jako nagrodę wojownik otrzymał min. niekończące się zapasy jedwabiu i ryżu.

Autorka opisała też smoki stanowiące po prostu zmitologizowane wersje rzeczywistych gadów; waranów z Komodo (Orah, siostrę Si Geronga ⁹) i żółwi morskich (księżniczkę poślubioną przez japońskiego rybaka, Taro Urashimę.

W średniowieczu powstało wiele legend o smokobójcach. Byli wśród nich rycerze Okrągłego Stołu ¹⁰ jak Lancelot, Tristan ¹¹ i Gawen, który zabił całą smoczą rodzinę ¹². Beowulf nim poległ w walce ze smokiem, pokonał trolla Grendela i jego przerażającą matkę ¹³. Skandynawski Sigurd (niemiecki Zygfryd) zdobył sławę jako pogromca Fafnira ¹⁴. Ragnar Lodbrok, znany dziś z serialu ,,Wikingowie’’, zgładził dwa lindwormy, broniące dostępu do jego drugiej żony, Thory Borgerhjost). Wśród wielu przygód Bevisa z Hampton, rycerza, prześladowanego przez matkę i ojczyma, był również pojedynek ze smokiem. Sir Eglamour z Artois, starający się o rękę Cristobel, oprócz smoka z Rzymu, zabił też olbrzyma Arroka i dzika z Sydonu. Zwycięski Sir Degare omal nie poślubił własnej matki, której nie rozpoznał (możliwa inspiracja greckim mitem o Edypie ¹⁵). Ze smokiem potykał się także Guy w Warwick ¹⁶. Smoki spaliły ogniem swego pogromcę imieniem Gerolde, ponieważ powodowany próżnością zakrył kaftanem oślepiającą je zbroję. Zabójcą smoka był również elfi rycerz Redcross z renesansowego eposu ,,Królowa wieszczek’’ Edmunda Spencera.

W legendach uratowana kobieta nie zawsze była nagrodą dla smokobójcy, jak ukazuje to grecki mit o Perseuszu i Andromedzie.

Drakaina ze Scytii, pół – kobieta, pół – wąż została z własnej woli zapłodniona przez Heraklesa. Ich synem, jak podaje Herodot, był Skytes, praojciec Scytów ¹⁷.

Angielska dziewczyna imieniem Maud przygarnęła małą wiwernę, skrzydlatego smoka, mającego tylko tylną parę nóg. Gdy wiwerna dorosła zaczęła atakować ludzi, aż została zabita. Dodam od siebie, że imię Maud nosiła wiwerna ze znakomitej serbskiej powieści fantasy ,,Zakon Smoka’’ Aleksandara Tesicia ¹⁸.

Szwedzki smok lindworm był synem królowej, która zjadła nieobraną cebulę. Pożarła księżniczki, aż ostatnia kandydatka na żonę, zjawiła się przed nim ubrana w wiele warstw sukien. Namówiła lindworma do zdejmowania kolejnych warstw smoczej skóry. Po pozbyciu się ostatniej z nich, na miejscu potwora stał piękny książę, który poślubił sprytną księżniczkę. Dopatruję się w tej legendzie inspiracji dla historii Eustachego zaklętego w smoka z ,,Podróży ‘Wędrowca do Świtu’’ C. S. Lewisa ¹⁹.

Późnośredniowieczny bestseller, ,,Podróże Jana z Mandeville’’ przekazują opowieść o zaklętej w smoka córce Ypocrasa z wyspy Longo. Zdjąć z niej czar mógł jedynie rycerz na tyle odważny by pocałować smoczycę.

Jako przykłady fantasy, w której występują smoki, Autorka wymienia min. ,,Hobbita’’ J. R. R. Tolkiena ²⁰, ,,Pieśń lodu i ognia’’ George’a R. R. Martina, ,,Dziedzictwo’’ Christophera Paoliniego, ,,Niekończąca się historię’’ Michaela Endego ²¹, ,,Jak wytresować smoka’’ Cressidy Cowall, ,,Temeraire’’ Noami Novik, ,,The Invisible Library’’ Genevieve Cogman, ,,Jeźdźcy smoków z Perne’’ Anne McCaffrey, ,,Ziemomorze’’ Ursuli K. Le Guin ²², ,,Świat Dysku’’ Terry’ego Pratchetta, ,,Sagę o wiedźminie’’ Andrzeja Sapkowskiego ²³, ,,The Last of the Dragons’’ Edith Nesbit (1925), ,,The Reluctant Dragon’’ Kennetha Grahame’a ²⁴, ,,Historię naturalną smoków’’ Marie Brennan, ,,The Dragon Keeper’’ Robin Hobb, ,,Smok i jerzy’’ (ang. ,,Dragon Knight) Gordona R. Dicksona, ,,Zakon Drzewa Pomarańczy’’ Samanthy Shannon i inne. W większości tych pozycji smoki są postaciami pozytywnymi. Dodam jeszcze nieskromnie, że smoki są obecne także w moich trzech dotąd wydanych książkach fantasy.

1 Smoki należą również do moich ulubionych istot fantastycznych. Zainteresowanych nimi polecam wpisy: ,,Smoki’’, ,,Księga smoków polskich’’, ,,Księga smoków świata tom I’’, ,,Księga smoków świata tom II’’, ,,Księga smoków świata tom III’’ i ,,Księga smoków świata tom IV’’.

2 Odsyłam do posta: ,,Dinozaury. Mity i legendy’’.

3 Odsyłam do postów: ,,Serbscy Reptilianie’’ i ,,Reptilianie’’.

4 Odsyłam do posta: ,,Gilgamesz’’.

5 Odsyłam do posta: ,,Księga Umarłych’’.

6 Odsyłam do posta: ,,Bestie i potwory mitologii greckiej. Leksykon’’.

7 Odsyłam do posta: ,,Smoki z Bhutanu’’.

8 Odsyłam do posta: ,,Powrót smoka’’.

9 Odsyłam do posta: ,,Legenda o waranie z Komodo’’.

10 Odsyłam do posta: ,,Legendy arturiańskie’’.

11 Odsyłam do posta: ,,Dzieje Tristana i Izoldy’’.

12 Odsyłam do posta: ,,Pan Gawen i Zielony Rycerz’’.

13 Odsyłam do posta: ,,Beowulf’’.

14 Odsyłam do postów: ,,Legenda o Sigurdzie i Gudrun’’ oraz ,,Polska odpowiedź na ‘Pieśń o Nibelungach’, czyli ‘Krymhilda’’’.

15 Odsyłam do posta: ,,Chrześcijańska symbolika Edypa’’.

16 Odsyłam do posta: ,,Gwidon z Warwick’’.

17 Odsyłam do posta: ,,Dzieje’’.

18 Odsyłam do posta: ,,Zakon Smoka’’.

19 Odsyłam do posta: ,,Cudowny świat Narnii’’.

20 Odsyłam do postów: ,,J. R. R. Tolkien – początek przygody’’ i ,,Trylogia o Hobbicie’’.

21 Odsyłam do posta: ,,Niekończąca się historia’’.

22 Odsyłam do posta: ,,Reguła imion’’.

23 Odsyłam do posta: ,,Geralt i inni’’.

24 Odsyłam do posta: ,,Leniwy smok’’.